Huidtransplantaties

Een huidtransplantaat is een dun stuk huid dat wordt verwijderd van de oppervlakte van de huid. Dit stuk weefsel wordt dan geplaatst op een beschadigd stuk huid door bijvoorbeeld brandwonden, verwondingen of na het verwijderen van een huidtumor. Huidtransplantaties worden meestal uitgevoerd door (plastisch) chirurgen of huidartsen.

Huidtransplantaten

Huidtransplantaten worden over het algemeen gebruikt wanneer er grote schade is aangebracht aan de huid en de huid dit niet goed meer zelf kan repareren. Eerst wordt de beschadigde huid verwijderd, waarna de huidtransplantatie volgt. Het transplantaat heeft twee hoofdfuncties: de behandelingsduur neemt af en is minder heftig, daarnaast zal de functie toenemen en het zal er mooier uit zien. Huidtransplantaten worden vooral gebruikt om grote wonden te behandelen, maar ook voor brandwonden, verlies van huid door infecties of na het verwijderen van huidkanker.

De operatie wordt meestal uitgevoerd onder algehele narcose, de patiënt zal dus niks merken tijdens de operatie en voelt in die periode ook geen pijn. Een gezond stuk huid wordt van een andere plek gehaald. Dit kan elke plek zijn die wordt bedekt door kleren zoals de billen of de binnenkant van de dijen. Het transplantaat wordt uitgespreid over de plek waar het heen moet worden getransplanteerd en op zijn plaats gehouden door het aanbrengen van druk, nietjes of kleine hechtingen. De donorplek zal er uit zien als een soort schaafwond en wordt bedekt met een plastic folie.

Soorten transplantaties

Er zijn verschillende soorten transplantaties.

• Een autoloog transplantaat is een transplantaat waarbij de huid wordt verwijderd van een stuk huid op een andere plek dan waar de wond is, maar wel van dezelfde persoon.
• Bij een allogeen transplantaat zijn de donor en de ontvanger van dezelfde soort.
• Bij een xenogeen transplantaat zijn de donor en de ontvanger van een andere soort.

Soorten huidtransplantaten

Er zijn verschillende soorten huidtransplantaten, ook wel grafts genoemd. De twee belangrijkste soorten huidtransplantaten zijn split-thickness skin graft en full-thickness skin graft

Split-thickness skin graft
Bij deze transplantatie wordt een deel van het epidermis en een deel van het dermis getransplanteerd. De dikte hangt af van de donor plek en wat de patiënt nodig heeft. Vaak worden er gaten gemaakt in het transplantaat zodat het tot wel negen keer kan worden opgerekt. Hierdoor kan een groter stuk huid bedekt worden met de donorhuid. Deze transplantaten worden dan ook vaak gebruikt om grote stukken huid te bedekken. Op dezelfde plek kan zes weken later weer nieuwe huid worden geoogst. De donor plek zal weer nieuw epitheel vormen vanuit het dermis.

Full-thickness skin graft

Hierbij wordt het hele epidermis en het hele dermis getransplanteerd. De donorplek laat een diepere wond na en wordt regelmatig bedekt met een split-thicknes graft. Plekken die hier vaak voor worden gebruikt zijn de arm, hals of achter het oor. Deze methode wordt vaak gebruikt als er een grote hoeveelheid weefsel verloren is gegaan. De kleur van de huid is hierbij mooier en de huid zal zich minder samen trekken.

Donor weefsel

Wanneer je je eigen donor bent is er geen kans op afstoting. Wanneer het weefsel is genomen van een andere donor moet er gekeken worden of er kans is op afstoting. Allogene transplantaten zijn stukken huid die zijn verwijderd van een donor en worden geplaatst op de patiënt. Deze stukken weefsel worden gebruikt om brandwonden tijdelijk te bedekken. Deze stukken weefsel worden binnen 7-21 dagen afgestoten. Totdat het weefsel wordt afgestoten, zorgt het er wel voor dat infecties worden tegengehouden en dat de wond wordt gedicht, ook is er minder verlies van vloeistoffen, minder pijn en wordt de genezing versneld.

De stukken weefsel worden geoogst van overleden donoren als er toestemming is gegeven in het donorregister. De donoren worden gescreend op hun medische geschiedenis en levensstijl. Het bloed van de donor wordt getest op overdraagbare ziektes.
De stukken huid kunnen vers of bevroren worden gebruikt. Sommige mensen hebben liever verse stukken huid omdat deze makkelijker levensvatbaar zijn na transplantatie. Anderen vinden dit onbelangrijk omdat het transplantaat toch maar tijdelijk is.
Verse stukken huid kunnen voor maximaal 14 dagen worden bewaard in een medium. Omdat weefsel meestal pas na 10 dagen vrijgegeven mag worden uit quarantaine worden de meeste stukken huid ingevroren. Het invriezen van de transplantaten gebeurt door het weefsel in medium te leggen en daarna het weefsel in te vriezen.

Risico's

Bij transplantaties zijn er altijd risico's, bij huidtransplantaties is dit niet anders. Vaak ligt de huid voor huidtransplantaties al even open, denk hierbij aan een brandwond. Hierdoor kunnen infecties ontstaan. Daarom is het belangrijk om zo snel mogelijk te behandelen. De risico's van de operatie zijn onder andere: bloedingen, chronische pijn, infecties, het niet helen van het transplantaat, littekenvorming, verkleuring van de huid, verminderd of toegenomen gevoel en een ongelijke huid. Ook wondcontractie is een groot probleem. Dit komt vaker voor bij split-thickness transplantaten dan bij full-thickness transplantaten en kan leiden tot functionele en cosmetische schade. Myofibroblasten in het weefsel zorgen dat de elastische vezels samen trekken zodat de wond dicht. Wanneer dit te veel gebeurt kan het de functie van de huid verminderen.

Hoewel er meestal geen infecties ontstaan bij weefseltransplantaties lopen bepaalde groepen, zoals patiënten met diabetes of die immunosuppresieve medicatie gebruiken, een verhoogd risico. Deze patiënten krijgen vaak antibiotica voor geschreven zodat dit wordt voorkomen. Ook het uiterlijk van het weefsel kan verschillen van de huid van de patiënt. Chirurgische aanpassingen kunnen nog worden uitgevoerd tussen zes weken en zes maanden na de transplantatie.

Herstellen

Na een split-thickness transplantatie is er over het algemeen een redelijk snel herstel, het kan langer zijn voor ernstige brandwonden. Het transplantaat moet twee tot drie weken worden beschermd tegen verwondingen zoals harde klappen en het moet niet te ver worden uitgerekt. Het hangt van de locatie af, of er een beschermlaag op het transplantaat moet. Beweging moet de eerste 3 tot 4 weken worden vermeden omdat dit het transplantaat kan uitrekken. Sommige mensen hebben fysiotherapie nodig nadat ze het transplantaat hebben gekregen.

Full-thickness transplantaten hebben een langere periode nodig om te herstellen. De meeste patiënten moeten 1 tot twee weken in het ziekenhuis blijven om te herstellen.

Mensen die een allogeen of xenogeen transplantaat kunnen last krijgen van afstotingsverschijnselen. Mensen die een xenogeen transplantaat ontvangen worden langdurig behandeld met immunosupressieve medicatie. Wanneer het verband wordt verwijderd is er een kans dat het transplantaat een zwarte kleur heeft en is bedekt met korsten. Dit betekent niet dat de ingreep is mislukt. Soms kan het transplantaat binnen enkele weken van de wond af vallen. Dit wordt meestal veroorzaakt doordat de bloedtoevoer niet voldoende was om de wond te bedienen of omdat er een infectie was. Als dit gebeurd moet er een nieuwe transplantatie worden uitgevoerd.

De toekomst

Er zijn grote nadelen aan het gebruik van autologe transplantaten. Het weefsel dat te gebruiken is voor deze transplantaties is gelimiteerd. Niet alleen de plek van de initiële wond moet geheeld worden, maar ook op de plek waar het donorweefsel vandaan is gehaald zit een wond. Ook xenogene en allogene transplantaten worden gebruikt, een groot voordeel hiervan is dat er geen tweede wond wordt gecreëerd. Daarnaast is er veel meer weefsel beschikbaar op deze manier en het is direct beschikbaar. Bij een allogeen transplantaat is een groot nadeel dat er afstoting ontstaat. Bij een xenogeen transplantaat is dit ook het geval, daarnaast is dit weefsel heel anders dan de huid van de mens. Ook kunnen beide methoden ziektes overbrengen. Daarom is het belangrijk dat er alternatieven worden gevonden.

Een voorbeeld van een alternatief is het kweken van keratinocyten. Dit zijn cellen waar de bovenste laag van de huid is opgebouwd. Er is dan een kleine biopsie nodig waarna de cellen waarna het drie weken duurt voordat de cellen gekweekt zijn. Helaas is deze methode erg kostbaar en heeft het veel tijd nodig. Het gebruik van allogene gekweekte keratinocyten kan het probleem van tijd en de tweede biopsie voorkomen. Het blijft en langdurig proces en daarnaast kunnen er ook ziektes worden overgebracht.

Er wordt veel onderzoek gedaan naar het produceren van huid constructen die in laboratoria kunnen worden gemaakt. Deze constructen zijn vaak wel handig, maar lijken nog niet genoeg op een echte huid. Ze zijn veilig, maar hun enige echte voordeel is dat ze zorgen dat de patiënt minder pijn heeft na de transplantatie. Meer onderzoek is nodig om alle lagen van de huid goed te reconstrueren en er voor te zorgen dat het weefsel door het lichaam wordt geaccepteerd en behouden.

Lees verder

• Gezichtstransplantatie, hoe werkt het en zijn er risico's
• Soorten orgaan- en weefseldonatie