Ademstilstand, wat te doen

Ademstilstand treedt op wanneer er geen ademhalingsbewegingen meer worden gemaakt. Ademstilstand kan kortdurend zijn, waarna de patiënt vanzelf weer bij kennis komt. Soms duurt het echter lang en kan er blijvende schade aan de hersenen optreden tot zelfs de dood als gevolg. Bij baby's is reflux soms de oorzaak, bij jonge kinderen kan bewusteloosheid optreden door het inhouden van de adem bij boosheid. Bij een ademstilstand zal het hart na twee tot drie minuten ophouden met kloppen als gevolg van zuurstoftekort. Het is belangrijk om te weten wat te doen bij een ademstilstand, en wanneer ingrijpen ook noodzakelijk is.

Wat is een ademstilstand?

Bij een ademstilstand treden er geen ademhalingsbewegingen meer op. Ademhalingsbewegingen zijn nodig om te longen te ventileren, oftewel de concentratie zuurstof en koolstofdioxide in de longen op peil te houden. De ademhaling bestaat uit de inademing en de uitademing en wordt gereguleerd door onder andere de longvliezen, het middenrif, het borstbeen en de ribben. We kennen de buikademhaling en de borstademhaling. Zonder ademhaling worden de longen niet meer voorzien van verse zuurstof, en wordt koolstofdioxide niet meer afgevoerd. Dit noemen we een ademstilstand.

Gevolg

Het gevolg van een ademstilstand is dat er geen zuurstof meer door het bloed vervoerd kan worden. Alle organen hebben zuurstof nodig om te kunnen werken. Wanneer het hart geen zuurstof meer krijgt aangeleverd, stopt het met het rondpompen van het bloed. Daardoor krijgen de hersenen geen zuurstof meer en raken ernstig beschadigd. Wanneer het zuurstoftekort te lang duurt, treedt de dood in.

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaken voor een ademstilstand zijn verdrinking, vergiftiging of een elektrische schok. Rookontwikkeling bij brand veroorzaakt ook een ademstilstand. Ook kan een ademstilstand het gevolg zijn van een hartstilstand, een hersenbloeding, ernstig hoofd-of nekletsel of een ernstige ziekte. Mensen die door ouderdom sterven krijgen ook te maken met een ademstilstand. Een circulatiestilstand, waarbij de bloedsomloop stopt, veroorzaakt mede een ademstilstand. De oorzaak is belangrijk om te weten: in bepaalde gevallen is ingrijpen noodzakelijk, terwijl in andere gevallen ingrijpen zinloos is. Denk aan een ademstilstand bij een zeer oud of terminaal ziek persoon. Reanimeren zou in dit geval weinig zinvol zijn, omdat de ademstilstand daarna toch weer optreedt.

Bij jonge kinderen komt ademstilstand soms voor als gevolg van boosheid. Kinderen zijn in staat bij grote boosheid of woede de adem lang in te houden, waardoor er een kortdurende bewusteloosheid kan optreden. Bij ernstige reflux treedt er bij de baby vaak ook ademstilstand op. Reflux is het terugstromen van melk. Ook hartproblemen, epilepsie en bepaalde stofwisselingsziekten kunnen soms een kortdurende ademstilstand veroorzaken. Daarnaast is slaapapneu een bekende oorzaak van ademstilstand tijdens de slaap.

Symptomen van een ademstilstand

Bij een ademstilstand treedt er bewusteloosheid op. De patiënt reageert niet meer op de omgeving en is verslapt. Het gelaat is bleek of blauw. Na twee tot drie minuten treedt er een hartstilstand op als gevolg van zuurstoftekort. Na vier minuten raken de hersenen beschadigd. Nog later treedt er hersendood op. Toch kan dit proces vertraagd lopen. Omgevingstemperatuur is hierbij van invloed. Mensen die in koud water terecht zijn gekomen, krijgen vanzelf al een vertraagde hartslag waardoor het hart langer zonder zuurstof kan. Ook kan de patiënt stuiptrekkingen vertonen. Hierbij lijkt het alsof de patiënt weer bij kennis komt, maar de stuiptrekkingen worden veroorzaakt door zuurstoftekort.

Kinderen die de adem inhouden als gevolg van boosheid, raken kortstondig bewusteloos. Ze komen na enkele seconden tot minuten vanzelf weer bij kennis. Het gelaat kan bleek uitzien.

Behandeling

Een patiënt of slachtoffer met een ademstilstand moet zo snel mogelijk geholpen worden. Verwijder gevaarlijke voorwerpen of haal het slachtoffer uit de gevaarlijke omgeving. Let op met een elektrische schok: het slachtoffer of de omgeving kan nog onder stroom staan. Gebruik in dit geval een houten droge stok om het slachtoffer weg te duwen van de bron. Maak de ademhalingswegen vrij. Verwijder eventuele voorwerpen/ voedsel uit de luchtpijp. Maak knellende kleding los. Haal het slachtoffer uit het water. De manier van ingrijpen is afhankelijk van de oorzaak. Pas eventuele kunstmatige beademing of hartmassage toe. Alarmeer de hulpdiensten zo snel mogelijk.

Bij baby's is de oorzaak niet altijd bekend. Een baby met ademstilstand, ook al is deze weer bij kennis, moet zo snel mogelijk door een arts worden gezien. Bij een onderliggende aandoening zoals reflux zal er behandeling plaatsvinden.

Kinderen die buiten bewustzijn raken door het inhouden van de adem, laat men het beste rustig liggen. Kietel het kind onder de voeten om te kijken of het al bij kennis is. Controleer of er sprake is van ademhaling: deze treedt vaak vanzelf weer op zodra het kind buiten bewustzijn raakt. Is dit niet het geval, alarmeer dan direct de hulpdiensten.