Slapeloosheid door depressiviteit: hoe aan te pakken?

Als je depressief bent, is de kans groot dat je slaapproblemen hebt. Door de depressie heb je voortdurend een verdrietig of angstig gevoel. Je hebt nergens zin in en je voelt je erg uitgeput. Vaak denk je negatief over alles waardoor je vatbaar wordt voor depressieve gevoelens. Soms raak je vastgeroest in een negatieve spiraal. Hoe kom je hieraan, en wat kun je doen om de depressie te lijf te gaan waardoor de slapeloosheid ook verdwijnt?

Slaapproblemen

Er is sprake van meer dan alleen in een mineurstemming zijn als je depressief bent. De kans is zeer groot dat je dan ook lijdt aan slapeloosheid. Statistisch gezien is ongeveer een op de vijf mensen die aan slapeloosheid lijden depressief en krijgt driekwart van alle mensen met slapeloosheid ooit te maken met depressiviteit. En negentig procent van de depressieve mensen lijdt aan slapeloosheid.

Wat houdt depressief zijn in?

Wanneer je depressief bent, leef je voortdurend met een gevoel van angst of verdriet. Zonder enige aanleiding kun je ineens in tranen uitbarsten of je voelt je rusteloos en prikkelbaar. Je hebt nergens zin in, ook niet in vrijen met je partner. Daarnaast ben je uitgeput en je ziet alles negatief in. Ook in jezelf zie je geen positieve dingen. Er zijn mensen die juist veel gaan slapen en de hele dag in bed liggen, maar ook mensen die niet meer goed kunnen slapen. Voor de eetlust geldt dit ook: sommigen gaan veel eten en anderen krijgen haast geen hap meer door de keel. Daarnaast kun je ook lichamelijke klachten krijgen zoals hoofdpijn, buikpijn of hartkloppingen. Iedereen heeft wel eens last van depressieve gevoelens, maar als deze blijven en je er wakker van ligt, vormt het een probleem.

Hoe het ontstaat?

Depressiviteit wordt vaak veroorzaakt door aanhoudende stress, het verlies van een dierbare, geldzorgen of relatieproblemen. Als je negatief bent ingesteld en moeite hebt om het goede in dingen te zien, ben je vatbaarder om depressieve gevoelens te krijgen of om ermee om te gaan. Binnen in je hersenen is er een daling van cruciale chemische stoffen (serotonine en noradrenaline) die verantwoordelijk zijn voor de gemoedstoestand. Voor de productie van het slaapverwekkende hormoon melatonine heb je serotonine nodig, dus het is dan onvermijdelijk dat je slaap eronder lijdt.

Negatieve gevoelens

Als je steeds maar in een negatief spiraal blijft hangen, word je bitter en haatdragend. Je vergeet de positieve dingen uit je leven en ziet alles steeds somberder in. Hierdoor zul je beren op de weg zien en worden problemen steeds groter. Vooral als je last hebt van slapeloosheid kun je dingen erger gaan zien dan ze zijn. Zo kan het zijn dat je bang bent je huis kwijt te raken als je niet goed slaapt, omdat je je baan kwijt raakt ten gevolge van slapeloosheid en de hypotheek niet meer kunt betalen. Maar dat hoeft natuurlijk helemaal niet het geval te zijn.

Gedachten omzetten naar positieve gevoelens

Het is beter om je positieve gedachten te koesteren. Reserveer een week lang elke morgen vijf minuten om na te denken over je geweldigste ervaringen. Hiermee doorbreek je de neerwaartse spiraal van negatieve gedachten. Je leert dat er ook positieve dingen in het leven zijn. Op deze manier kun je de psychische problemen overwinnen. Ook moet je niet vergeten dat je op je verleden weliswaar geen invloed hebt, maar wel op je toekomst. Pak pen en papier en schrijf op wie en wat je wilt zijn; bedenkt vervolgens welke stappen je daarvoor moet ondernemen. Alleen al om te zien dat er een weg is om weer positiever in het leven te staan, kan je al vrolijker maken.

Wat doe je eraan?

Eerst moet uitgesloten worden of er een medische oorzaak is van je vermoeidheid. Door bloedarmoede of een slecht werkende schildklier kun je ook heel moe worden. De dokter kan antidepressiva voorschrijven die invloed hebben op het centrale zenuwstelsel. Serotonineheropname-remmers zoals Prozac zorgen dat neurotransmitters als serotonine beschikbaar komen voor het centrale zenuwstelsel. Andere zoals amitriptylines, werken zowel kalmerend als serotonineverhogend. Vaak wordt er gekozen door een vorm van medicatie in combinatie met psychische hulp. Als het probleem waardoor je depressief bent geworden is aangepakt, ga je meestal vanzelf weer beter slapen.

Psychische hulp

Een psychotherapeut helpt je om samen met jou bij de kern van het probleem te komen. Als de oorzaak van je depressie is achterhaald, leer je hoe je hiermee om moet gaan. Als je eraan werkt en leert ermee om te gaan, is de kans kleiner dat de depressie terugkomt. Psychoanalytica wijten depressiviteit vaak aan het niet om kunnen gaan met boosheid en een wanhopige behoefte aan goedkeuring. Vaak wordt er diep in het verleden gegraven om het op te lossen en er is soms een lange weg nodig voordat de depressie is verdwenen. Cognitieve therapeuten kijken niet zoveel naar het verleden en denken dat de depressieve mensen in een negatieve denkwijze gevangen zitten en er vanuit gaan falen. De therapeut helpt je op een andere manier te gaan denken.

Somberheid door de winter

Er zijn mensen die een depressie hebben die seizoensafhankelijk is. Zo kun je last krijgen van neerslachtigheid zodra de winter begint vanwege het gebrek aan daglicht. Bij een milde variant ben je 's winters iets vermoeider en ontevredener dan de rest van het jaar. Als je in deze periode veel slaapt, overdag futloos bent, dan kun je te maken hebben met een zwaardere vorm van neerslachtigheid. Daglicht komt via het oog binnen naar het deel van je hersenen dat stemming, eetlust en seksualiteit regelt. Als hieraan een tekort is, kun je een nadelige invloed ondervinden. Een gebrek aan licht zorgt er ook voor dat je meer melatonine produceert, waardoor je slaperig wordt. Als behandeling kun je lichttherapie volgen of de huisarts schrijft antidepressiva voor die serotonineverhogend werken.

Lees verder

• Vormen van slapeloosheid: oorzaken en wat te doen?
• Stimulerende middelen en de invloed op de slaap
• Mentale vermoeidheid door het werk
• Klaarwakker midden in de nacht: wat te doen
• De invloed van stress op je nachtrust