Aderontsteking: oorzaken en symptomen van een ontstoken ader

Een aderontsteking (flebitis) duidt op een plaatselijke ontsteking en stolselvorming van de wand van een oppervlakkig gelegen ader en treedt vooral op bij spataders. Het kan ook komen als gevolg van een infuus of na een trauma, bijvoorbeeld door vallen of stoten. Meestal is een aderontsteking onschuldig (niet gevaarlijk) en zijn de klachten gering. De meest voorkomende symptomen zijn lokale pijn, roodheid rond de ontstoken ader en verharding van de ader als gevolg van het aanwezige stolsel. Voorts gaat het vaak gepaard met zwelling door vochtophoping. Meestal ontstaat een aderontsteking in een been (of lies), maar het kan ook op je arm voorkomen of (minder vaak) elders in het lichaam. Wat is de duur van een aderontsteking? Een aderontsteking is vaak binnen enkele dagen tot weken vanzelf weer verdwenen, zonder verdere gevolgen. Er kan medicatie worden gebruikt, zoals eenvoudige ontstekingsremmende pijnstillers.

• Wat is een aderontsteking?
• Oorzaken van een aderontsteking
• Risicofactoren van een ontstoken ader
• Aderontsteking symptomen
• Verschijnselen
• Vaak op benen of armen
• Trombosebeen
• Wanneer medische hulp inschakelen?
• Diagnose en onderzoek
• Lichamelijke onderzoek en anamnese
• Beeldvormend onderzoek
• Aderontsteking behandeling
• Elastische kousen en pijnstillers
• Trombosebeen
• Zelfzorg
• Prognose
• Preventie

Wat is een aderontsteking?

De medische benaming van aderontsteking is 'flebitis'. Een aderontsteking duidt op een plaatselijke, pijnlijke ontsteking van de vaatwand van een oppervlakkig gelegen ader en het omringende weefsel. Met 'oppervlakkige aderen' worden aderen bedoeld die net onder de huid lopen. De ontsteking ontstaat door de vorming van een stolsel in zo'n ader. Een aderontsteking wordt gekenmerkt door rode warme strengen en eventuele zwellingen of vochtophopingen in het weefsel. Na enkele dagen tot weken verdwijnt een aderontsteking spontaan. Aderontsteking komt relatief vaak voor en treft ongeveer 1 op 1000 personen. De kans op een aderontsteking neemt toe met het voortschrijden der jaren. Mannen lopen meer kans op een aderontsteking dan vrouwen.

Oorzaken van een aderontsteking

Meestal wordt een aderontsteking veroorzaakt door spataderen, maar het kan ook veroorzaakt worden door letsels (bijvoorbeeld door stoten of steken), door mechanische irritatie als gevolg van bijvoorbeeld een infuusnaald, allergieën en andere ontstekingshaarden in het lichaam. Een aderontsteking komt ook vaak voor als bijwerking van het toedienen van chemotherapie (zeker bij FEC-kuren) in de ader waar de chemo is ingelopen.

Risicofactoren van een ontstoken ader

De meeste aderontstekingen ontstaan spontaan en komen in spataderen voor. Risicofactoren voor het ontwikkelen van een aderontsteking, zijn:

• Langdurige immobiliteit, zoals lang zitten (bijvoorbeeld tijdens een lange vliegreis) of liggen (bijvoorbeeld als gevolg van bedlegerigheid of ziekenhuisopname);
• Operaties en de aanwezigheid van een infuusnaald;
• Zwangerschappen;
• Sedentaire levensstijl (onvoldoende lichaamsbeweging krijgen);
• Overgewicht;
• Roken;
• Bepaalde medische aandoeningen, zoals kanker of bloedaandoeningen, die de bloedstolling verhogen;
• Verwonding aan armen of benen;
• Hormoonvervangingstherapie of gebruik van anticonceptiepillen;
• Spataderen.

Aderontsteking symptomen

Verschijnselen

De symptomen van een aderontsteking zijn:

• Roodheid (een rode plek of streep op de huid)
• Lokale zwelling
• De plek voelt warm aan
• Brandend gevoel
• Lokale pijn (bij aanraking en tijdens het lopen) ofwel pijnlijke aders
• Pus in of rondom insteekopening
• Afhankelijk van de oorzaak van de ontsteking kan er koorts optreden
• Ongemak of het niet kunnen gebruiken van betreffende ledemaat
• Harde onderhuidse streng of knobbel,
• Bindweefselvorming
• Vorming van kleine, plaatselijke bloedstolsels ('tromboflebitis' genoemd)

Vaak op benen of armen

Een aderontsteking kan zich voordoen aan de benen, maar ook aan de armen. Een aderontsteking kom zeer zelden op andere lichaamsdelen voor, zoals borst of hals.

Trombosebeen

Is de aderontsteking groter dan 5 centimeter, dan kan er een trombosebeen ontstaan, te herkennen als een rood, pijnlijk en dik been. Bij een trombosebeen ontstaat er een stolsel in een bloedvat, welke een bloedvat in het been kan afsluiten. Trombosebeen staat ook bekend als diepe veneuze trombose (DVT).

Wanneer medische hulp inschakelen?

Neem contact op met de huisarts als je last krijgt van symptomen als zwelling, pijn, en ontstoken oppervlakkige aderen op armen of benen. Als je niet herstelt binnen een week of twee zijn of als het erger wordt, dan moet je opnieuw naar de huisarts om te kijken of er sprake is van een meer ernstige aandoening. Neem direct contact op met de arts bij de volgende symptomen:

• Hoge koorts met symptomen in een arm of been;
• Knobbels in een been;
• Ernstige pijn en zwelling in een arm of been;
• Nieuwe, onverklaarbare significante kortademigheid.

Diagnose en onderzoek

Lichamelijke onderzoek en anamnese

De huisarts zal je onderzoeken en vragen stellen over je symptomen. Ook zal hij je medische voorgeschiedenis in ogenschouw nemen. Daarnaast kan bij vermoeden van een trombosebeen bloedonderzoek zinvol zijn. De hoeveelheid D-dimeer wordt gemeten. Bij een verhoogde hoeveelheid D-Dimeer is de kans op een trombosebeen groot.

Beeldvormend onderzoek

Echografie kan stolsels of een blokkering van de bloedstroom detecteren, vooral in grotere, meer proximale (bovenbeen) aderen. Soms een venogram nodig om bloedstolsels te identificeren in de kleinere, meer distale aders. Een venogram is een onderzoek waarbij een röntgenfoto wordt gemaakt van de ader die het bloed terugvoert naar het hart.

Aderontsteking behandeling

Elastische kousen en pijnstillers

Meestal is een aderontsteking onschuldig. Behandeling van een kleine aderontsteking met relatief weinig klachten is doorgaans niet nodig, maar zal spontaan binnen enkele dagen tot weken verdwijnen. Als je daarentegen last hebt van een uitgebreide aderontsteking of als de aderontsteking gepaard gaat met veel klachten, kan het dragen van een elastische kous soelaas bieden en de klachten verlichten. Meestal worden dan ook eenvoudige ontstekingsremmende pijnstillers voorgeschreven, zoals ibuprofen en (acetyl-)salicylaten. Als er sprake is van een huidinfectie, dan kan antibiotica worden voorgeschreven.

Trombosebeen

Een trombosebeen wordt behandeld met (vaak twee soorten) bloedverdunners. Je kunt daarnaast ook een steunkous krijgen. Na 1 en 2 weken volgt nacontrole met een echo.

Zelfzorg

Breng een warm kompres aan op het getroffen gebied. Ibuprofen, een ontstekingsremmende medicijn, kan de pijn en ontsteking van oppervlakkige flebitis helpen verminderen. Compressiekousen verbeteren de doorbloeding en kunnen helpen om pijn en zwelling te verlichten, en verminderen het risico op het ontwikkelen van DVT.

Prognose

Flebitis in de oppervlakkige aderen is zelden ernstig en is meestal over binnen 1-2 weken en reageert goed op pijnbestrijding, het hoge leggen van het aangedane been en het toepassen van warme kompressen.

Preventie

De volgende maatregelen kunnen aderontsteking helpen voorkomen:

• De beste manier om aderontsteking te voorkomen, is actief zijn en bewegen. Probeert dagelijks te bewegen in de vorm van wandelen, zwemmen, joggen, fietsen, dansen, tuinieren, etc.
• Vermijd lange perioden van zitten of liggen (indien mogelijk).
• Vermijd bedrust voor langere periodes. Of draag ondersteunende kousen als langdurige bedrust onvermijdelijk is.
• Wanneer je reist en gedurende lange tijd niet goed kunt bewegen zoals in een vliegtuig, sta dan regelmatig op en beweeg af en toe of onderbreek je reis zoals een lange autorit om even te gaan wandelen en je benen te strekken.
• Blijf gehydrateerd en drink veel water.

Lees verder

• Spataderen behandelen volgens de VNUS Closure procedure
• Gezwollen ader: oorzaken en symptomen van een opgezette ader
• Spataderen verwijderen: laseren, herstel en vergoeding
• Gezwollen enkels en dikke voeten: oorzaken en behandeling
• Pijnlijke aders: oorzaken, symptomen, behandeling & zelfzorg