Voorlezen over de herfst bij dementie: verhalen, gedichten

Voorlezen aan ouderen met dementie, meestal een gevolg van de ziekte van Alzheimer, kan een zinvolle en ontspannen activiteit zijn, mits u aan een aantal randvoorwaarden voldoet. Een voorwaarde voor een goed voorleesprogramma voor bejaarden die dementeren, is dat het onderwerp (bijvoorbeeld de herfst), een onderwerp is waaraan zij allemaal herinneringen hebben. Want dan doen de verhalen, gedichten en liedteksten een beroep op hun geheugen. Een andere voorwaarde is dat het voorleesmateriaal niet kinderachtig is maar wel eenvoudig, d.w.z. voor hen begrijpelijk. Belangrijk is ook een gevarieerd programma. Jammer is dat er nog maar weinig voorleesboeken zijn, speciaal ontwikkeld voor senioren met dementie. Maar met dit programma, wellicht nog door u zelf uitgebreid, kunt u al snel aan de slag en wordt de activiteit een prettige, ontspannen bezigheid die herinneringen aan het najaar oproepen.

Hoe voorlezen voor ouderen met dementie praktisch voorbereiden

Wilt u een geslaagde voorleesactiviteit uitvoeren voor deze cliënten, die bijvoorbeeld Alzheimer of Parkinson hebben, dan zijn er een aantal praktische punten waarop u kunt letten:

Een goede opstelling maken voor het voorlezen

Als u op de volgende punten let, zal het voorlezen voor iedereen prettiger verlopen:

1. Kies uw luisteraars met zorg uit. Veel ouderen, of ze nu dementie hebben of niet, zijn slechthorend
2. Zorg voor een goede opstelling in de ruimte: alle bejaarden moeten uw gezicht goed kunnen zien
3. Kies met zorg een plek uit voor wie slechthorend is: schuin of recht tegenover u, zodat zij uw gezicht kunnen zien
4. Plaats senioren die goed kunnen zien maar slecht horen, naast u, zodat zij wat mee kunnen kijken in de tekst
5. Zorg, als u niet zo’n duidelijke stem heeft, voor een goede microfoon
6. Kies voor u zelf een plek uit waar u voldoende licht heeft op de verhalen en gedichten die u voorlezen wil
7. Kies voor u zelf ook een plek uit waar het licht op uw gezicht valt
8. Let op dat de ouderen niet tegen het daglicht in kijken: want dan lijkt het gezicht van de voorlezer donker

Tip over geluidsapparatuur

Er zijn compacte, mobiele geluidsinstallaties, met microfoon en luidspreker. Deze zijn vrij betaalbaar. Dit soort geluidsinstallaties zijn vaak zowel aan te sluiten op stroom als te gebruiken met een accu. In Nederland kunt u bijvoorbeeld de apparatuur van het merk Mipro verkrijgen. Meer informatie over de geluidsapparatuur van Mipro kunt u op het internet vinden.

Voorleesprogramma over de herfst voor ouderen die lijden aan een vorm van dementie

Dit voorleesprogramma over het najaar is een voorbeeld, dat u geheel of gedeeltelijk kunt volgen. Belangrijk bij de samenstelling van zo’n voorleesprogramma is de afwisseling. Wissel lange voorleesteksten steeds af met kortere, bijvoorbeeld verhalen met gedichten. Ook is het lezen van liedteksten (eventueel uitdelen zodat men nog een beetje mee kan lezen) of het draaien van liedjes met toepasselijke teksten, fijn voor de hoogbejaarden met dementie. En natuurlijk mogen zij meezingen! Dat gebeurt vaak spontaan, ook zonder dat u het hen vraagt.

Tip over cd's met schoolliedjes van vroeger

Bij veel activiteitenbegeleiders zijn de cd’s van het Duo Karst goed bekend. Dit zijn cd’s met veel bekende liederen van vroeger. Deze schoolliedjes staan er met en zonder tekst op. Bij de opname van de liedjes is in het zangtempo en de hoogte van de melodieën rekening gehouden met oudere mensen.

Het voorleesprogramma over de herfst

1. Muziek: 'Een veldmuis vond in het beukenbos een lege notendop’ (Duo Karst, CD 5 nummer 4)
2. Gedicht: ‘Herfst’ van Rie Cramer uit ‘Het jaar rond’
3. Verhaal: ‘Beukennootjes zoeken’ van W.G. van de Hulst uit 'Het nieuwe voorleesboek'
4. Gedicht: ‘De tamme kastanje’ van Cicely Mary Barker uit ‘Bloemenkinderen van de bomen'
5. Kort verhaal: Een van de verhalen uit 'Herfst met Jip en Janneke' van Annie M.G. Schmidt

Pauze

Het is goed een voorleesprogramma even te onderbreken. De energie van veel ouderen met dementie is beperkt, evenals de concentratie. Tegelijkertijd is dit uiteraard een geschikt moment om samen iets te drinken, te snoepen en even te praten.

Tip over chocolade die aan de herfst doet denken

U kunt wellicht een traktatie verzinnen voor bij de koffie in de pauze die past bij de herfst. In diverse winkels is bijvoorbeeld chocolade te koop die past bij het najaar: chocolade in de vorm van blaadjes of eikels. Ook kunt u deze chocolaatjes of bonbons online bestellen. Heel bijzonder zijn die van ‘Het Soethuys'.

1. Gedicht: ‘Storm’ van Rie Cramer uit ‘Het jaar rond’ (over lekker veilig in bed liggen als het buiten stormt)
2. Verhaal: ‘Kastanjes rapen’ uit een 'Hart vol verhalen, voorleesboek voor ouderen', uitgeverij SWP, Amsterdam.
3. Gedicht: ‘Drie kouwelijke mussen’ van Annie M.G. Schmidt uit ‘Ziezo’ (een grappig gedicht over de vogeltrek)
4. Muziek met songtekst: ‘Met u onder een paraplu’ van Annie M.G. Schmidt uit ‘Ja zuster, nee zuster’

Tip over het gebruik van afbeeldingen

Als u een goede illustratie heeft bij een verhaal of een gedicht, laat dan het boek rond gaan door de kring van de senioren met dementie of loop zelf met de afbeelding bij hen langs. Iets doorgeven en samen bekijken is ook een manier om even contact te maken met de mensen die naast u zitten. Tegelijkertijd oefent u een vaardigheid: iets aan elkaar doorgeven. U oefent iets zonder dat het opvalt!

Tip over goed voorlezen

Wilt u meer weten over goed voorlezen, raadpleegt u dan het artikel Goed voorlezen is een kunst.

Conclusie over voorlezen over het najaarsseizoen

Hoewel er weinig speciaal voor ouderen met een vorm van dementie geschreven is, kunt u met het nodige zoekwerk en met het voorbeeldprogramma uit dit artikel, een behoorlijk leesprogramma samen stellen over de herfst. Of u schrijft een eigen jeugdherinnering op aan de herfst.

Lees verder

• Winterverhalen, -gedichten, -liedjes voorlezen aan dementen
• Lenteverhalen en -gedichten voorlezen aan dementerenden
• Zomerverhalen en zomergedichten aan dementen voorlezen
• Herfstliederen zingen met ouderen met dementie
• Herfstquiz of najaarsquiz bij dementie: oefen het geheugen!