Wondexcisie (wondtoilet) bij rafelige, vervuilde wonden

Wondexcisie (wondtoilet) bij rafelige, vervuilde wonden Een snijwond wordt vrijwel altijd gehecht, eventueel alleen met een zwaluwstaartje als het kleine wonden betreft. De ideale wond om te hechten is vergelijkbaar met een operatiewond of chirurgische wond. In de traumatologie zijn snijwonden dikwijls rafelig en verontreinigd met straatvuil. Om er een 'gunstige' hechtwond van te maken, wordt zo'n wond meestal gespoeld en vervolgens uitgesneden (wondexcisie) om gladde randen te verkrijgen. In de traumatologie is het beleid er immers volledig op gericht de schade (letsel) te beperken en complicaties in de kiem te smoren. Ook de wondexcisie – of wondtoilet – dient dat doel. Deze medische ingreep bevordert de natuurlijke wondgenezing en het litteken zal minimaal zijn. Schone snijwonden worden meteen (primair) gehecht. Bijt- en steekwonden, maar bijvoorbeeld ook geïnfecteerde wonden, moeten per secundam (secundaire heling) genezen.

Inhoud


Wondexcisie (wondtoilet) vaak noodzakelijk

Het uitspoelen en uitsnijden van een wond – doorgaans betreft het wonden bij ongevalsslachtoffers – wordt ook wel wondtoilet of débridement (chirurgisch schoonmaken van een wond) genoemd, afgeleid van het Franse woord 'desbrider'. Men maakt er met andere woorden een 'chirurgische wond' van. Het is een van de oudste toepassingen in de chirurgie. In het algemeen beoogt men met een wondexcisie het verwijderen van alle mogelijke schadelijke invloeden die de wondgenezing frustreren. Zoals straatvuil, maar bijvoorbeeld ook rafelig weefsel (wondranden) dat slecht doorbloed is en uiteindelijk zal necrotiseren (afsterven). Dat maakt een wondexcisie vaak noodzakelijk.

Bron: Marionbrun, PixabayBron: Marionbrun, Pixabay

Praktijk

In de praktijk komt een wondexcisie op het volgende neer:
  • Het verwijderen van vuil en mogelijke corpora aliena, zoals glasscherfjes, hout- en metaalsplinters.
  • Het uitsnijden (wondexcisie) van beschadigd weefsel, zoals rafelige wondranden, doorgaans tot op de wondbodem.

Factoren die de behandeling van wonden bepalen

Een schone snijwond, die aldus binnen zes uur verzorgd is, mag primair gehecht worden. Vooraf wordt de wond geïnspecteerd op diepte, doorbloeding van de wondranden en hoe uitgebreid de wond is. Ook kijkt de arts of er sprake is van functieverlies, zoals bij een doorgesneden pees of een botfissuur, en of er ontstekingsverschijnselen optreden. De chirurg sluit met andere woorden tal van factoren uit om te voorkomen dat hij door te hechten zogezegd 'de kat in de kelder metselt' en er een abces ontstaat.

Tetanus
Ook is het belangrijk om te weten hoe de snijwond is ontstaan. Door een mes of een ander lang en scherp voorwerp kan er in het dieper gelegen weefsel schade zijn ontstaan. Zeer beducht is men voor de eventuele corpora aliena, zoals stukjes kleding, enzovoorts. Uiteraard wordt er ook een tetanusprotocol gevolgd als er sprake is van een vervuilde wond. Dat geldt overigens ook voor minder beduidende wonden, zoals verontreinigde schaafwonden.

Voorkomen van wondinfectie

Het uitvoeren van een wondexcisie – wondtoilet of débridement – is er dus op gericht om op adequate wijze slecht doorbloed of gedevitaliseerd weefsel weg te snijden. Weefsel dat anders zal necrotiseren, nog afgezien van het feit dat dat soort weefsel bacteriegroei stimuleert. Een effectieve wondexcisie is dan ook de beste preventie om tetanus (en gasgangreen) te voorkomen. Ook een corpus alienum veroorzaakt vroeg of laat ontstekingsverschijnselen.

De wond hechten of niet?

Na een grondige wondexcisie volgt een evaluerend moment om te bepalen of de wond primair gehecht zal worden (binnen zes uur na het ontstaat van het trauma) of dat de wond wordt opengelaten en eventueel later gehecht. Doorgaans hangt dat van een aantal factoren af, zoals:
  • Was de wond ernstig vervuild tijdens het ongeval?
  • Is de wondexcisie adequaat verlopen?
  • Kan de wond zonder spanning gesloten worden?
  • Is de wond na excisie goed doorbloed (gevasculeerd)?

Primaire wondsluiting

Bij twijfel laat de chirurg de wond open, waarbij de wondsluiting eventueel na enkele dagen volgt als er geen ontstekingsverschijnselen optreden. Dit noemt men een uitgestelde primaire wondsluiting of genezing per tertiam. Er zijn tal van contra-indicaties die de arts nopen om niet tot primaire wondsluiting over te gaan en de wond per secundam (tweedegraads genezing) te laten helen.

Contra-indicaties

Hieronder volgen enkele van de evaluatiemomenten voordat men overgaat tot het hechten van een snijwond, zoals:
  • Het trauma is langer dan 6 uur geleden ontstaan.
  • Bij oorlogswonden.
  • Bij bijt- en steekwonden, zoals door een (vlees)mes.
  • Als de arts dieper gelegen letsel vermoedt.
  • Bij oedeem.
  • Bij het vermoeden van corpora aliena.
  • Bij afstervende (rafelend, necrotiserend) en vervuilde wondranden.

Wonddrainage

In sommige gevallen is wonddrainage noodzakelijk. De arts plaatst dan een drain in de wond om achtergebleven bloed, pus of wondvocht te laten afvloeien. Een wonddrain kan echter ook profylactisch worden ingezet, zoals bij het vermoeden van potentiële uitstortingen.

Bron: Skeeze, PixabayBron: Skeeze, Pixabay

Algemene richtlijnen bij het uitvoeren van een wondexcisie

In de traumatologie (ongevalschirurgie) probeert men van een ongunstige wond altijd een 'ideale' of chirurgische wond te maken, vergelijkbaar met een operatiewond. Dat gebeurt met behulp van een wondexcisie. Men volgt inzake deze medische ingreep een algemeen protocol, waarbij de specifieke richtlijnen in elk ziekenhuis verschillend kunnen zijn:
  1. De wond wordt rondom schoongemaakt, de huid eventueel geschoren en gedesinfecteerd, zoals met chloorhexidine, betadine, enzovoorts.
  2. Lokale verdoving. Bij een grote wond gaat men vaak over tot algehele narcose.
  3. Met een pincet (steriel) worden zichtbare corpora aliena verwijderd, zoals glasscherfjes, stukjes kleding en splinters.
  4. De wond wordt schoongespoeld met waterstofperoxide, chloorhexidine of natriumchloride (NaCl) 0,9%.
  5. Daarna dekt men de huid (wondomgeving) steriel af met een doek, voorzien van een opening. De chirurgische instrumenten voor de wondexcisie liggen klaar op een eveneens steriele doek.
  6. De wond wordt uitgesneden, doorgaans tot op de wondbodem tot er een chirurgische wond is ontstaan.
  7. De wond wordt primair gesloten (gehecht), afhankelijk van het tijdstip (tijdspanne van 6 uur) van het ongeval en of de wond mogelijk al geïnfecteerd is.
  8. Eventueel, afhankelijk van veel factoren en contra-indicaties, sluit men de wond niet meteen, maar wordt opengelaten, eventueel met een drain.
  9. De wond wordt verbonden, het lichaamsdeel eventueel geïmmobiliseerd, zoals met een mitella of spalk.

Lees verder

© 2015 - 2024 Orion, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Wanneer een tetanusvaccinatieEen bloedende wond moet natuurlijk altijd goed schoongemaakt worden. Verder moet er bekeken worden hoe diep de wond is e…
Tetanus bij honden: symptomen, diagnose en behandelingTetanus bij honden: symptomen, diagnose en behandelingTetanus kan ook honden treffen. De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie 'clostridium tetani'. Die gedijt onder meer…
Schaafwonden en de behandeling van huid met VIOL AktivVerwondingen kunnen op allerlei manieren ontstaan en kunnen verschillende verschijningsvormen hebben. Een van de vervele…
Wat is een rode wond?Wonden kunnen voor komen op verschillende lichaamsdelen, ze kunnen zowel groot als klein zijn. Er bestaan verschillende…

Onderkoeling - snelle hulp noodzakelijkOnderkoeling - snelle hulp noodzakelijkOnze huid en organen worden door de bloedsomloop op de juiste temperatuur gehouden (rond de 37 graden). Voorwaarde hierv…
Gebroken neus: symptomen en behandeling van een neusbreukGebroken neus: symptomen en behandeling van een neusbreukEen gebroken neus (neusbreuk of neusfractuur) kun je oplopen door een ongeval, slag of stoot. Een kneuzing is dan ook mo…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Scotth23, Pixabay
  • Codex Verpleegkunde, 'Chirurgische verpleging', M. van Dam
  • Codex Medicus, 'Algemene chirurgie', A. Hubens
  • 'Speciële verpleegkunde', L. Scholte, Spruyt & Van Mantgem, Leiden
  • http://www.learningsupport.nl/operatie-inzicht/traumatologie/weke-delen-letsel/wond-behandeling.html
  • Afbeelding bron 1: Marionbrun, Pixabay
  • Afbeelding bron 2: Skeeze, Pixabay
Orion (616 artikelen)
Laatste update: 26-05-2022
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 7
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.