Verschillende kleuren plas: waarom is de kleur plas anders?

Sta je ’s ochtends op dan moet je vaak eerst plassen. Het kan daarbij voorkomen dat de urine apart van kleur is of mogelijk stinkt. Zeker als een andere plaskleur geregeld of continu voorkomt, dan is het een teken dat er iets aan de hand moet zijn. Wanneer het plassen pijn doet, rood is of een donkere kleur heeft dan wordt het tijd om een check te doen. Waarom heb je een bepaalde kleur plas en waarom dien je op basis van sommige kleuren medisch te worden onderzocht?

Ongewone kleur plas

• Tijdelijk of langdurig
• Doorzichtig en kleurloos
• Geel met harde stukjes
• Rood
• Bruine kleur plas

Tijdelijk of langdurig

Gedurende de dag verandert de kleur van urine afhankelijk van de mate van voedsel- en vochtinname. Kleurverandering is een normaal optredend fenomeen. Normaal is het doorzichtig wit of gelig van kleur, waarbij de mate van vochtinname bepaalt in hoeverre de kleur wijzigt. Het kan echter voorkomen dat de kleur van de plas aanzienlijk verandert, waardoor het gaat opvallen. De plas is anders van structuur en kan rood of bruin zijn. Indien er sprake is van een langdurige kleurverandering, dan is het een duidelijk signaal dat er iets niet goed is. Laat je altijd medische onderzoeken om nadelige elementen uit te sluiten. Waardoor wordt een bepaalde kleur plas veroorzaakt?

Doorzichtig en kleurloos

Normaal zal de plas doorzichtig zijn, waarbij het wit lijkt dan wel kleurloos is. Het is de basistoestand waarbij het lichaam voldoende vloeistoffen binnenkrijgt, zodat afvalstoffen goed kunnen worden afgevoerd. Drink je iedere dag twee liter water dan zul je over het algemeen deze plas hebben, waarbij je geen last hebt van kristallisering van de mineralen. Het is een teken dat je voldoende drinkt en verder geen aandoening onder de leden hebt. Ook gele plas hoeft geen teken van problemen te zijn. Drink je veel alcohol dan wordt het ADH hormoon uitgeschakeld, waardoor de nieren geen vocht meer recyclen. De aanvoer van plas neemt dus toe, waardoor de urine zeer helder van kleur is. Daarbij moet je geregeld naar het toilet.

Geel met harde stukjes

Ochtendurine ziet er vaak geel uit, omdat we ’s nachts weinig vloeistoffen innemen en wel afvalstoffen worden afgescheiden. Oftewel er is relatief een hoge concentratie aan mineralen in de plas aanwezig, waardoor het de gele kleur krijgt. Des te langer er wordt gewacht met plassen des te hoger zal dan de concentratie zijn. Bovendien zal deze urine relatief meer stinken, dan een overdag uitgeplaste heldere urine. Het betreft dan een relatief schone vloeistof. Daarnaast kunnen hoge concentraties ervoor zorgen dat mineralen gaan samenklonteren (mineraliseren). Het betekent dat gruis of steentjes kunnen ontstaan, waaraan je nadelige gevolgen kunt ondervinden. Denk aan pijn tijdens de plas, doordat het gruis blijft steken in de plasbuis.

Rood

Heeft de plas een rode kleur dan is dat altijd een teken om oplettend te zijn. Er kunnen bloederige sliertjes in de plas voorkomen of de urine kan een compleet dieprode kleur hebben. Dit kan door meerdere inwendige problemen worden veroorzaakt. Denk aan de volgende:

• een tumor in de blaas of rondom de blaas, waarbij wondjes geleidelijk aan bloed afgeven;
• een vergrote prostaat (komt standaard voor bij de man), waardoor adertjes kunnen afscheuren;
• grote steentjes in de urineleider, waardoor wondjes ontstaan. Dit gaat gepaard met een snijdend pijnlijk gevoel;
• het blaaspijnsyndroom: de persoon kan veel pijn lijden, indien de verkeerde stoffen zoals alcohol worden ingenomen. De blaaswand reageert overmatig waarbij soms bloed kan vrijkomen;
• andere inwendige ontstekingen of overdraagbare aandoeningen.

Bruine kleur plas

De conditie waarbij de milt veel rode bloedcellen afbreekt en de lever het niet meer aan kan, zorgt ervoor dat bilirubine als afvalstof in het lichaam toeneemt. Enerzijds kan dit tot geelzucht leiden, waardoor de huid en ogen een gele kleur krijgen. Bilirubine is van nature een gele stof en kan ook bruin zijn in hoge concentraties. Normaal wordt het afgevoerd via de ontlasting, waardoor het de donkere kleur heeft. Kan de lever onvoldoende deze stof verwerken dan accumuleert het in het lichaam, waardoor het op een andere manier moet worden afgevoerd. Tweede mogelijkheid is dus de afvoer via urine. Voornamelijk ’s nachts zal de verkleuring van de plas voordoen, waardoor ’s ochtends de urine er donkerbruin uitziet. Deze aandoening wordt paroxysmale nachtelijke hemoglobinurie genoemd. De kleur verandert gedurende de dag naar normaal geel. Omdat er sprake is van een te snel werkende milt, waardoor een tekort aan rode bloedcellen en aanvullende klachten ontstaan. Meest kenmerkende is algehele vermoeidheid. Laat je medisch controleren en neem de ochtendplas mee voor verder onderzoek. Let wel treedt de verkleuring op gecombineerd met witte ontlasting dan kan het geelzucht betreffen veroorzaakt door problemen aan de lever of galblaas.

Heb je een aanhoudend afwijkende urinekleur, dan kan er mogelijk meer aan de hand zijn met je lichaam. Zeker als je daarnaast wel voldoende vloeistoffen inneemt. Laat je door de huisarts beoordelen zodat ernstige aandoeningen kunnen worden uitgesloten.

Lees verder

• Ontlasting in verschillende kleurvariaties
• Plasproblemen: waarom gaat het plassen lastig?
• Ongewild moeten plassen, wat zijn de veroorzakers?
• Vaak moeten plassen, waarom heb je er last van?