Hooikoorts in de winter? Klimaat verandert, hooikoorts ook

Zachte winters. Er zijn niet veel mensen die daar bezwaar tegen hebben. Minder energieverbruik, en niet rillen in de sneeuw. Alleen is er een keerzijde. Zachte winters brengen de natuur van slag, en dat geldt ook voor degenen die hooikoorts hebben. Hooikoorts in de winter? Dat kan tegenwoordig. Maurice Martens, bioloog en specialist op het gebied van hooikoorts, vertelt. Kllimaatverandering doet aparte dingen met ons Hollandse weer. Een van de meer opmerkelijke episodes draait om de winter van 2013 op 2014. Tijdens de drie wintermaanden van december 2013, januari en februari 2014 zagen we een weertype dat je niet vaak meemaakt in de winter zoals we die gewend waren. 'Winter? Welke winter?' is de veelzeggende reactie in de volksmond. Aan de ene kant is dat prettig. Het energieverbruik is matig want we stoken minder. We lopen niet te huiveren in de sneeuw, en hoefden evenmin de autoruiten dagelijks te krabben.

Geen rust voor de planten, geen rust voor de hooikoortspatient

Maar er is ook minder goed nieuws. Omdat de winter zo lauw was, was er geen sprake van de rustperiode die gebruikelijk is voor de planten. Wie veel buiten is, kan het tijdens de (volgende?) zachte winter zelf constateren: planten raken in de war van de hoge temperatuur, en zo kon het in 2013-2014 zelfs voorkomen dat planten hun jaarlijkse 'lentecyclus' inzetten in december, gewoonlijk een van de killere wintermaanden. In 2013 werd opgetekend dat er al op 19 december hazelaars bloeiden, en vervolgens volgden vele struiken en bomen. Daarmee was het hooikoortsgevaar een feit, voor een recordlange periode. Maurice Martens, bioloog en specialist op het terrein van pollen, pollenplanten en hooikoorts, weet er meer van.

In stad én land

Het is echt niet alleen op het platteland dat we last hebben van hooikoorts. Neem de els. Deze boomsoort komt oorspronkelijk uit koude gebieden en kan dus wel een stootje hebben tijdens het groeien en (door)bloeien. Laat de els nou net vaak worden neergezet in stedelijke gebieden. Als je dan weet dat een els in een zachte winter zoals die van 2013 ook al vanaf de decembermaand bloeide, is het niet gek meer dat je hartje stad en hartje winter merkt dat je loopt te snuffelen en te tranen. Overigens zijn er ook inheemse elzen, de zogenaamde witte en zwarte elzen. Maar ook deze hooikoorts-veroorzakers staan in een ultrazachte winter hartje winter in bloei: dat gaat dan om eind januari, begin februari.Hatsjoe!

Winterkou, maar toch pollen

Het is niet alleen de standvastig ultrazachte winter die zorgt voor een hooikoortsprobleem wanneer je het niet verwacht. Neem de winter van 2012-2013, een jaar eerder. Het duurde toen ook een tijd voor de winter op gang kwam, zodat met Kerst een aantal verwarde hazelaars en elzen hun voorjaarsbloei inzetten. Echter, in februari en maart werd het alsnog winters koud en dat duurde wel even. Waren we daardoor gered? Toch niet helemaal, want de ingezette pollenspurt bleef ook in koude tijden nawerken. De verspreide pollen zorgden nog steeds voor hooikoortsklachten, vertelt pollen- en hooikoortsdeskundige Dr Maurice Martens.

Hooitijd, pollentijd?

U weet het misschien: de term hooikoorts houdt verband met het vroegere misverstand dat de klachten samenhingen met de hooitijd, en dat hooi de schuldige was. Dat misverstand is redelijk opgelost maar dan nog verwachten we vaak met name hooikoorts in de zomer. Maar ook een zonnige droge aanzet richting lente leidt tot bloeiende bomen, die via de wind pollen verspreiden. Dat zijn niet alleen elzen, maar ook wilgen, populieren, coniveren, iepen én essen. Die rij is nog maar net goed op gang en de berken volgen dezelfde procedure. Het is raar maar waar: tegenwoordig kun je met wat pech het hele jaar rond in meer of mindere mate klachten van hooikoorts hebben....