Tongkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Tongkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose Tongkanker symptomen bestaat vaak uit een voelbare zwelling, wondje of zweer op de tong, welke maar niet wil genezen. Dit kan gepaard gaan met pijn en andere klachten. Tongkanker of tongcarcinoom is een tumorsoort binnen het hoofd-halsgebied. Tongkanker gaat meestal uit van het slijmvlies van de tong en tumoren van het slijmvlies worden ook wel plaveiselcelcarcinomen genoemd. Roken en alcoholgebruik kunnen een rol spelen in het ontstaan van tongkanker. Of erfelijkheid een rol speelt bij tongkanker is nog niet duidelijk. Behandeling van tongkanker bestaat vaak uit een beperkte operatie onder algehele narcose, waarbij de tumor wordt verwijderd. Radiotherapie en/of chemotherapie zijn ook mogelijk. De prognose en overlevingskansen zijn afhankelijk van het stadium waarin de kanker zich bevindt wanneer de diagnose wordt gesteld. Tongkanker die niet is uitgezaaid, heeft de beste overlevingskansen.
Kanker aan de zijkant van de tong / Bron: Welleschik, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Kanker aan de zijkant van de tong / Bron: Welleschik, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Wat is tongkanker?

Kanker aan de tong of tongkanker betreft een kwaadaardige zwelling van de tong. Tongkanker kan voorkomen op het mobiele deel van de tong, dat wil zeggen de tongpunt, tongrand, tongrug en de tongwortel. Kanker van de tongbasis valt onder keelholtekanker (orofarynxkanker). De meest voorkomende vorm van tongkanker is plaveiselcelcarcinoom. Dat wil zeggen dat de tumor begint in de cellaag die aan de oppervlakte ligt: het slijmvlies dat is opgebouwd uit plaveiselcellen. In bijna alle gevallen is er bij tongkanker sprake van een plaveiselcelcarcinoom. Het carcinoom kan uitgroeien naar de spieren van de tong, de tongbasis, de mondbodem en de onderkaak. In meer dan de helft van de gevallen treedt uitzaaiing via de lymfklieren op. Uitzaaiing naar andere plekken in het lichaam (long, lever, skelet) komt relatief weinig voor en wordt vaak pas laat in het beloop van het ziekteproces gezien.

Overmatig alcoholgebruik / Bron: Istock.com/Csaba DeliOvermatig alcoholgebruik / Bron: Istock.com/Csaba Deli

Oorzaak van kanker aan de tong

De precieze oorzaken van de meeste vormen hoofd-halskanker zijn anno 2023 niet precies bekend, maar een aantal risicofactoren zijn al wel geïdentificeerd. Zo zijn roken en het drinken van veel alcohol belangrijke risicofactoren, evenals chronische irritatie door ontstekingen. Mogelijk dat slechte mondhygiëne of een slecht passend kunstgebit of prothese ook een rol kan spelen bij tongkanker.

Bij wie komt tongkanker voor?

Tongkanker komt vooral voor bij mensen boven de 40 jaar. Twee keer zoveel mannen als vrouwen krijgen tongkanker. Mensen die (flink) roker hebben meer kans op tongkanker en het risico is nog groter als het roken gecombineerd wordt met fors alcoholgebruik. Daarnaast lopen mensen met een slecht verzorgd gebit meer risico om tongkanker te krijgen.

Risicofactoren

Bepaalde gedragingen en omstandigheden kunnen het risico op tongkanker vergroten, waaronder:
  • Roken of pruimen.
  • Stevig alcohol drinken.
  • Besmet zijn met het humaan papillomavirus (HPV), een seksueel overdraagbare aandoening (soa).
  • Een familiegeschiedenis van tongkanker of andere vormen van mondkanker.
  • Een persoonlijke geschiedenis van bepaalde kankers, zoals plaveiselcelcarcinoom.
  • Slechte voeding (er zijn aanwijzingen dat een dieet met weinig groenten en fruit het risico op alle vormen van mondkanker verhoogt).
  • Slechte mondhygiëne.
  • Constante irritatie door gekartelde tanden of slecht passende kunstgebitten.
  • Tongkanker komt ook vaker voor bij oudere mannen dan bij vrouwen of jongere mensen. Mondkanker komt het meest voor bij mensen ouder dan 55 jaar.

Tongkanker symptomen

De klachten die mensen met kanker aan de tong vaak hebben, zijn divers. De meest voorkomende klachten en symptomen van tongkanker zijn:

Naast deze symptomen, kunnen er ook andere tekenen van tongkanker zijn, zoals:
  • Veranderingen in spraak: Spreken kan moeilijker worden als gevolg van pijn of zwelling.
  • Gewichtsverlies: Ongewenst gewichtsverlies kan optreden als gevolg van problemen met eten en slikken.
  • Veranderingen in smaak: Sommige mensen met tongkanker melden veranderingen in hun smaakzin.
  • Gevoelloosheid of tintelingen: Je kunt gevoelloosheid of tintelingen (tongtintelingen) ervaren in het gebied rond de tong.

De voorkeurslocatie van tonganker is de zijrand van de mobiele tong; carcinomen van de tongrug zijn zeer zeldzaam.

MRI-scan / Bron: Istock.com/© james steidlMRI-scan / Bron: Istock.com/© james steidl

Onderzoek en diagnose

Bij vermoeden van tongkanker, zal de huisarts (of je tandarts) je verwijzen naar een keel-, neus- en oorarts (KNO-arts) of een kaakchirurg. De specialist zal om te beginnen uitgebreid het hele gebied van de mond, keel, neus en oren onderzoeken en voelen of er ook verdikkingen in de hals aanwezig zijn die kunnen wijzen op uitzaaiingen in de lymfeklieren. Met een laryngoscopie kan een tumor bekeken worden die dieper in de mondholte aanwezig is. Indien nodig zal er onder lokale verdoving ook een stukje weefsel (biopt) worden afgenomen, dat onder de microscoop zal worden onderzocht. Als er sprake is van een kwaadaardige tumor, zal verder beeldonderzoek nodig zijn om vast te stellen in hoeverre de tumor zich heeft uitgebreid en of er uitzaaiingen aanwezig zijn. Dit onderzoek kan bestaan uit een röntgenonderzoek zoals een CT-scan of een echografie, maar de arts kan ook een MRI-scan laten afnemen. Op basis daarvan kan bepaald worden welke (combinatie)behandeling geïndiceerd is.

Radiotherapie (bestraling) bij tongkanker / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.comRadiotherapie (bestraling) bij tongkanker / Bron: Adriaticfoto/Shutterstock.com

Tongkanker behandeling

In vogelvlucht

Hoe wordt tongkanker behandeld? Bij kleine of middelgrote tumoren bestaat de behandeling uit een beperkte operatie onder algehele narcose, waarbij de tumor wordt verwijderd. Bij eventuele lymfeklieruitzaaiingen vindt halsklierdissectie plaats, waarbij er lymfeklieren, met het omliggende vetweefsel, uit de hals worden weggehaald. Het kan ook nodig zijn dat je na operatie aanvullend bestraald moet worden (radiotherapie), soms gecombineerd met chemotherapie.

Operatie met reconstructie

Bij grote maar operabele tongtumoren, bestaat de behandeling uit een uitgebreidere operatie waarbij direct het operatiegebied wordt gereconstrueerd. Daarnaast vindt halsklierdissectie plaats en kan het nodig zijn dat je na de operatie aanvullend bestraald moet worden, soms in combinatie met chemotherapie.

Combinatie van chemo- en radiotherapie

Soms is de tumor niet operabel of kan het zijn dat een operatie met te veel functieverlies gepaard gaat, ofschoon wel genezing mogelijk is. In dat geval wordt een combinatie van chemo- en radiotherapie voorgesteld.

Palliatieve behandeling

Wanneer genezing van tongkanker niet meer mogelijk is omdat de tumor te uitgebreid is of doordat er uitzaaiingen aanwezig zijn in de rest van het lichaam, zal palliatieve behandeling gegeven worden. Deze behandeling is gericht op het wegnemen van eventuele pijnklachten en andere ongemakken. Dit doet men onder meer door de tumor zo veel als mogelijk terug te dringen en de groei zo lang mogelijk tegen te gaan.

Gerichte medicamenteuze behandeling richt zich op kankercellen om de celgroei op moleculair niveau te belemmeren. Het wordt vaak gecombineerd met chemotherapie en / of bestralingstherapie als onderdeel van een behandelplan voor tongkanker.

Prognose en overleving

De vijfjaarsoverleving hangt af van het stadium van de kanker. Als de kanker zich ver heeft verspreid, is de vijfjaarsoverleving 36 procent. Als de kanker zich alleen lokaal heeft verspreid (bijvoorbeeld naar lymfeklieren in de nek), is de vijfjaarsoverleving 63 procent. Als de kanker zich niet verder dan de tong heeft verspreid, is de vijfjaarsoverleving 78 procent.

Zoals deze overlevingscijfers aantonen, leidt een vroege diagnose tot betere resultaten. Des te eerder tongkanker wordt vastgesteld, des te eerder kan aangevangen worden met behandeling. Als je een knobbeltje of zweertje op je tong hebt dat niet verdwijnt, moet je je huisarts raadplegen.

Stoppen met roken / Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.comStoppen met roken / Bron: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.com

Preventie van tongkanker

Tongkanker kan mogelijk worden voorkomen door de volgende maatregelen:
  • Niet roken of stoppen met roken.
  • Drink geen alcohol of alleen met mate.
  • Probeer HPV-infectie te voorkomen door een condoom te gebruiken.
  • Zorg goed voor je tanden en tandvlees:
    • Een regelmatig tandheelkundig onderzoek (om de zes maanden).
    • minimaal twee keer per dag de tanden grondig poetsen en ook regelmatig flossen en tand stoken.
  • Eet gezond en gevarieerd met veel verse groenten en fruit. Vooral tomaten, citrusvruchten, olijfolie en (vette) vis zijn gezonde voedingsmiddelen.

Complicaties

Tongkanker kan de functies van mond en keel beïnvloeden. Eten en praten kan worden bemoeilijkt door de kanker. Tongkanker kan ook uitzaaien naar lymfeklieren. Af en toe zaait de kanker ook uit naar andere lichaamsdelen, zoals het bovenste gedeelte van het maag-darmkanaal, de lever (levermetastasen), de longen (longmetastasen) en de botten (botmetastasen).

Lees verder

© 2015 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Tongkanker: oorzaak, symptomen en behandelingTongkanker: oorzaak, symptomen en behandelingTongkanker behoort tot de kankers van het bovenste deel van het maag-darmkanaal en komt veel voor. Wie worden er vaker d…
Bultjes op de tongBultjes op de tongIedereen heeft wel eens last van bultjes op de tong. Deze moeten niet verward worden met de normale kleine bultjes oftew…
Tongkanker: Zweren, zwelling en pijn aan tonggebiedTongkanker: Zweren, zwelling en pijn aan tonggebiedPraten, kauwen, proeven en slikken zijn allemaal functies waarvoor de tong nodig is. Een aantal patiënten, vooral mannel…
Ik heb een opgezette, gezwollen, dikke tongIk heb een opgezette, gezwollen, dikke tongEen goede gezondheid kan men merken aan de tong. Wordt men wakker met een ongewoon dikke tong, dan kan er mogelijk meer…

Brandende tong: symptomen en oorzaak van tongbrandenBrandende tong: symptomen en oorzaak van tongbrandenEen branderige tong of brandende tong is een vervelende klacht. Het brandende mond syndroom (BMS), ook wel mondbranden o…
Pijn aan de tong: oorzaken en symptomen van pijnlijke tongPijn aan de tong: oorzaken en symptomen van pijnlijke tongPijn aan de tong of een pijnlijke tong wordt meestal veroorzaakt door iets wat duidelijk zichtbaar is, zoals een pijnlij…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: COMSALUD, Flickr (CC BY-2.0)
  • Amsterdam UC. Tongkanker. https://www.vumc.nl/zorg/expertisecentra-en-specialismen/expertisecentrum-hoofd-halstumoren/tongkanker.htm (ingezien op 13-11-2023)
  • Healthline. Everything You Need to Know About Tongue Cancer. https://www.healthline.com/health/oral-cancer/tongue-cancer (ingezien op 26-2-2018)
  • http://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancers-in-general/cancer-questions/tongue-cancer#cause
  • https://www.mst.nl/wps/portal/p/specialismen/hoofdhals/mondholtekanker/tongkanker/!ut/p/a0/04_Sj9CPykssy0xPLMnMz0vMAfGjzOINDR3NjBydDbwM_IJcDByD_f2NLY29jZ1NzPQLsh0VAZ_Mgig!/
  • https://www.kanker.nl/bibliotheek/tongkanker/onderzoek-en-diagnose/6054-onderzoek-en-diagnose-bij-tongkanker
  • http://www.vumc.nl/afdelingen/kno/6358167/6403723/7192409/
  • http://www.mlds.nl/ziekten/64/kanker-van-de-tong/
  • WebMD. Tongue Cancer Facts. https://www.webmd.com/cancer/tongue-cancer-facts#1 (ingezien op 26-2-2018)
  • Afbeelding bron 1: Welleschik, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/Csaba Deli
  • Afbeelding bron 3: Istock.com/© james steidl
  • Afbeelding bron 4: Adriaticfoto/Shutterstock.com
  • Afbeelding bron 5: Dmytro Zinkevych/Shutterstock.com
Tartuffel (2.972 artikelen)
Laatste update: 09-03-2024
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 14
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.