Multiple sclerose (MS): oorzaken, symptomen, behandeling

Multiple sclerose of MS is de aandoening van het zenuwstelsel die het meest voorkomt bij adolescenten. Het is een progressieve ziekte van de zenuwen in de hersenen en het ruggenmerg die zwakte van spieren en moeilijkheden veroorzaakt met de zintuigen. In Nederland hebben meer dan zestienduizend mensen MS en ieder jaar komen daar circa driehonderdvijftig mensen bij. Wat zijn de oorzaken en symptomen van MS, wat voor mogelijkheden zijn er wat betreft de behandeling en wat is de prognose?

Inhoud artikel

• Multiple sclerose of MS
• Twee vormen van MS
• Oorzaken MS
• Symptomen MS
• Diagnose MS
• Behandeling MS
• Prognose MS
• EDSS
• Revolutionaire behandeling in Zweden (april 2016)

Multiple sclerose of MS

Multiple sclerose (ook wel multipele sclerose) of MS ontwikkelt zich doorgaans tussen de twintig en de veertig jaar (maar komt ook voor bij kinderen) en komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. Wat betreft de erfelijkheid, MS komt in bepaalde families meer voor. Bij MS raken de zenuwen van de hersenen en ruggenmerg steeds verder aangetast, dit kan leiden tot tal van verschijnselen. Het gaat om de zintuigen, beweging, evenwicht en functies van het lichaam.

Twee vormen van MS

• Er zijn twee vormen van MS, het relapsing-remitting-type komt het meest voor. De verschijnselen kunnen dagen of weken duren en daarna heel lang afwezig zijn (maanden, jaren). Sommige van de verschijnselen kunnen ook tussen de aanvallen door blijven bestaan.
• Het tweede type is langzaam voortschrijdend. Ongeveer dertig procent van de mensen met MS heeft dit type. De aandoening wordt langzaam erger, zonder goede tijden (ook wel remissies genoemd). Het relapsing-remitting-type kan in het tweede type overgaan.

Oorzaken MS

MS is een auto-immuunziekte, het immuunsysteem valt bij MS het weefsel van het zenuwstelsel aan. Veel zenuwvezels in de hersenen en in het ruggenmerg zijn bedekt met een schede van myeline. Deze werkt isolerend en beschermend. Bij MS ontstaan er door ontstekingen beschadigingen aan de myelineschede. Een moeilijk woord hiervoor is demyelinisatie. De prikkels worden hierdoor niet goed door de zenuwvezels gestuurd. Misschien bestaat er een bepaalde aanleg voor MS waarbij de ziekte kan worden ontketent door factoren van buitenaf. Bijvoorbeeld een virusinfectie in de jeugdjaren. Waarschijnlijk hebben kinderen van iemand met multiple sclerose een licht verhoogde kans.

Symptomen MS

In het begin kunnen de symptomen separaat optreden, later ook samen.

• Onscherp zien;
• Er kan ineens blindheid optreden van één oog;
• Zwakte van spieren en er kunnen spierkrampen optreden;
• Een zwaar gevoel in armen of benen;
• Er kan gevoelloosheid optreden in een deel van het lichaam;
• Tintelingen kunnen optreden in een deel van het lichaam;
• Een vermoeid gevoel en dit kan blijvend zijn;
• Het spreken kan onduidelijk zijn (een stotende spraak);
• Moeilijkheden bij coördinatie en evenwicht (het lopen kan onzeker overkomen);
• De verschijnselen kunnen verergeren door spanning en warmte;
• Concentreren kan moeilijk zijn;
• Gaten in het geheugen;
• Sombere gevoelens kunnen optreden, vooral als iemand de ziekte langer heeft;
• Beschadiging van zenuwen kunnen leiden tot incontinentie van urine en impotentie;
• Er kan uiteindelijk gedeeltelijke verlamming optreden

Diagnose MS

Er zijn geen speciale tests voor MS en omdat de verschijnselen heel erg kunnen wisselen kan de diagnose alleen gesteld worden door andere opties uit te sluiten. De diagnose is pas zeker te stellen als er meer dan één laesie is op meer dan één plaats, ontstaan met een onderbreking van minstens een maand. Een laesie is elk afwijkend weefsel in een organisme. Als de huisarts vermoedt dat iemand MS heeft dan zal er een doorverwijzing volgen naar de neuroloog. Voor oogklachten kan er doorverwezen worden naar de oogarts. De neuroloog zal mogelijk een MRI laten maken om te kijken of er gedemyeliniseerde gebieden zijn. MRI staat voor: magnetic resonance imaging, het is een stralingsvrij, computergestuurde afbeeldingstechniek, waarbij een sterk magnetisch veld en radiogolven worden gebruikt. Ook kan er een ruggenprik worden uitgevoerd om ruggenmergvocht af te nemen.

Behandeling MS

Er is nog geen behandeling voor MS. Interferon beta kan bij het type MS met opflakkeringen de perioden met een tijdelijke vermindering van de klachten, verlengen en de duur van de aanvallen korter maken. Interferon beta behoort tot de groep geneesmiddelen die ook wel interferonen worden genoemd. Dit zijn natuurlijk voorkomende eiwitten die een rol spelen in het afweersysteem. Verder kan de arts corticosteroïden toedienen via een infuus om de duur van de terugvallen korter te maken. Voor de chronische progressieve MS is op dit moment nog geen specifieke behandeling voorhanden. Wel kunnen veel verschijnselen die voorkomen bij beide typen MS worden verlicht. Bij krampen in de spieren kunnen middelen worden ingezet die de spieren verslappen, incontinentie kan veelal ook met medicijnen worden aangepakt, dit geldt ook voor erectieproblemen. Fysiotherapie kan helpen als er problemen zijn met bewegen, ergotherapie bij de dagelijkse acitviteiten. Het reduceren van stress is erg belangrijk, mogelijk is gesprekstherapie zinvol (ook voor familieleden) om je met de ziekte te verzoenen.

Prognose MS

De mate waarin de MS erger wordt, kan heel erg wisselen, maar ook de snelheid waarmee. Circa zeventig procent van de mensen met MS leidt een energiek leven en heeft lange perioden van verbetering tussen de aanvallen in. Maar er zijn ook mensen die steeds verder gehandicapt raken. De helft van de mensen met MS leidt tien jaar na het stellen van de diagnose nog steeds een leven met veel activiteiten. Wel kan er sneller vermoeidheid optreden. Gemiddeld leeft iemand na het stellen van de diagnose nog vijfentwintig tot dertig jaar.

EDSS

Expanded Disability Status Scale (EDSS) is een tabel om de voortgang van MS te meten en kan een beetje de prognose van het ziektebeloop laten zien. De score loopt van nul tot tien met tussenstappen van een half. Nul staat voor totale afwezigheid van enige neurologische klachten of afwijkingen en bij toenemende invaliditeit kan de score oplopen tot tien. In de EDSS wordt veel gewicht toegekend aan de loopfunctie.

Revolutionaire behandeling in Zweden (april 2016)

Boaz Spermon uit Den Bosch heeft een behandeling in Zweden ondergaan, waardoor hij weer kan lopen. De artsen in Zweden hebben door middel van chemotherapie het immuunsysteem uitgeschakeld. Daarna kreeg Boaz een transplantatie met zijn eigen stamcellen.