Mepolizumab: veelbelovend experimenteel middel tegen astma

Astma is een aandoening die de functie van de longen vermindert, maar ook de levenskwaliteit kan aantasten. Als een 'pufje', ofwel gebruik van medicijnen via een inhalator, niet helpt, rest vaak alleen nog gebruik van Prednison. Dit middel is effectief maar kent belangrijke bijwerkingen. Anno 2014 is er Mepolizumab, een veelbelovend experimenteel middel bij astma die niet reageert op het 'pufje.' Experimenteel, dus alleen nog in gebruik in een medische testomgeving, maar veelbelovend voor mensen met ernstige astmatische klachten. Bij astma denken veel mensen het eerst aan benauwdheid. Maar in werkelijkheid kan astma allerlei klachten geven, waaronder ook (slijm) ophoesten en 'piepen' bij het ademhalen. Astma kan op allerlei leeftijden voorkomen, tot de peuterleeftijd toe: daarvoor is inmiddels de term 'peuterastma' ingeburgerd geraakt. Wat gebeurt er bij astma? Het slijmvlies in de luchtwegen zwelt op, en de spieren trekken zich samen. Daardoor worden de luchtwegen nauwer en benauwdheid en andere klachten zijn de gevolgen. Een van de aanstichters van astma-aanvallen is een infectie. Daarnaast kan sprake zijn van een allergische reactie op onder andere de beruchte allergenen huisstofmijt of pollen. Ook rook in de leefomgeving kan astma-aanvallen uitlokken.

Als het 'pufje' niet helpt

Het bekendste middel bij een astma-aanval is het nemen van een zogenaamd 'pufje' via een inhalator. Daarmee worden medicijnen rechtstreeks naar de luchtwegen toe gebracht, die de luchtwegen helpen zich te verwijden. Zo'n pufje kan in veel gevallen helpen, zeker na afstelling van de juiste intervallen (pauzes) voor het gebruik. Helaas helpt een pufje niet altijd. Is dat het geval, dan ziet de arts vaak het gebruik van het ontstekingsremmende medicijn prednison als enige optie. Prednison is echter een paardenmiddel met mogelijk stevige bijwerkingen. Daarom worden constant naar nieuwe opties gezocht door de medische wetenschap. Het AMC ziekenhuis in Amsterdam ziet zo'n mogelijkheid in een nieuw middel, dat anno 2014 helaas nog in de testfase is en dus niet voor algemeen gebruik.

"Alternatief voor prednison lijkt gevonden"

Professor Dr. Liesbeth Bel is hoofd van de afdeling Longziekten van het AMC. Zij zegt dat de medische wetenschap al 'tientallen jaren' wacht op een middel dat prednison kan vervangen. Volgens Bel is dat middel nu mogelijk gevonden. Let wel, mogelijk, want de resultaten van gebruik zijn alleen nog in een internationale medische testomgeving vastgesteld. Daarbij zijn 135 mensen met ernstige astmatische klachten gevolgd, die het middel hebben gebruikt. Dit nieuwe middel heet Mepolizumab. Bijzonder is alleen al dat het een zogenaamde 'biological' is: deze groep medicijnen bestaat uit stoffen die lichaamseigen zijn en dus gewoon in ons eigen lichaam aanwezig zijn. In dit geval is het een eiwit. Dit eiwit heeft de eigenschap om een soort bloedcellen te remmen die bij mensen met ernstige astmatische klachten in grote mate actief zijn. Van de groep van totaal 135 mensen in 14 landen die Mepolizumab uitprobeerden, waren er 13 onder behandeling in het AMC.

Geen reactie op inhalatie-medicijnen

De groep mensen die het medicijn probeerden, bestond uit patiënten bij wie de klachten niet verbeterden door inhalatie-medicijnen te gebruiken. De niet te onderdrukken astma-aanvallen verslechterden niet alleen de longfunctie, maar ook hun levenskwaliteit. Bel vertelt dat ze daarom aangewezen waren op prednison. Weliswaar is prednison een effectieve remmer van ontstekingen, maar ook heeft het medicijn op den duur bijwerkingen als een ontkalking van de botten, hoge bloeddruk, een opzwellend gezicht en mogelijk ook diabetes. Bovendien kan door gebruik van prednison een aanwezige infectie onbespeurbaar blijven. Mogelijk psychisch gevolg van prednison is depressiviteit. Bel zegt: ‘Prednison is voor deze groep het enige middel dat hen uit het ziekenhuis houdt, ik heb in mijn hele carrière geen enkel alternatief gezien dat hen kan helpen." Maar Bel denkt dus dat in Mepolizumab een mogelijk, beter alternatief gevonden is.

In dit stadium geen bijwerkingen bekend

Niet alleen het ontwikkelen van een medicijn kost mogelijk vele jaren. Dit geldt ook voor het in kaart brengen van eventuele bijwerkingen van een nieuw middel. Voorzichtigheid is altijd geboden, zowel bij medici als eventuele gebruikers. In dit stadium echter, bleken er in elk geval geen bijwerkingen gemeld te worden. Wat er wel aan ongemak optrad, had eerder verband met de astmatische klachten zelf. Bel vertelt dan ook dat de patiënten toen het onderzoek afgelopen was, niet meer wilden ophouden met gebruik van het middel. Voor hen was er het privilege om door te gaan, maar dan in de omgeving van een medische vervolgstudie. Ook degenen die eerder het nepmedicijn ofwel placebo kregen, hadden die kans.

Alleen beschikbaar in onderzoeksomgeving

Daar zit meteen de beperking: alleen wie kan meedoen aan de medische onderzoeken, kan Mepolizumab krijgen. Onderzoeker Bel licht toe: "Dit is nodig om de biological te kunnen registreren." De vervolgstap is dat er eventueel toestemming komt om Mepolizumab te gaan verstrekken via de gebruikelijke kanalen, en dan kunnen zorgverzekeraars gaan bepalen in welke gevallen zij het middel vergoeden. Zoals vaker bij medische vernieuwingen, moeten patiënten met ernstige astmatische klachten die het medicijn willen proberen, dus proberen een proefomgeving te vinden waar zij mee kunnen doen. Wel verwacht onderzoeker Bel meer studies dus meer mogelijkheden, omdat een aantal farmaceutische aanbieders druk doende is biologicals met deze werking te ontwikkelen en te testen.