Medicijnencocktail tegen dementie

Door de vergrijzing zijn er steeds meer mensen met de ziekte van Alzheimer. Het krijgt volgens sommige wetenschappers de vorm van een epidemie. Nederland telt nu circa 250.000 Alzheimerpatiënten. Ruim 10 procent van de 65-plussers lijdt aan de ziekte. De komende dertig tot veertig jaar wordt wereldwijd een verdubbeling verwacht. Geneesmiddelen zijn onderweg naar de consument maar bevinden zich meestal in de -laatste- testfase. Deze medicijnen zullen het proces van de ziekte vertragen of de symptomen terugdringen. Maar een wondermiddel dat Alzheimer definitief verslaat, zal er voorlopig niet komen. Tot dusver zijn vele medicijnen en middelen aangekondigd tegen Alzheimer. Die sneuvelden meestal al in de vroege testfase of pas aan het einde van het ontwikkelproces, als er al miljoenen in waren geïnvesteerd. Er is sinds circa twaalf jaar wel een paar middelen beschikbaar die de symptomen van Alzheimer kunnen tegengaan. Maar van de ziekte genezen is nog niet mogelijk.

Goed nieuws

Er is ook goed nieuws te melden, of beter gezegd, er zijn farmaceutische bedrijven en wetenschappers die het wondermedicijn aankondigen. Respectabele wetenschappers verwachten binnen tien jaar Alzheimer tegen te gaan met geneesmiddelen. Zo is er een bedrijf TauRx uit Singapore dat in 2013 het middel LMTX gaat testen op 1300 patienten in meer dan tien landen. Het middel gaat daarmee de laatste testfase in zodat het mogelijk in 2017 de markt opgaat. Het bedrijf gaat ervan uit dat over een paar jaar iedereen vanaf zijn zestigste het middel slikt. Is hier de wens de vader van de gedachte?

Begrijpen

De kern is dat wetenschappers de ziekte Alzheimer gewoon nog niet ten volle begrijpen. In het dagblad Trouw van 20 december 2012 zegt Phillip Scheltens, hoogleraar en directeur van het Alzheimercentrum VUmc: “De crux bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is dat we in wezen nog niet tot de kern van het ziekteproces zijn doorgedrongen. We doen twee dingen tegelijk. We proberen de ziekte te begrijpen en tegelijkertijd medicijnen te ontwikkelen. Idealiter doe je het ene na het ander. Maar deze epidemie wordt zó groot. Iedereen heeft haast”.

Wat gebeurt er precies in de hersenen bij Alzheimer?

Er zijn vele theorieën maar over een belangrijk aspect van de ziekte zijn deskundigen het eens: de belangrijke rol van het eiwit bèta-amyloid. Dat hoopt zich om nog onbekende reden op rond de hersencellen. Door deze ophopingen verstikken de hersencellen die hierdoor afsterven. Dit proces duurt jaren en verloopt in eerste instantie ongemerkt. Op het moment dat de symptomen van dementie zichtbaar zijn, is er al veel weefsel vernietigd.

Het eiwit bèta-amyloid

Zowel gezonde mensen als Alzheimerpatiënten hebben het eiwit bèta-amyloid. De functie van dit eiwit is nog niet duidelijk. Het onstaat doordat het door enzymen wordt ‘afgeknipt‘ van een groter eiwit dat in de hersencelwanden zit. Waarschijnlijk dient dit eiwit om de hersencellen te beschermen. Het afknippen is een normaal proces dat ook bij gezonde mensen gebeurt. Het verschil is dat het afgeknipte eiwit bèta-amyloid bij gezonde mensen automatisch uit de hersenen wordt verwijderd, terwijl het zich bij dementerenden ophoopt.

Enzymremmers

Wetenschappers richten zich er voornamelijk op hoe dit losgeknipte eiwit bèta-amyloid uit de hersenen kan worden verwijderd, wanneer het lichaam dat niet uit zichzelf doet. Met medicijnen wist men in het verleden de ophopingen van de boosdoener wel uit de hersenen te verwijderen, maar dat bracht weinig verbetering. De schade was namelijk al aangericht. Nu richten wetenschappers zich op het enzym dat het bèta-amyloid losknipt van het groeter eiwit uit de hersencelwand. Men wil dit enzym kunnen stoppen zodat het afknippen ook stopt. Enzymremmers worden momenteel getest bij dementerenden. In 2015 verwacht men te kunnen zeggen of het effectief is en wat mogelijk de bijwerkingen zijn.

Interessante medicijnen op de markt

Hoewel er anno 2012 nog veel open eindjes zijn en de wetenschap de ziekte nog niet helemaal begrijpt, worden er wel degelijk grote stappen gezet. Wetenschappers verwachten dat er nog voor 2022 interessante medicijnen op de markt komen. Waarschijnlijk sporen medici dementie in de toekomst in een vroeger stadium op en zal een behandeling bestaan uit een cocktail van medicijnbehandelingen en leefadviezen. Scheltens in Trouw: “We hebben verschillende medicijnen nodig, die op verschillende manieren werken”.

Souvenaid

Een middel dat nu al op markt is, is Souvenaid. Het is positief getest en net op de markt gebracht. Souvenaid geneest niet van Alzheimer maar helpt sommige symptomen tegen te gaan. Dit middel, ontwikkeld door wetenschappers en Nutricia, is een voedingssupplement dat de signaaloverdracht in de hersenen soepeler laat verlopen. Het bevat Omega-3, vitamine B12 en foliumzuur, stoffen die de hersenen stimuleren. Het geheugen verbetert aantoonbaar en de hersenactiviteit neemt toe. Souvenaid is een stapje dichterbij het dragelijk maken van Alzheimer.