Gespleten brein: het scheiden van beide hersenhelften

De hersenen bestaan uit twee helften die verbonden worden door een hersenbalk. Als de hersenbalk wordt doorgesneden is de communicatie tussen beide hersenhelften verstoord. Wanneer iemand lijdt aan heftige epilepsieaanvallen wordt er soms gekozen om de hersenbalk door te snijden. Dan wordt de epilepsie niet verspreid over de andere hersenhelft. De hersenhelften functioneren los van elkaar en zullen zich aanpassen aan de nieuwe situatie. Iemand kan in dat geval normaal functioneren, maar er zijn toch verschillen waar te nemen.

De anatomie van het brein

Het gewicht van onze hersenen is gemiddeld 1300 gram en het beslaat ongeveer 2 procent van het totale lichaamsgewicht. Ondanks dat het slechts een klein deel van het totale gewicht in beslag neemt, gebruiken de hersenen maar liefst 20 procent van het bloed en zuurstof en gebruikt het een kwart van alle energie die er geproduceerd wordt. De hersenen zijn verantwoordelijk voor talloze functies zoals de ademhaling, hartslag, besturing van het bewegen, mentale functies zoals voelen, denken en willen. Tot het centrale zenuwstelsel behoort niet alleen de hersenen, maar ook het ruggenmerg.

De hersenen worden anatomisch onderverdeeld in de volgende onderdelen:

Kleine hersenen
Het cerebellum ligt aan de achterzijde aan de onderkant. Het speelt een belangrijke rol in de motoriek en bij het bewaren van het evenwicht. Ook heeft het een taak in het leren en taal.

De hersenstam

Dit is het onderste deel van de hersenen aan de bovenkant van het ruggenmerg. Het reguleert de slaap- en waakcyclus, speelt een rol bij huilen, proeven, plassen, kauwen en slikken en overgeven en het reguleert de spijsvertering. Ook worden de ademhaling en bloedsomloop aangestuurd.

De tussenhersenen

Deze liggen tussen de hersenstam en grote hersenen en omvatten de thalamus en hypothalamus. Informatie uit de zintuigen gaat via de thalamus naar de grote hersenen. De hypothalamus regelt onder andere de lichaamstemperatuur, hartslag, honger en dorst.

De grote hersenen

Dit zijn de twee grote walnootvormige helften van de bovenkant van het brein. De buitenste laag wordt de cortex of hersenschors genoemd en bestaat uit groeven. Beide helften worden via de hersenbalk (corpus callosum)met elkaar verbonden.

Gespleten brein

Er wordt gesproken van een gespleten brein als de hersenbalk is beschadigd of operatief is doorgesneden. Hierdoor is de communicatie tussen beide hersenhelften verminderd of niet meer mogelijk. Vroeger werd de hersenbalk doorgesneden als redmiddel bij zware epilepsieaanvallen. Zo werd voorkomen dat de aanval zich kon verspreiden over de andere hersenhelft. In sommige gevallen hielden de epilepsieaanvallen op. Tegenwoordig wordt het alleen in extreme gevallen nog gedaan en wordt er veelal gekozen voor een andere oplossing. Beide hersenhelften bevatten dezelfde onderdelen, maar ze zijn toch verschillend. Er zijn verschillende taken die iedere hersenhelft uitvoert.

Het functioneren

Er is niet altijd wat te merken aan een persoon bij wie de hersenhelften zijn gespleten. Over het algemeen kan iemand goed functioneren. Het is te merken wanneer iemand specifieke taken moet uitvoeren. Als er bijvoorbeeld een woord getoond wordt in het linker visuele veld, kan hij het niet benoemen. Wel kan hij het woord tekenen met zijn linkerhand. Wanneer er een afbeelding wordt getoond in het linker visuele veld, gaat er normaal gesproken een signaal naar de rechter hersenhelft. Het spraakcentrum zit in de linkerhersenhelft. Als de hersenbalk is doorgesneden, komt de informatie niet in de linkerhelft. Mensen met een gespleten brein hebben twee aparte breinen. Zij zijn in staat om bijvoorbeeld met de rechterhand een rondje te tekenen en tegelijkertijd met de linkerhand een vierkant. Dit is voor mensen met goed functionerende hersenbalk meestal niet mogelijk.

Gespecialiseerde taken

Beide hersenhelften gaan hun eigen leven leiden, maar over het algemeen zal de patiënt hier weinig van merken. Alleen tijdens gespecialiseerd onderzoek zal blijken dat er verschillen zijn. De linker hersenhelft is gespecialiseerd in taal. Na verloop van tijd is de rechterhelft beperkt in staat om ook spraak te produceren. Dit komt door het grote aanpassingsvermogen van de hersenen. Als de hersenen nog niet helemaal ontwikkeld zijn, zoals het geval is bij kinderen, zijn ze beter in staat zich aan te passen. Beide helften hebben een eigen vorm van bewustzijn.

Gegevens verzinnen

De rechterhelft houdt zich aan de feiten en de linkerhelft wil een uitleg geven van wat er gebeurt en geeft zich over aan de speculatie. Als bijvoorbeeld de linker hersenhelft niet weet waarom de linkerhand die bestuurd wordt door de rechter hersenhelft, een bepaald voorwerp pakt, dan wordt er vaak wat verzonnen om de feiten te laten kloppen. De linkerhelft lijkt er een mooi kloppend verhaal van de maken. Ook moeten gegevens die uit het geheugen komen, niet altijd als waarheid worden aangenomen. Een herinnering wordt vaak extra gekleurd door de “vertolker” in de linker hersenhelft.

Lees verder

• De anatomie van de hersenen
• De invloed van schadelijke stoffen op je hersenen
• Houd je hersenen jong: wat moet je hiervoor doen?
• Vitaminen die goed zijn voor je hersenen
• Verhoogde schedeldruk: oorzaken en behandeling