Colitis ulcerosa: oorzaken, symptomen, behandeling, prognose

Colitis ulcerosa is een chronische ontsteking van de dikke darm met vorming van zweren. De aandoening begint meestal op een leeftijd van vijftien tot vijfendertig jaar. Wat zijn de oorzaken en de symptomen? Hoe kan de diagnose gesteld worden, wat zijn de mogelijkheden voor behandeling en wat is de prognose?

Inhoud artikel

• Colitis ulcerosa
• Oorzaken colitis ulcerosa
• Symptomen colitis ulcerosa
• Complicaties colitis ulcerosa
• Diagnose colitis ulcerosa
• Behandeling colitis ulcerosa
• Operatie
• Prognose colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa is een chronische aandoening van de dikke darm en endeldarm. Er is sprake van ontstekingen die regelmatig terugkomen. Meestal komen ze tot ontwikkeling bij jonge volwassenen. Soms is de hele dikke darm aangetast, het rectum kan ook worden aangetast. De aandoening komt voor bij ongeveer 1 op de 1000 mensen.

Oorzaken colitis ulcerosa

De exacte oorzaak is niet bekend, maar er zijn wel aanwijzingen dat erfelijkheid een rol speelt. Ongeveer 1 op de 10 mensen met de aandoening heeft een naast familielid met colitis ulcerosa. Het kan ook zijn dat er in een familie darmziekten voorkomen zoals de ziekte van Crohn of van allergische aandoeningen (denk bijvoorbeeld aan eczeem). Aandoeningen die samenhangen met colitis ulcerosa: pijn in gewrichten en ruggenwervels, oogontsteking en erythema nodosum (huidaandoening).

Symptomen colitis ulcerosa

De klachten komen vaak met pauzes voor, iemand kan maanden of jaren weinig of geen last hebben.

Lichte aanval

Bij een lichte aanval ontwikkelen de klachten zich langzaam (binnen een paar dagen):

• Hele dunne ontlasting (diarree);
• Er kan bloed en slijm in de ontlasting zitten;
• Een vermoeid gevoel;
• Geen trek hebben in eten;
• Pijn in de buik.

Zware aanval

Bij een hevige aanval kunnen de klachten plotseling beginnen (en binnen een paar uur erger worden):

• Veel last hebben van diarree, minimaal dagelijks zes keer;
• Pijn in de buik;
• Er kan bloed of slijm worden afgescheiden, dit kan samen komen met ontlasting maar het hoeft niet;
• Een opgezwollen buik;
• Verlies van gewicht;
• Een verhoogde lichaamstemperatuur.

Complicaties colitis ulcerosa

Een heftige aanval van colitis ulcerosa kan zorgen voor een megacolon. Dit is een sterk uitgezette dikke darm. De persoon heeft last van een opgezette buik en obstipatie. De darmwand kan worden doorboord en de darminhoud (met bacteriën) kan in de buikholte terechtkomen. Dit kan een buikvliesontsteking tot gevolg hebben. Er kunnen ook fistels of abcessen in de buik ontstaan. Mensen met colitis ulcerosa hebben ook een grotere kans om darmkanker te krijgen. Hier is meer kans op als de darmontsteking heftig is en al op jonge leeftijd is ontstaan.

Diagnose colitis ulcerosa

Bij lichte klachten zal een huisarts een beetje ontlasting laten onderzoeken (om een infectie uit te sluiten). Endoscopie kan nodig zijn. Er worden dan een of meer weefselmonsters van de wand genomen van de endeldarm of de dikke darm voor microscopisch onderzoek. Om bloedarmoede vast te stellen en de ernst van de ontsteking te bepalen is bloedonderzoek nodig. Het verschil tussen colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn is soms moeilijk.

Behandeling colitis ulcerosa

Meestal wordt colitis ulcerosa met medicijnen behandeld. Als iemand echter telkens zware aanvallen heeft of er is sprake van complicaties dan kan een operatie nodig zijn. Om aanvallen te voorkomen of lichte aanvallen te bestrijden zal een arts een ontstekingsremmer voorschrijven. Als de ontsteking alleen aanwezig is in de endeldarm of het onderste deel van de dikke darm, kan de arts een klysma of zetpillen voorschrijven. Bij een ontsteking hoger in de dikke darm krijg je orale medicatie. Bij een heftige aanval die plotseling optreedt, zal een arts misschien corticosteroïden voorschrijven. Gebruik je lange tijd corticosteroïden dan geeft dit bijwerkingen. In ernstige gevallen wordt wel een immunosuppressiva voorgeschreven om opvlamming van de ziekte te voorkomen.

Operatie

Een operatie kan nodig zijn als de klachten ondanks medicijnen niet verminderen. Of als iemand plotseling een zware aanval krijgt en medicatie helpt niet. Er bestaat dan gevaar ontstaat voor een megacolon. Het kan ook nodig zijn bij mensen die meer kans hebben op dikkedarmkanker. Bij een operatie moet de dikke darm of een gedeelte ervan verwijderd worden. Vaak houdt dat in dat een stoma wordt aangelegd. Een stoma is een kunstmatige opening in de buikwand, de dunne darm kan via deze opening ontlasting afvoeren. Soms wordt er een pouch-operatie gedaan: een gedeelte van de dunne darm wordt gebruikt om een opslagplaats te maken tussen de dunne darm en de anus, een stoma is dan niet nodig.

Prognose colitis ulcerosa

Er zijn menen die maar één keer een aanval krijgen van colitis ulcerosa, maar meestal volgen er meer aanvallen. Ongeveer 1 op de 5 mensen wordt geopereerd. Een risico op de lange termijn is dikkedarmkanker. Deze kanker ontwikkelt zich bij ongeveer 1 van de 6 personen bij wie de hele endeldarm en dikke darm al heel lang (vijfentwintig jaar of langer) zijn aangetast. Als je al heel lang een uitgebreide colitis ulcerosa hebt en er is geen operatie uitgevoerd, dan is raadzaam om met de arts te overleggen of regelmatig endoscopisch onderzoek mogelijk is.