Anemie (bloedarmoede)

Anemie, ook wel bloedarmoede genoemd, is een aandoening waarbij er sprake is van een te laag hemoglobinegehalte in het bloed. Kenmerkende symptomen van anemie zijn een bleke gelaatskleur, duizeligheid, hartkloppingen en kortademigheid bij inspanning. Een veelvoorkomende oorzaak van anemie is ijzertekort. Behandeling van anemie kan - afhankelijk van de ernst en oorzaak - bestaan uit ijzertabletten en een bloedtransfusie.

• Wat is anemie (bloedarmoede)?
• Symptomen van anemie (bloedarmoede)
• Anemie, hoe kom je er aan?
• Anemie, hoe kom je er vanaf?

Wat is anemie (bloedarmoede)?

Het woord anemie is afgeleid van het Griekse αναιμία, dat bloedloosheid betekent. Anemie heeft alles te maken met hemoglobine, een eiwit dat in het bloed van de mens en het dier voorkomt. Hemoglobine bevindt zich in de zogenaamde rode bloedcellen, welke geproduceerd worden in het beenmerg, met name in het bekken, de wervels en de ribben. Hemoglobine speelt een belangrijke rol bij het transport van zuurstof door het lichaam en bevat een kern van ijzer. In de longen bindt hemoglobine zuurstof aan zich en in de weefsels geeft het deze zuurstof juist weer af aan de cellen. Op deze manier worden lichaamscellen van voldoende zuurstof voorzien. Mensen met anemie hebben een te laag gehalte aan deze zogenaamde rode bloedkleurstof in het bloed en ervaren als een gevolg hiervan diverse klachten.

Hemoglobinegehalte

De hoeveelheid hemoglobine in het bloed verschilt van persoon tot persoon en wordt mede bepaald door de snelheid waarmee de rode bloedcellen (na een gemiddelde levensduur van drie maanden) worden afgebroken in de lever en de milt. De afbraakstoffen verlaten via de darmen het lichaam, het ijzer uit de hemoglobine wordt bewaard en gerecycled bij de aanmaak van nieuwe rode bloedcellen. Over het algemeen hebben (zwangere) vrouwen een lager hemoglobinegehalte dan mannen, en hebben volwassenen een hoger hemoglobinegehalte dan kinderen.

Symptomen van anemie (bloedarmoede)

Anemie kan geleidelijk aan ontstaan waardoor het soms lang kan duren voordat de diagnose gesteld wordt. Kenmerkende symptomen van anemie zijn:

• Een bleke gelaatskleur
• Duizeligheid
• Vermoeidheid
• Gevoel van slapte
• Hartkloppingen
• Kortademigheid bij inspanning

Anemie, hoe kom je er aan?

Anemie heeft diverse mogelijke oorzaken. De meest bekende oorzaak van anemie of bloedarmoede is waarschijnlijk wel ijzergebrek. IJzergebrek is eveneens de meest voorkomende oorzaak van anemie: in circa 30 tot 50 procent van de gevallen van anemie is ijzergebrek de boosdoener. Wanneer het lichaam onvoldoende ijzer heeft, kan er ook niet voldoende hemoglobine aangemaakt worden, met bloedarmoede tot gevolg. Anemie blijkt samen te kunnen hangen met een aantal andere aandoeningen. Zo kunnen onder andere reuma, leukemie en chronische nierziekten bloedarmoede veroorzaken. Haarverlies en pica (een aandoening waarbij mensen dingen eten die niet voor consumptie bedoeld zijn zoals klei of papier) worden ook wel eens geassocieerd met bloedarmoede. Ook sommige medicijnen kunnen bloedarmoede veroorzaken, zoals HIV medicijnen en chemotherapie.

IJzergebrek

IJzergebrek heeft verscheidene mogelijke oorzaken. Zo kan een onvolwaardige voeding een boosdoener zijn, het lichaam heeft dan niet voldoende mogelijkheden om voldoende ijzer uit het voedsel op te nemen waardoor er een tekort ontstaat. Ook kan het zijn dat het lichaam minder goed in staat is ijzer uit een volwaardige voeding op te nemen. Daarnaast zorgen bepaalde voedingsstoffen ervoor dat het lichaam een adequate ijzeropname in de weg staat, zoals granen, koffie, thee en melk.

De meest voorkomende oorzaak van ijzertekort is echter bloedverlies. Dit kan heel hevig bloedverlies zijn, zoals bij een operatie of bevalling, maar in de meeste gevallen gaat het om geleidelijk bloedverlies. Sommige vrouwen verliezen bijvoorbeeld erg veel bloed tijdens de menstruatie waardoor de hoeveelheid rode bloedcellen vanzelfsprekend ook afneemt. Normaal gesproken verliezen mannen en niet-menstruerende vrouwen zo'n 1 mg ijzer per dag. Menstruerende vrouwen verliezen echter 0,6 tot 2,5 procent meer ijzer per dag. Tot slot kan ook een tekort aan vitamines en mineralen anemie veroorzaken.

Anemie, hoe kom je er vanaf?

Wat kun je zelf doen?

Allereerst is een volwaardige voeding van essentieel belang gezien de voornaamste oorzaak van ijzertekort (en daarmee bloedarmoede) is. Een volwaardige voeding bestaat onder meer uit gevarieerd eten, voldoende vezels, fruit, peulvruchten, groenten en fruit.

Wat kan de dokter doen?

Wanneer je vermoedt dat je aan anemie lijdt, kun je een afspraak bij de huisarts maken. Deze kan met behulp van een klein, eenvoudig vingerprikje onderzoeken of je inderdaad bloedarmoede hebt. Indien dit het geval blijkt, zal hij de oorzaak van je bloedarmoede proberen te achterhalen. Hoe ziet je voedingspatroon eruit? Heb je maag-darmklachten? Heb je een erg hevige menstruatie? Afhankelijk van de oorzaak en ernst van je anemie zal de dokter diverse behandelingen kunnen adviseren. Bij lichtere gevallen van anemie volstaan ijzertabletten en voedingsupplementen vaak, bij ernstige gevallen van anemie kan een ziekenhuisopname en/of bloedtransfusie noodzakelijk zijn.