Stuiptrekkingen van de spieren, stuipen

Stuipen, ook wel onwillekeurige spiersamentrekkingen of krampen genoemd. Ze komen wel eens bij volwassen voor maar worden vaker bij (jonge) kinderen gezien. Baby's hebben vaker last van groeistuipen, een volkomen onschuldig verschijnsel. Ook kan de baby of het kind koortsstuipen vertonen. Deze beginnen vaak aan het begin van een koortsperiode. Bij hevige stress, angst of schrik kunnen er ook stuipen optreden. Het kind kan hierdoor het gevoel hebben te stikken, omdat de ademhalingsspieren meedoen. Daarnaast zijn er nog de salaamkrampen. Dit zijn ernstige stuipaanvallen bij het kind.

De werking van de spieren

Spieren zorgen voor beweging. Pezen verbinden spieren met de botten. Via de pezen worden zenuwimpulsen aan de spieren doorgegeven. Hierdoor trekken ze samen en ontspannen ze weer. Spieren bestaan uit spiervezels, een geheel dat samengetrokken kan worden. Spieren bevatten altijd een beetje spanning, ook wanneer ze in rust zijn. Door training (zware lichamelijke arbeid) worden spieren sterker.


We hebben willekeurige en onwillekeurige spieren. De willekeurige spieren bewegen we zelf, zoals de armspieren en de beenspieren. Onwillekeurige spieren zijn bijvoorbeeld de darmspieren, de hartspier en de bloedvaten. Deze kunnen we niet zelf aansturen.

Wat zijn stuiptrekkingen?

Dat we geen controle hebben over onze onwillekeurige spieren, is een duidelijk verhaal. Deze spieren werken zonder onze wil, simpelweg omdat het moet. Zonder hun werking zouden lichaamsprocessen stilgelegd worden en zou het lichaam in gevaar komen. Soms wordt een willekeurige spier geprikkeld om samen te trekken, zoals bij koude. We krijgen dan het bekende rillen en klappertanden. Hierdoor produceren de spieren warmte, waardoor het lichaam opwarmt.

Stuipen noemen we ook wel onwillekeurige spiersamentrekkingen of krampen. Stuipen moet niet verward worden met spasme. Bij spasme is er sprake van een verhoogde spierspanning in rust, vaak als gevolg van hersenschade, beroerte of een dwarslaesie. Stuipen zien we voornamelijk bij (jonge) kinderen optreden. Ernstige stuipaanvallen zijn de salaamkrampen.

Oorzaken voor stuipen

Stuipen zien we vaak in aanvallen ontstaan en voornamelijk bij kinderen en baby's. Er zijn verschillende vormen van stuipen, allemaal met een andere oorzaak. Deze worden hieronder besproken. Stuipen zijn alleen zorgwekkend wanneer ze heftig zijn en elkaar snel opvolgen. Ook wanneer er geen duidelijke oorzaak is voor het ontstaan van stuipen, moet een arts naar de oorzaak zoeken om een ziekte of aandoening uit te sluiten.

Groeistuipen

Dit zijn de meest onschuldige stuipen bij jonge kinderen. Groeistuipen zien we bij baby's en zijn onwillekeurige spierbewegingen. Bij kinderen tussen de 2 en 12 jaar oud spreken we ook wel eens van groeipijn, dit zijn dus geen stuipen. Groeipijn is pijnklachten aan de gewrichten, veroorzaakt door een snelle groei. Soms groeien de botten sneller dan de pezen en spieren, waardoor deze gerekt worden. Groeistuipen veroorzaken geen pijn bij de baby.

Koortsstuipen

Ook dit wordt vaker gezien bij kinderen. Een kind met koorts kan plots heftig met de armen en benen bewegen. Dit zijn onwillekeurige spiersamentrekkingen. We spreken dan van een koortsstuip. Vaak komt het bij jonge kinderen voor in de leeftijd van 0 tot 6 jaar. Koortsstuipen zijn vaak niet ernstig, tenzij ze elkaar snel opvolgen en heftig zijn. Dan is het beter een arts ernaar te laten kijken. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het kind zich niet kan bezeren. De mond moet vrij zijn, zodat het kind goed adem kan halen.

Stuipen bij spanning, stress en angst

Grot spanning, stress, angst of schrik kan ervoor zorgen dat een kind stuipen krijgt. We zien dit ook wel bij volwassenen, in navolging van een psychische aandoening. Zo treden stuipen ook op bij een conversiestoornis, waarbij de hersenen lichamelijke functies uitschakelt bij grote stress of angst. Bij kinderen zijn het vooral de ademhalingsspieren die bij stuipen meedoen. Hierdoor raakt het kind in paniek omdat het gevoel van verstikking aanwezig is. Ook nu is het belangrijk om ervoor te zorgen dat het kind zich niet kan bezeren. Daarna moet het kind snel gekalmeerd worden. Eventueel kan de arts een spierverslapper toedienen.

Reactie op een ziekte

Sommige ziekten verstoren het functioneren van de hersenen tijdelijk. Hierdoor worden elektrische signalen niet goed doorgegeven. Als gevolg hiervan kunnen er stuipen optreden. Ook nu is dit vaak weer een gevolg vaan een onderliggende ziekte en van tijdelijke aard. Houden de stuipen lang aan, volgen ze elkaar snel op en zijn ze hevig, dan zal een arts ingeschakeld moeten worden.

Salaamkrampen

Een ernstige vorm van stuipen zijn de salaamkrampen. Dit noemen we ook wel gegeneraliseerde epilepsie. Beiden hersenhelften zijn betrokken bij de stuipen. In de hersenen vindt een ongecontroleerde elektrische ontlading plaats. Oorzaken zijn erfelijkheid, een aanlegstoornis of een doorgemaakte infectie. Soms is een stofwisselingsziekte de oorzaak. Kinderen met salaamkrampen vertonen stuipen, waarbij de armen en benen naar voren en naar achteren getrokken worden. De geestelijke ontwikkeling verloopt bij deze kinderen vaak vertraagd. Salaamkrampen moeten altijd behandeld worden. Zonder behandeling kunnen de hersenen som ernstig beschadigen. Eenmaal opgelopen hersenbeschadiging zal niet meer herstellen. Vaak zal de arts medicijnen voorschrijven die de aanvallen onderdrukken.