Spataderen (varices)

Spataderen, je hebt ze vast al wel eens gezien of ervan gehoord. Maar wat zijn spataderen nu eigenlijk, hoe ontstaan ze en hoe kunnen ze behandeld worden? Inmiddels is er al heel veel ontdekt over spataderen. Ook de behandelingen worden steeds beter!

Wat zijn spataderen?

Spataderen zijn kronkelende aderen die blauwpaars door de huid heen schijnen. Het kunnen kleine bloedvaatjes zijn, maar ook grote opgezwollen vaten die knobbels vormen. Meestal zitten spataderen in de benen en komen ze vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Maar hoe ontstaan spataderen nou eigenlijk?

Het bloedvatenstelsel bestaat uit twee systemen:

• Slagaders: vervoeren zuurstofrijk bloed naar organen
• Aders: vervoeren zuurstofarm bloed terug naar het hart

In aders zitten klepjes. Deze klepjes zorgen ervoor dat het bloed de goede kant op stroomt en niet door de zwaartekracht de verkeerde kant op gaat. Soms raken deze klepjes beschadigd. Door het beschadigd raken van de klepjes komt er veel druk op de klepjes daaronder en deze raken ook beschadigd. Zo verplaatst het probleem zich van boven naar onderen. Door de verhoogde druk gaat de ader uitzetten, omdat de wand van de ader dun en rekbaar is. Zo ontstaat een spatader. De medische naam voor spataderen is varices.

Je kunt aanleg hebben voor spataderen als spataderen in de familie veel voorkomen. Ook zwangere vrouwen, mensen die veel en lang (stil) moeten staan tijdens werk/bezigheden en mensen die in het verleden trombose in het been gehad hebben, hebben meer kans om spataderen te krijgen.

Over het algemeen zijn spataderen goed te behandelen.

Diagnose stellen

Er zijn een aantal manieren om de diagnose spataderen te stellen:

• Doppler
• Duplex
• Plethysmografie/lichtreflexie-rheografie

Doppler-onderzoek

Het doppler-onderzoek is een niet-invasief onderzoek. Dit houdt in dat dit onderzoek wordt verricht zonder prikken of snijden. Het onderzoek is geheel pijnloos en duurt ongeveer 10 minuten. Bij het doppler-onderzoek wordt gebruik gemaakt van ultrageluidsgolven. Hiermee wordt de bloedstroom hoorbaar en kan de stroomrichting van het bloed in de aderen worden vastgesteld. Goed sluitende kleppen > bloed stroomt van voet naar het hart. Niet goed sluitende kleppen > bloed stroomt van hart naar voet. Ook kan worden onderzocht hoe ernstig de aderen beschadigd zijn.

Dupplex-onderzoek

Het dupplex-onderzoek is ook een niet-invasief onderzoek. Het onderzoek duurt ongeveer 20 tot 40 minuten. Bij dit onderzoek worden geluidsgolven zichtbaar gemaakt op een soort televisiescherm. De eventueel lekkende kleppen kunnen hiermee worden vastgesteld. Dit onderzoek vindt in de meeste gevallen plaats op de röntgenafdeling.

Plethysmografie/lichtreflexie-rheografie

Er zijn enorm veel verschillende plethysmografische meetmethoden. De LRR is de meest gebruikte methode. LRR is een geheel pijnloos onderzoek. Het onderzoek duurt ongeveer 20 minuten. Bij dit onderzoek wordt bepaald hoeveel bloed door de kuitspieren omhoog gepompt wordt en hoe snel de aderen zich dan weer vullen. Niet goed sluitende kleppen > bloed valt meteen weer naar beneden en aderen lopen snel vol. Een speciale meetop wordt enkele cm boven de binnenenkel geplakt, waarna voetbewegingen moeten worden gemaakt. Ondertussen maakt het apparaat een grafiek. Dit onderzoek wordt nogmaals herhaald met een stuwband om het been.

De behandelingen

Spataderen zijn goed te behandelen. Er zijn veel behandelmethodes onder andere:

• Laserbehandeling (EVLA)
• Strippen
• Crossectomie
• Perforantectomie
• Mullertechniek
• Sclerocompressietherapie

Laserbehandeling (EVLA)

De laserbehandeling is een goed ontwikkelde behandeling. De kans op een herhalingsbehandeling is de laatste jaren enorm afgenomen. Bij de laserbehandeling wordt een dunne laserdraad in de lekkende stamader gebracht. Met behulp van laserenergie wordt het bloedvat dichtgemaakt. De afgesloten ader wordt door het lichaam vanzelf opgeruimd. De laserbehandeling wordt onder plaatselijke verdoving uitgevoerd. De volgende dag merk je bijna niks van de behandeling en alles kan gewoon gedaan worden.

Strippen

Strippen is de bekendste methode om spataderen te verwijderen. Deze methode bestaal al minstens 100 jaar en is ontwikkeld door Babock (Philadelphia). Strippen is een pittige ingreep. Het uittrekken van een ader is pijnlijk en daarom wordt dit uitgevoerd onder narcose.

Crossectomie

Bij crossectomie wordt de stamader die spataderen veroorzaakt afgebonden. Hierdoor kan het bloed in deze ader niet meer terugstromen. Soms wordt er ook een stuk van de stamader verwijderd. Deze behandeling wordt meestal toegepast als een laserbehandeling niet mogelijk is.

Perforantectomie

De oppervlakkige en diepe aderen in het been worden verbonden door verbindingsaderen. Deze aderen moeten de bindweefsellaag om die spieren doorboren en worden daarom ‘perforanten’ genoemd. Deze behandeling wordt gedaan onder plaatselijke verdoving. De lekkende perforant wordt onderbonden en doorgeknipt.

Mullertechniek

De Mullertechniek wordt vooral toegepast op kleine spataderen. Er worden hele kleine sneetjes gemaakt in de huid boven de ader. Met kleine naaldjes met een haakje worden de aders stukje voor stukje verwijderd. Doordat de sneetjes zo klein zijn, is hechten niet nodig en blijven er (bijna) geen littekens over.

Sclerocompressietherapie

Deze therapie wordt vooral gebruikt bij kleine spataderen of als nabehandeling van zware ingrepen. Bij deze behandeling is verdoving niet nodig omdat het naaldje heel fijn is. Door middel van injecties wordt er een vloeistof in de aderen gespoten. Deze vloeistof laat het bloed stollen en doet de vaatwanden verkleven. Na de behandeling moeten elastische steunkousen gedragen worden. Door de druk gaat het bloed vanzelf een andere weg zoeken om te stromen.