Longontsteking of pneumonie: symptomen, behandeling

Een veel voorkomende longaandoening is longontsteking, ook wel pneumonie genoemd. De ontsteking van de longblaasjes kan door allerlei micro-organismen worden veroorzaakt. Meestal is maar een deel van één long aangedaan, maar als de ontsteking beide longen treft, dan is het levensbedreigend. Wat zijn de oorzaken en de symptomen van een longontsteking? Hoe kan de longaandoening behandeld worden en wat is de prognose?

Inhoud artikel

• Longontsteking of pneumonie
• Wie hebben de grootste kans op longontsteking?
• Oorzaken longontsteking
• Symptomen longontsteking
• Complicaties longontsteking
• Het stellen van de diagnose
• Behandeling longontsteking
• Prognose longontsteking

Longontsteking of pneumonie

Enkele longblaasjes raken ontstoken, ze vullen zich met witte bloedlichaampjes en met vocht. Dit is de reden dat er minder zuurstof via de wand van de longblaasjes naar het bloed kan gaan. Vaak is er maar een deel van een long aangetast, zijn beide longen getroffen dan levert dat een levensbedreigende situatie op. Longontsteking komt vaak voor. Vroeger was het een doodsoorzaak die vaak voorkwam bij jongvolwassenen, maar nu worden de meeste mensen beter door het gebruik van antibiotica. Bij ouderen en mensen die al ziek zijn kan longontsteking echter dodelijk zijn. Het leidt tot circa 6500 sterfgevallen per jaar. Als je kijkt over de hele wereld dan is longontsteking na hart- en vaatziekten en een hersenbloeding of infarct de derde doodsoorzaak van alle ziekten. Door de toenemende resistentie van de verwekkers van de ziekte tegen antibiotica zijn sommige vormen van longontsteking steeds moeilijker te behandelen.

Wie hebben de grootste kans op longontsteking?

• Kinderen;
• Oudere mensen;
• Mensen die ernstig of langdurig ziek zijn (denk aan diabetes);
• Mensen bij wie het immuunsysteem zwakker is (denk aan aids, bij chemotherapie);
• Mensen die roken, te veel alcohol nuttigen;
• Mensen die ondervoed zijn.

Oorzaken longontsteking

• Bij volwassenen is de oorzaak meestal een bacterie, vooral de pneumokok (Streptococcus pneumoniae). Dit type longontsteking kan bijvoorbeeld optreden als complicatie bij een virusinfectie van de bovenste luchtwegen (zoals een verkoudheid). Andere bacteriën die de boosdoeners kunnen zijn: Haemophilus influenzae en Mycoplasma pneumoniae.
• Veteranenziekte of legionellapneumonie is berucht. Deze vorm van longontsteking wordt veroorzaakt door de bacterie Legionella pneumophila. De verspreiding gaat middels watersystemen. De ziekte kan tot aandoeningen van de lever en nieren leiden. Mensen kunnen aan de ziekte overlijden, ondanks een goede behandeling.
• De bacterie Staphylococcus aureus kan ook een longontsteking veroorzaken. Het treft meestal mensen in ziekenhuizen. Vooral hele jonge kinderen en ouderen. Het kan zich ook als ernstige complicatie bij griep voordoen.
• Infectie met de bacteriën Klebsiella en Pseudomonas kunnen ook een longontsteking in het ziekenhuis veroorzaken.
• Virale veroorzakers van longontsteking: griepvirussen en waterpokvirussen.
• Schimmels of protozoa kunnen ook zorgen voor longontsteking, maar dit komt zelden voor. Mensen met een verzwakt immuunsysteem kunnen het krijgen en het kan dan fataal zijn. Pneumocystis carinii, zit in gezonde longen zonder schadelijk te zijn, maar kan voor een longontsteking zorgen bij mensen met aids.
• Aspiratiepneumonie kan ontstaan als je overgeefsel inademt. Dit kan komen omdat mensen geen reflex hebben om te hoesten, bijvoorbeeld omdat ze bewusteloos zijn geraakt door gebruik van alcohol of drugs. Het kan ook komen door hoofdletsel.

Symptomen longontsteking

Bij een longontsteking veroorzaakt door bacteriën ontwikkelen de (ernstige) symptomen zich meestal al na enkele uren. Het kan gaan om:

• Een pijnlijk gevoel op de borst, het verergert bij inademen;
• Hoesten, dit kan gepaard gaan met het opgeven van slijm met de kleur van roest, het kan ook bloederig zijn;
• Kortademigheid, met name als iemand in rust is;
• Snelle ademhaling, snelle pols;
• Een hoge lichaamstemperatuur;
• Koude rillingen kunnen aanwezig zijn;
• Verwardheid of delirium kan optreden

Wordt longontsteking veroorzaakt door andere organismen dan bacteriën dan zijn de symptomen minder kenmerkend en ze verschijnen ook langzamerhand. Iemand kan zich een paar dagen niet helemaal goed voelen, koorts krijgen, geen trek hebben in eten, last hebben van hoesten of wat kortademig zijn. Bij ouderen en kleine kinderen zijn de klachten vaak minder helder. Bij baby’s kan er sprake zijn van braken, hoge koorts (soms koortsstuipen). Bij ouderen kan verwardheid optreden.

Complicaties longontsteking

• Het longvlies kan ontstoken raken (pleuritis). Er kan vocht tussen beide vliezen van de pleura ophopen, de long wordt dan ingedrukt en de ademhaling wordt bemoeilijkt.
• De verwekkers van de ziekte kunnen in de bloedsomloop komen, dit leidt tot bloedvergiftiging.
• Bij jonge kinderen, ouderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem kan de ontsteking zich verder in de longen verspreiden, dit kan ademhalingsinsufficiëntie veroorzaken.

Het stellen van de diagnose

Meestal wordt de diagnose gesteld op grond van de klachten, lichamelijk onderzoek (stethoscoop) en röntgenonderzoek borstkas. Bij het opgeven van slijm kan er een monster onderzocht worden op bacteriën.

Behandeling longontsteking

• Een lichte longontsteking kan meestal thuis behandeld worden. Pijn en koorts kunnen met pijnstillers bestreden worden. Het is belangrijk dat doorademen en ophoesten gestimuleerd worden.
• Bij een bacteriële longontsteking wordt een antibiotica gegeven.
• Bij een virale longontsteking is veelal geen medicatie nodig.
• Als een bacterie of schimmel zorgen voor een ernstige longontsteking, bij kinderen, oudere mensen, mensen met een zwak immuunsysteem kan een opname in het ziekenhuis nodig zijn. De medicijnen zullen dan via een infuus worden gegeven en als het goed gaat in via de mond.
• Bij een ernstige longontsteking veroorzaakt door een virus, kan aciclovir (intraveneus) worden ingezet.
• Bij een laag gehalte aan zuurstof in het bloed of als iemand benauwd is, wordt zuurstof (via een masker) toegediend.
• Fysiotherapie om het slijm in de borst los te maken.

Prognose longontsteking

Mensen die nog jong zijn en een goede conditie hebben, herstellen meestal binnen een paar weken van de meeste vormen van longontsteking zonder blijvende schade van de longen. Bij het bacteriële type begint het herstel een paar uur na het begin van een behandeling met antibiotica. Ernstige vormen van longontsteking zoals veteranenziekte kunnen dodelijk zijn (vooral bij kinderen, oudere mensen, mensen met een verzwakt immuunsysteem).