Dit gebeurt er als je braakt

Dit gebeurt er als je braakt Braken is een reflex. Men kan die reflex tot op zekere hoogte onderdrukken, maar daarna is er geen houden meer aan en moet 'alles eruit'. De zogenaamde 'point of no return' is onverbiddelijk. Vanaf dat moment neemt het lichaam de regie over. Soms komt zelfs de inhoud van de dunne darm naar boven. Veel mensen vinden braken een absolute gruwel. Sommigen zijn er zelfs doodsbang voor (emetofobie). Voor anderen is overgeven echter een opluchting. Zij bezien het rationeler en richten zich op het resultaat. Zonder aarzeling steken ze een vinger in de keel en weten dat daarna alles goed komt. In veel gevallen is braken een effectieve verdediging van het lichaam. Het is de kortste route om schadelijke stoffen uit het lichaam te verwijderen, zoals alcohol. Braken kan echter ook een ernstig symptoom zijn, net als pijn en koorts.

Inhoud


Braken – als er geen houden meer aan is

Braken (vomeren) wordt ook wel antiperistaltiek genoemd. De inhoud van de slokdarm, de maag en in veel gevallen de twaalfvingerige darm wordt met antiperistaltische bewegingen naar de mond gestuwd, waarbij de buikspieren tot het uiterste worden aangespannen om de antiperistaltiek te ondersteunen. Tot op zekere hoogte kan die reflex worden onderdrukt. Sommige mensen zijn daar bedreven in, al dan niet bewust, en zeggen dat ze niet kunnen braken. Bij braken worden (chemische) receptoren in het braakcentrum (verlengde merg) geprikkeld.

Maag-darmstelsel / Bron: Mariana Ruiz Villarreal (LadyofHats), Wikimedia Commons (Publiek domein)Maag-darmstelsel / Bron: Mariana Ruiz Villarreal (LadyofHats), Wikimedia Commons (Publiek domein)
Misselijkheid
Deze prikkeling leidt aanvankelijk alleen tot misselijkheid, wat vaak gepaard gaat met zure oprispingen en speekselvloed, waarbij de buikspierspanning toeneemt. Meestal is er daarna sprake van een glijdende schaal en nadert men de point of no return. Het hart bonst, men gaat transpireren, het lichaam neemt de regie volledig over door met antiperistaltische bewegingen van de maag- en slokdarmspieren de maaginhoud naar de mond te stuwen. Alles gaat eruit, als het moet door de neus. Braken staat dan ook vrijwel altijd in het teken van 'kracht, heftigheid, onhoudbaarheid' – ofwel het geweld en de dynamiek van de natuur doet zich gelden.

Braken is een symptoom

Braken, of overgeven, is een symptoom, vergelijkbaar met pijn en koorts. Op deze wijze zorgt het lichaam ervoor dat de door het maag-darmstelsel opgenomen schadelijke stoffen op de snelste en meest effectieve manier worden verwijderd, of om te voorkomen dat het maag-darmkanaal nog meer van die stoffen opneemt, zoals alcohol of bedorven voedsel.

Braakneigingen
Ook in psychisch opzicht is braken een verdedigingsmechanisme. Dat geldt niet alleen voor kinderen, ook volwassenen krijgen braakneigingen als ze bijvoorbeeld zeer angstig zijn of zich met een uitermate moeilijke situatie geconfronteerd zien, iets waar ze totaal geen raad mee weten en wat hun wezen op zijn kop zet. In het algemeen mag men stellen dat de oorzaken van braken te vinden zijn in:
  • Het maag-darmstelsel, zoals overprikkeling van de maagwand.
  • De hersenen, zoals verhoogde schedeldruk (intercraniële druk).

Oorzaken van braken – maag-darmstelsel

In veel gevallen ontstaat braken door afwijkingen in het maag-darmkanaal, zoals de slokdarm, de maag, de galblaas of de darmen. Bij baby's met pylorusstenose, ofwel een aangeboren vernauwing (verdikking) van de maaguitgang, is er doorgaans enkele weken na de geboorte sprake van projectielbraken, overigens ook als gevolg van een kramptoestand van de pylorus (pylorusspasme).

Vier oorzaken

Braken door maag-darmproblemen is ruwweg onder te verdelen in de volgende oorzaken:
  1. Overprikkeling van de maagwand, zoals door alcohol of andere giftige/schadelijke stoffen, overvulling, een bloeding, een ontsteking, voedselvergiftiging.
  2. Tumorvorming, zoals een maagtumor.
  3. Obstructie, bijvoorbeeld door maagcarcinoom, pylorusstenose, slokdarmstenose of een ileus (darmafsluiting).
  4. Medicijnen en andere stoffen die slecht worden verdragen door de maagwand, zoals sulfapreparaten.

Braakreflex

Wanneer het buikvlies (peritoneum) geprikkeld wordt, treedt er altijd een braakreflex op. Het betreft dan aandoeningen zoals een appendicitis (blindedarmontsteking) en peritonis (buikvliesontsteking). Maar ook nier- en galsteenaanvallen kunnen die reflex opwekken. Soms prikkelen de bronchiën het buikvlies, waardoor bij heftig hoesten, zoals bij kinkhoest of een longontsteking, vaak ook het braakreflex wordt gestimuleerd door zenuwbanen die naar het peritoneum leiden.

Over retentiebraken, regurgitatie, loos braken en fecaal braken

Behalve projectielbraken, zoals bij een pylorusstenose, hoewel deze vorm van braken ook een typisch verschijnsel bij hersentumoren is, kan er ook sprake zijn van loos braken, waarbij er niets in de maag zit. Uremie (niervergiftiging) en nier- of galkolieken staan erom bekend. Bij regurgitatie is het braken als zodanig minder goed merkbaar, en beslist niet krampachtig. Bij retentiebraken bevindt de spijsbrij zich doorgaans langer dan zes uur in de maag. Met ziet deze vorm van braken vaak bij iemand met een maagzweer, bij een maagtumor en ontstekingen waarbij er sprake is van verbindweefseling (verlittekening). Bij fecaal braken is vrijwel altijd een lage ileus (damafsluiting) de oorzaak.

Bron: Kazejin, PixabayBron: Kazejin, Pixabay

Oorzaken van braken – hersenen

Het braakcentrum bevindt zich in het verlengde merg. Het is zeer gevoelig voor verhoogde schedeldruk (intercraniële druk), zoals bij een hersentumor. Ook hoofdpijn, met name migraine, gaat vaak gepaard met misselijkheid en overgeven.

Vijf oorzaken

Samenvattend is braken als gevolg van hersenproblemen onder te verdelen in de volgende oorzaken:
  1. Emotionele reacties, zoals angst, overgevoeligheid voor geuren, een vieze smaak, stress. De oorzaken kunnen talrijk zijn.
  2. Verhoogde schedeldruk door een hersenbloeding, waaronder een subarachnoïdale bloeding, een meningitis of een hersentumor.
  3. Reflectorische prikkeling van het braakcentrum, zoals bij een buikvliesontsteking en galsteenkolieken.
  4. Lichaamseigen stoffen die vrijkomen bij bijvoorbeeld uremie, waarbij het lichaam zichzelf vergiftigt door acidose (verzuring van het lichaam) of uremie. Het serumgehalte aan stikstofhoudende eindproducten van de eiwitstofwisseling (bijv. ureum en kreatinine) loopt dan steeds hoger op.
  5. Andere cerebrale invloeden, zoals hevige pijn, wagenziekte, zeeziekte, duizeligheid en migraine.

Gevaren van braken

Braken kan een opluchting zijn. Doorgaans voelt men zich daarna een stuk beter. Gelet op de mogelijke onderliggende aandoeningen hoeft dat echter beslist niet zo te zijn. Overgeven kent ook gevaren. Met name bij heftig braken en bij langdurig en vaak overgeven. Net als bij diarree gaat er met het braaksel veel vocht verloren, maar ook mineralen en zouten, zoals kalium, natrium en chloor (elektrolyten).

Complicaties
Langdurig braken heeft bovendien als complicatie dat er een hemorragische maagwandontsteking kan ontstaan. Er vindt dan bloedbijmenging plaats. Gevaren die dreigen bij langdurig braken zijn:
  1. Te veel vochtverlies (en verlies van elektrolyten).
  2. Longcomplicaties, waarbij een deel van de zure maaginhoud in de luchtpijp terechtkomt.
  3. Door de buikwanddruk kunnen bij operatiepatiënten de inwendige hechtingen breken.
  4. Ondervoeding, zoals bij een pylorusstenose of -spasme.

Lees verder

© 2014 - 2024 Orion, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Fecaal braken: Oorzaken van overgeven van stoelgang via mondFecaal braken: Oorzaken van overgeven van stoelgang via mondFecaal braken duidt op het overgeven van ontlasting via de mond. Dit komt voor bij een abnormale verbinding tussen de ma…
Braaksel, kots, overgeefselBraaksel, of kots of overgeefsel, is hetgeen dat vanuit het menselijk lichaam naar buiten komt. Hierbij werken de spiere…
Overgeven/braken bij honden, wat zijn de oorzaken?Overgeven/braken bij honden, wat zijn de oorzaken?Honden eten van alles. Naast hun voer nemen ze ook graag happen van bijvoorbeeld afval, kadavers van bijvoorbeeld vogels…
Projectielbraken: Explosief (heftig) brakenProjectielbraken: Explosief (heftig) brakenBraken is een vervelende ervaring. Zowel kinderen, volwassen als ouderen lijden echter mogelijk aan projectielbraken (ex…

Goed en slecht cholesterol en hoe supplementen hulp biedenGoed en slecht cholesterol en hoe supplementen hulp biedenDoor het aanmaken van de stof glyoxalase remt je lichaam zelf de afbraak van het goede cholesterol af, waardoor de bloed…
Een overactieve blaas: wat kun je er aan doen?Een overactieve blaas: wat kun je er aan doen?Het lijkt misschien een klein probleem, maar toch hebben meer dan 1 miljoen mannen en vrouwen in Nederland hier last van…
Bronnen en referenties
  • 'Grondslagen der geneeskunde', M Plooij, Stafleu's Wetenschappelijke Uitgeversmaatschappij, Leiden
  • 'Algemene verpleegkunde', M. van den Bergh, Spruyt & Van Mantgem, Leiden
  • Wikipedia.org/wiki/Braken_(lichaamsfunctie)
  • Afbeelding bron 1: Mariana Ruiz Villarreal (LadyofHats), Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: Kazejin, Pixabay
Orion (616 artikelen)
Laatste update: 25-07-2021
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 5
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.