Ouderen, 55-plus en senioren met hoge of lage bloeddruk

Er is veel geschreven over hoge en lage bloeddruk, de diverse aspecten van bloeddruk en de gevaren en behandelmethodes van met name hoge bloeddruk. Daarbij wordt in het algemeen uitgegaan van een persoon van middelbare leeftijd en wordt maar zijdelings stil gestaan bij oorzaken, gevolgen en aanpak hiervan bij ouderen. Omdat een hogere leeftijd wel degelijk een belangrijk aspect is bij gevallen van hoge en lage bloeddruk, is het verstandig aan deze specifieke doelgroep wat extra aandacht te besteden.

Bloeddruk bij ouderen

Het is algemeen bekend dat als mensen ouder worden hun aderen en bloedvaten hun elasticiteit verliezen, waardoor het hart harder moet pompen om het bloed effectief te circuleren, met name naar de belangrijke organen. Langdurige hoge bloeddruk kan blijvende schade veroorzaken aan het hart (hartvergroting), de hersenen (hersenbloeding) en aan de nieren. Er zijn ook gevallen bekend van opgezwollen ogen en bloedingen. Hoe ouder iemand is hoe groter de kans is op deze gevolgen en hoe kleiner de kans op uiteindelijk herstel.

Het is dus van belang om met name bij ouderen de bloeddruk goed in de gaten te houden en tijdig en effectief te behandelen. Daarbij dient niet vergeten te worden dat ook te lage bloeddruk een gevaar op kan leveren bij het totaal fuctioneren van het lichaam, in het bijzonder bij ouderen die slecht ter been zijn. Automatisch rijst de vraag wat bij ouderen dan wel een gezonde bloeddruk is.

Normale bloeddruk

In het algemeen wordt als een normale bloeddruk van een iemand van middelbare leeftijd tussen 90/65 mm Hg en 130/90 mm Hg aangehouden, waarbij bloeddrukschommelingen als gevolg van activiteiten natuurlijk worden geacht. Mensen met obesitas, verharde aderen of een nierziekten hebben normaliter een hogere bloeddruk en omstandigheden als uitdroging, een schildklieraandoening of hartaandoeningen veroorzaken vaak een lage bloeddruk. Onder hoge bloeddruk, ook wel hypertensie genoemd, wordt in het algemeen een bloeddruk van boven 140/90 mm Hg verstaan.

Bloeddruk bij 70-plussers

Naarmate iemand de 50 is gepasseerd loopt de systolische bloeddruk (de bovendruk) veelal op met het klimmen der jaren. Omstreden maar hardnekkig is de vuistregel dat een normale bovendruk gelijk zou moeten zijn aan 100 + de leeftijd. Dat zou betekenen dat bij iemand van 70 een bovendruk van 170 normaal zou zijn, een mening die beslist niet door iedereen wordt gedeeld. Toch bestaat er de neiging om bij ouderen hogere bloeddruk niet of onvoldoende te behandelen.

Uit een onderzoek van Dr. Marvin Moser van de Yale University in de Verenigde Staten blijkt dat slechts 25% van ouderen boven 75 jaar met een bovendruk van rond de 180 worden behandeld. Hetzelfde onderzoek toont aan dat bij 75-plussers met zo'n hoge bloeddruk de kans op overlijden met 35% daalt als zij wel met bloeddrukverlagende medicijnen worden behandeld. Een verlaging van 12 á 15 mm Hg was al voldoende om dit resultaat te bereiken.

Verlagen van de bloeddruk bij ouderen

Bij het behandelen van hoge bloeddruk bij ouderen, met name bij de groep 75-plus, is het van belang alle medische en lichamelijke factoren in de beoordeling mee te nemen. Het verlagen van de bloeddruk bij iemand met bijvoorbeeld evenwichtsproblemen kan een verergering van de klachten veroorzaken, met alle gevolgen van dien. Het verlagen van de bloeddruk dient met name in dit geval in kleine stapjes te worden uitgevoerd. In alle gevallen moet vermeden worden dat de diastolische bloeddruk (onderdruk) onder 55 á 60 mm Hg uitkomt. Een dergelijk lage waarde kan als gevolg hebben dat er te weinig bloed in het lichaam wordt rondgepompt.

Het meten van bloeddruk bij ouderen

Veel ouderen, zeker in de leeftijd van boven de 70 jaar, hebben last van acute lage bloeddruk gedurende enkele minuten nadat zij gaan staan. Dit leidt maar al te vaak tot duizelingen en zelfs valpartijen. Dit fenomeen wordt orthostatische bloeddruk genoemd. Om deze reden is het belangrijk dat de bloeddruk in staande en zittende/liggende houding wordt gemeten, zodat de juiste behandeling kan worden voorgeschreven. Het doel zou dan zijn om de hoge bloeddruk in zittende positie te verlagen zonder dat deze in staande positie te laag wordt.

Methoden om bloeddruk te verlagen

Zoals vermeld is een hoge bloeddruk deels leeftijd gerelateerd; het verouderingsproces veroorzaakt een verharding van bloedvaten en aderen, waardoor het hart harder moet pompen om de nodige circulatie op gang te houden. Naast deze en genetische factoren zijn er natuurlijk nog andere factoren die voor een hoge bloeddruk zorgen, veelal gerelateerd aan de levensstijl. Het is dus ook voor ouderen noodzakelijk om naast het innemen van de voorgeschreven medicijnen veranderingen aan te brengen in levensstijl en gedrag, want andere oorzaken van hoge bloeddruk zijn o.a.:

• Roken
• Overgewicht
• Hoog cholesterol
• Te weinig beweging
• Stress
• Bovenmatig alcoholgebruik

Voor een effectieve en duurzame aanpak van hoge bloeddruk kan ook door senioren niet alleen op de medische wetenschap worden gerekend; gezonder eten, stoppen met roken, minder alcoholgebruik en meer bewegen zijn ook voor deze groep van levensbelang, zelfs als dat leven inmiddels grotendeels achter hun ligt.