Bewusteloos raken, symptomen en behandeling

Bewusteloos raken is niet hetzelfde als een coma of flauwvallen. Deze drie begrippen worden nogal eens met elkaar verward. Iemand die bewusteloos is zal niet reageren op de omgeving, op pijnprikkels of op aanraken. Bewusteloosheid duurt langer en is dieper dan flauwvallen. Soms raakt iemand bewusteloos tijdens de slaap. De oorzaak is een ongeval met of zonder pijn, een ziekte, beschadiging van de hersenen of anders. In ieder geval krijgen de hersenen onvoldoende zuurstof.

Wat is bewusteloosheid?

Bij bewusteloosheid valt iemand langdurig flauw. Hierbij heeft de patiënt geen aandacht meer op de omgeving en reageert ook niet meer op prikkels van buitenaf. Pijnprikkels wekken de patiënt niet en de patiënt is volledig verslapt. Wanneer bewusteloosheid kort duurt, spreken we van flauw vallen. Iemand die flauwvalt zal na enkele seconden tot minuten vanzelf weer bijkomen. Bewusteloosheid duurt langer en niet altijd komt de patiënt vanzelf bij. Soms is hier medische hulp bij nodig. De oorzaak voor bewusteloosheid is altijd te vinden in de hersenen. Hierbij kan er zuurstoftekort ontstaan, inwerking van giffen of beschadiging van de hersenen. Zowel kinderen als volwassenen kunnen bewusteloos raken.

Door pijn

Veel mensen vragen zich af of je bewusteloos kunt raken door pijn. Ten eerste wordt hier bewusteloosheid verward met flauwvallen. Door hevige pijn kan je inderdaad flauwvallen. Bij pijn verwijden de bloedvaten zich. Hierdoor stroomt er meer bloed naar beneden, zoals de benen. De hersenen krijgen daardoor tijdelijk minder bloed. Dit heeft flauwvallen als gevolg. Vaak is het voldoende om de patiënt neer te leggen met de benen omhoog. Aanspreken en aan de schouders schudden zorgt er vaak voor dat de patiënt weer snel bijkomt.

Pijn op zich heeft geen bewusteloosheid tot gevolg. Wel wanneer pijn samengaat met veel bloedverlies. In deze gevallen krijgen de hersenen ter weinig bloed en zal er bewusteloosheid optreden.

Door stress

Sommige mensen verliezen het bewustzijn gedurende korte periode in tijden van stress. Ook hier noemen we dit flauwvallen, spontaan herstel treedt na enkele seconden tot minuten op. Soms is er sprake van het adrenogenitaal syndroom. Hierbij wordt er te weinig cortisol aangemaakt, een hormoon dat wordt aangemaakt bij pijn of stress. Doordat er geen cortisol wordt aangemaakt kan het lichaam de stress niet meer aan. Hierdoor ontstaat flauwvallen. Dit noemen we de Addison-crisis. Gelukkig is deze ziekte zeldzaam.

Tijdens de slaap

Bewusteloosheid wordt ook wel eens een onnatuurlijke slaap genoemd. Iemand die slaap verkeert ook in een staat van bewusteloosheid, namelijk het nauwelijks tot niet reageren op de omgeving en op prikkels. Hoe dieper de slaap, hoe meer de natuurlijke bewusteloosheid is.

Epilepsie wordt ook wel de vallende ziekte genoemd. Hierbij vindt er een aanval plaats met schokkende bewegingen en bewusteloosheid. Het hele lichaam verstijft en verslapt weer. Dit proces herhaalt zich enige tijd waardoor er schokken van de armen en benen optreden. De patiënt is dan al bewusteloos. Na de periode van schokken verslapt het lichaam. De patiënt blijft nog enige tijd bewusteloos. De hersenen zijn als het ware uitgeput door de aanval. Soms glijdt de patiënt vanuit de bewusteloosheid direct in slaap.

Epilepsie kan overdag optreden, maar ook tijdens de slaap. In dit geval raakt een patiënt dus tijdens de slaap bewusteloos. Andere redenen om tijdens de slaap bewusteloos te raken zijn schade aan de hersenen of een verslechterde toevoer van bloed naar de hersenen toe.

Na een val op het hoofd

Een van de meest voorkomende oorzaken voor bewusteloosheid is een val op het hoofd. Vaak gebeurt dit tijdens sport, spel of werkzaamheden. Door een klap tegen de schedel worden de hersenen als het ware even door elkaar geschud. Dit noemen we ook wel een hersenschudding. Bewusteloosheid hoort daarbij. Vaak duurt dit enkele minuten tot enkele uren. Vaak weet de patiënt niet meer wat er kort voor of na het ongeval gebeurd is. Ook komt de patiënt verward over. De patiënt is misselijk of moet overgeven. Daarnaast komt sufheid vaak voor.

In de meeste gevallen is een hersenschudding niet zo ernstig. Een enkele keer kan er een inwendige bloeding in de schedel ontstaan. De hersenen zouden dan onder druk komen te staan waardoor uiteindelijk de dood kan intreden. Daarom moet de patiënt de eerste 6 uren ieder uur gecontroleerd worden. Zolang de patiënt reageert, hoeft er geen hulp te worden ingeschakeld. Na 6 uur wordt de patiënt iedere 2 uur gecontroleerd. Wanneer de patiënt slaapt, moet deze wakker gemaakt worden. Een hersenschudding geneest vanzelf maar kan enig tijd in beslag nemen.

Andere oorzaken

Er zijn nog meer oorzaken te vinden voor bewusteloosheid. Het gebruik van bepaalde middelen kunnen voor vergiftiging van de hersenen zorgen. Een inwendige of uitwendige bloeding kan ervoor zorgen dat de hersenen geen zuurstof meer krijgen. Daarnaast kan beschadiging van de hersenen voor bewusteloosheid zorgen. Een hersenkneuzing, hersenbloeding of een ziekte waarbij de hersenen zijn aangetast zijn allemaal oorzaken. Ook ziekten van de vaten, waarbij de hersenen niet voldoende bloed toegevoerd krijgen, is een oorzaak. Daarnaast kan een overdosis alcohol of slaapmiddelen ervoor zorgen dat de patiënt buiten bewustzijn raakt. Een hersentumor, suikerziekte, zwangerschapsvergiftiging, hartstilstand of een elektrische shock zijn ook als veroorzaker aan te merken. Bewusteloosheid moet nooit verward worden met flauwvallen, iets dat vaker voorkomt en zelfherstellend is. Iemand die in coma ligt verkeert in een zeer diepe staat van bewusteloosheid.

Behandeling en herstel

Iemand die bewusteloos is geraakt moet in een stabiele ligging worden gelegd, bij voorkeur op de rug of zij. Dit is afhankelijk van het letsel. De luchtwegen moeten eventueel vrij worden gemaakt. Kleding die knelt moet los gemaakt worden. Daarnaast moet ervoor gezorgd worden dat de patiënt niet afkoelt. Soms is beademing nodig. De hulpdiensten moeten altijd ingeschakeld worden bij een bewusteloos slachtoffer.