Herinneringen aan de lente ophalen met dementerende ouderen

Met ouderen met dementie herinneringen ophalen aan de lente zou het best kunnen door met deze mensen naar buiten te gaan om in de open lucht bloeiende bloembollen te bekijken en jonge dieren te aaien, een lentezonnetje te voelen op de huid en misschien al een allereerste ijsje te eten... Maar dat is lang niet voor iedere oudere met bijvoorbeeld Alzheimer haalbaar. Medewerkers uit zorgcentra, verpleeghuizen en medewerkers dagbehandeling hebben vaak niet voldoende tijd en energie om zo aan reminiscentie te doen. Dus is een alternatief nodig: herinneringen triggeren aan het voorjaar door er over te praten. Tijdens het gesprek kunt u tegelijkertijd zoveel mogelijk zintuiglijke ervaringen aanbieden. Ook dat kan waardevol zijn!

Voorjaarsherinneringen ophalen met ouderen met dementie

Bijna iedereen heeft wel (wat) positieve ervaringen opgedaan in de lentes van zijn leven. Bij reminisceren is het altijd de bedoeling om actief positieve belevenissen op te roepen. Positief, want ouderen met dementie t.g.v. bijvoorbeeld vasculaire of frontotemporale dementie, hebben het al moeilijk genoeg! Positieve herinneringen verbonden met positieve gevoelens. Warm, prettig, vrolijk, ontspannen. Deze positieve gevoelens is waar om het gaat. Gevoelens die, al is het tijdelijk, hun leven in het hier en nu kunnen verzachten. Denk maar eens aan een enorme bos tulpen... Vogels die men vroeg in de ochtend hoorde zingen... Jonge blaadjes aan de bomen. De brem in bloei...met zijn heerlijke geur! Eindelijk niet koud meer.

Reminisceren over buiten, binnenshuis: hoe kunnen zorgmedewerkers dat regelen?

Het mooiste is het natuurlijk om met de dementerenden op uit trekken om buiten de lente fysiek te ondervinden! Maar dat is vrijwel niet haalbaar. Veel verder dan een ommetje met enkele bewoners van een zorgcentrum of verpleeghuis of dagbehandeling, lijkt tegenwoordig niet goed haalbaar. Dat is spijtig genoeg! Maar als de cliënten niet naar buiten kunnen, dan is het zaak de ervaringen van het buiten zijn zoveel mogelijk naar binnen te halen... Dus liefst echte:

• katjes op tafel
• een bos tulpen
• hyacinten in potjes

Reminiscentiegesprek over het voorjaar beginnen met cliënten met Alzheimer

Een 'eyecatcher' op tafel kan een goed begin van een gesprek zijn waarin herinneringen worden opgehaald. Gek genoeg signaleren lang niet alle mensen met een ziekte die dementie veroorzaakt, een in het oog springende bos bloemen. Sommigen en soms zelfs de hele groep zult u er op moeten attenderen.
"Kijkt u eens wat hier op tafel staat?" "Mooi hè, die wilgenkatjes..." Met deze en vergelijkbare zinnen, kunt u een gesprek over de lente beginnen. " Feestelijk, hè, al die bloemen die in de lente weer gaan bloeien..." En met zo'n begin kunt u van het ene lente-item naar het andere voorjaarsitem springen.

Waar staat de lente voor?

Haalt u met de ouderen die dementeren op waar de lente voor staat:

• bloeiende bloembollen
• jonge dieren
• bomen en struiken die uitlopen
• andere kleding
• voorjaarsschoonmaak
• buiten spelen
• ander eten
• ander humeur?

De reminiscentie-thema's een voor een aan bod laten komen of...

U kunt al deze onderwerpen een voor een met de ouderen bespreken. Maar u kunt het thema ook losjes hanteren. U vraagt wat en wacht even af of de cliënten zelf spontaan met iets komen en waarmee zij dan komen. Zo laat u de ouderen meer de loop van het gesprek bepalen. Belangrijk want er wordt (noodgedwongen) vaak al veel voor hen bepaald.

Zintuiglijk reminisceren over de lente

Het is voor de ouderen die aan het dementeren zijn waardevol als u een beroep doet op meerdere zintuigen. Wat de een niet goed kan zien, ziet de ander wel goed. Wie niet goed kan horen, kan wellicht wel goed zien. Haal die bos bloemen dichtbij, laat uw cliënten ruiken aan de brem, de hyacinten... Horen, zien, voelen (tasten), ruiken en als het even kan ook nog proeven... Door alle zintuigen aan bod te laten komen, optimaliseert u voor de ouderen een herbeleving van de lente. Ook dat is 'belevingsgerichte' zorg!

Werkvormen variëren tijdens de reminiscentie

Probeer ook de manier waarop u herinneringen wakker maakt te variëren. De ene oudere voelt zich misschien meer aangesproken door 'kennisvragen'. De andere wil liever 'vertellen over'... Een derde vindt vooral het luisteren naar andermans verhaal prettig. Weer een ander koestert zich wellicht aan het zonnetje. En een vijfde geniet mogelijk het meest van een lekkernij... Ook op deze manier kunt u zo veel mogelijk gespreksdeelnemers tot hun recht laten komen.

Reminiscentie-werkvormen: voorbeelden

Bij verschillende werkvormen kunt u denken aan:

• praten over
• luisteren naar (gedichtje of verhaal)
• quizvragen beantwoorden
• muziek: zingen over de lente of luisteren naar een 'voorjaarsmuziekje'
• foto's bekijken (al of niet op een laptop, met liefst een niet reflecterend scherm)
• een knutselwerkje maken en / of bekijken (collage van voorjaarsbloemen en / of jonge dieren)
• Kleurplaten kleuren
• zachte stofjes voelen waarvan een voorjaarsblouse of een zonnig rokje gemaakt zou kunnen worden...

Maak er een feest van!

De lente wordt door veel mensen, ook oudere cliënten met dementie, als een feestelijk seizoen beleefd. Dus: maak er een feest van! Haal het voorjaar ruimhartig in huis!

Lees verder

• Lentequiz voor ouderen met dementie traint het geheugen
• Lenteliedjes zingen met dementerenden
• Lenteverhalen en -gedichten voorlezen aan dementerenden
• Reminiscentie bij dementie: prikkel alle zintuigen
• Reminisceren / herinneringen ophalen bij dementie: methodiek