Haptoglobine: versnelde afbraak rode bloedcellen vaststellen

De lever is een zeer belangrijk orgaan voor de zuivering van het bloed. Het bloed bevat namelijk veel afvalstoffen en reeds afgebroken bloed, welke verder geen functie hebben. Het dient uit het bloed te worden verwijderd, zodat het via de ontlasting wordt afgevoerd. Door de lever wordt haptoglobine aangemaakt, zodat hemoglobine uit kapotte of versleten rode bloedlichaampjes daaraan wordt gekoppeld. Het wordt daarna afgevoerd naar de lever, zodat het kan worden verwijderd. Wat houdt haptoglobine in, hoe kan het de vordering met herstel van anemie monitoren en hoe kan een griepje een ernstige verslechtering van de serumwaarden veroorzaken?

Haptoglobine

• Aanmaak van rode bloedlichaampjes
• Klachten bij anemie
• Wat doet haptoglobine?
• Bloedtest
• Invloed verminderde weerstand
• Een tekort

Aanmaak van rode bloedlichaampjes

In het beenmerg van de ruggenwervel ligt de bakermat voor de vorming van bloedcellen. Uit stamcellen worden verschillende bloedcellen aangemaakt, zoals witte bloedlichaampjes voor het immuunsysteem, bloedplaatjes (trombocyten) voor de bloedstolling en rode bloedlichaampjes voor de transport van zuurstof. Alle onderdelen van het bloed zijn essentieel voor een goede gezondheid en vitaliteit. Op verschillende niveau’s kunnen er problemen bij de aanmaak en verwijdering van oude bloedcellen voordoen. In het geval van anemie worden rode bloedlichaampjes onvoldoende aangemaakt of te snel afgebroken, waardoor de persoon uiteenlopende klachten kan krijgen.

Klachten bij anemie

Meerdere ziekten en aandoeningen kunnen leiden tot bloedarmoede. Denk aan de sikkelcelziekte, thalassemie, G6PD deficiëntie, hemolyse of andere bloedziekten. Het zorgt ervoor dat de persoon onvoldoende werkzame rode bloedlichaampjes heeft, waardoor men minder zuurstof kan transporteren. Vermoeidheid, kortademigheid, een bleke of geelachtige huid zijn het resultaat. Indien de afbraak van bloed (intravasale hemolyse) te snel verloopt, dan kan het tot ernstige problemen leiden. Alle delen van het lichaam hebben dan een zuurstoftekort, waardoor ingrijpende klachten kunnen worden veroorzaakt. Denk aan zwakte, lichthoofdigheid, duizeligheid, flauwvallen, tintelingen in de ledematen. Deze kunnen in verschillende gradaties en combinaties voorkomen.

Wat doet haptoglobine?

De lever maakt vele stoffen aan, zodat ons lichaam goed blijft functioneren. Eén van die stoffen is haptoglobine. Dit is een acute fase eiwit, dat mede verantwoordelijk is voor de verdere afbraak van oude bloedlichaampjes. Een acute fase eiwit houdt in, dat het op dat moment wordt aangemaakt en per direct wordt gebruikt. De lever maakt een relatief stabiele hoeveelheid per tijdseenheid aan, zodat hemoglobine in normale omstandigheden goed kan worden afgevoerd. Het doel van de stof is het maken van een koppeling met gelekt hemoglobine. Hemoglobine is een rode kleurstof, waaraan zuurstof kan worden gekoppeld. Indien het rode bloedlichaampje na 120 dagen uiteenvalt komt HB vrij. Het aanwezige haptoglobine wordt dan direct eraan gekoppeld, zodat het naar de lever kan worden vervoerd. Daar wordt het verder afgebroken in bilirubine, waarna het via de lever- en galwegen aan de ontlasting wordt toegevoegd. Indien men een bloedziekte heeft, zullen bloedlichaampjes eerder kapot gaan waardoor meer hemoglobine in het bloed terechtkomt. Om dat aandeel af te voeren voor verwerking in de lever wordt veel haptoglobine verbruikt. Oftewel het aandeel van dit eiwit zal dalen en dat kan door aandoeningen soms snel verlopen.

Bloedtest

Om een stabiel rode bloedlichaampjes gehalte of verslechtering daarvan aan te tonen vormt de haptoglobine bloedtest een handig instrument. Daarbij wordt verondersteld dat men met een serumwaarde van 0,3 – 2,0 g/l (vaak uitgedrukt in 30-200 mg/dl) een relatief stabiel bloedgehalte heeft. Er is nog voldoende haptoglobine aanwezig, waarbij de bloedafbraak niet te snel verloopt. De kritische grens ligt op 0,3 g/l. Indien de persoon net boven dit gehalte zit (0,31 tot 0,35 g/l) kan er reeds sprake zijn van anemie, echter het kan middels foliummedicatie goed onder controle worden gehouden. Komt men onder de 0,30 g/l dan is er sprake van een verslechterde omstandigheid. De rode bloedcellen breken te snel af, waardoor haptoglobine wordt verbruikt. Er is sprake van een potentieel gevaarlijk tekort aan goed werkende rode bloedlichaampjes. De klachten zullen daarbij snel verergeren.

Invloed verminderde weerstand

Indien de persoon tegen de kritische grens aan zit dient men langdurig te worden gecontroleerd. De gevolgen van de achterliggende aandoening dient in bedwang te worden gehouden, zodat er toch een stabiele hoeveelheid rode bloedlichaampjes aanwezig is. Denk aan B11-inname maar ook ijzer- en magnesiumrijke voeding. Het zorgt voor een betere werking van de bloedlichaampjes, waarmee eerder zuurstof kan worden gekoppeld. Indien de persoon tijdelijk verminderde weerstand heeft dan kan het uit balans raken. Denk aan een griepje of juist teveel stress door het werk. Het zorgt ervoor dat de weerstand afneemt en de aanmaak van bloedcellen ook verminderd is. Daarnaast kan het eveneens tot een toename van celafbraak leiden. Heeft men reeds een kritische serumwaarde, dan dient men extra oplettend te zijn bij een afnemende weerstand. Verkoudenheid of griep kan reeds veel problemen opleveren.

Een tekort

Komt de serumwaarde onder de 0,30 g/l dan is er een chronisch tekort. De lever maakt onvoldoende haptoglobine aan, waardoor het teveel aan HB niet kan worden afgevoerd. De afbraak van bloedcellen verloopt te snel en dus zal de persoon snel in de problemen komen. Ernstige verzwakking en ademnood kunnen het gevolg zijn. Indien deze omstandigheid verder doorzet, moet in eerste instantie een zoutinfuus worden gegeven om de zwakte te compenseren. Aanvullend wordt een bloedinfuus gegeven om het tekort aan bloedcellen te compenseren. Indien de aandoening aanhoudt, betekent dit dat de persoon op geregelde tijdstippen bloed moet krijgen. Daardoor kan eveneens een ijzeroverschot in het lichaam worden veroorzaakt, waarbij ijzerstapeling van toepassing is. Dit heeft gevolgen voor verschillende organen. Het kan schade aan de lever veroorzaken zoals leverkanker of –fibrose. Daarnaast kan het tot hartkloppingen en –falen leiden. Verder kunnen de schildklier en bijnieren worden aangetast, waardoor de stofwisseling verandert en diabetes ontstaat. Personen met overschot aan ijzer zullen het lichaam moeten reinigen van metalen middels de chelatietherapie en door medicatie zoals Desferal in te nemen.

Heeft u chronische anemie en een kritische haptoglobineserumwaarde laat u dan altijd goed informeren door de behandelend arts. Goede voeding en tijdige foliuminname zijn essentieel voor de aanmaak van rode bloedlichaampjes. Heeft u tijdelijk verminderde weerstand neem dan voldoende rust en houd uw omstandigheid goed in de gaten. Het kan namelijk snel een haptoglobinetekort veroorzaken. Informeer verder bij uw medisch specialist.

Lees verder

• Teveel rode bloedcellen: polycythemia vera, stamcelstoornis
• Tekort rode bloedlichaampjes HB: wat kunnen de redenen zijn?
• De samenstelling van bloed: waaruit bestaat bloed?
• Plasmaferese: bloedzuivering bij ernstig zieke patiënten