Tarsaal tunnel syndroom: symptomen, behandeling & oefeningen

Bij het tarsaal tunnel syndroom (TTS, soms ook: 'tarsaletunnelsyndroom') is er sprake van een beklemming van een voetzenuw (de nervus tibialis), wat resulteert in pijn aan de zijkant van de voet, pijn onder de voet, branden in de voorvoet en/of een brandende voetzool. Het tarsaal tunnel syndroom heeft wel wat weg van het carpale tunnelsyndroom dat in de pols voorkomt, wat alom bekend is. Het tarsaal tunnel syndroom is echter niet zo bekend en wordt vaak over het hoofd gezien bij het stellen van een diagnose bij voetklachten. Het tarsaal tunnel syndroom komt niet frequent voor en wordt waarschijnlijk om die reden vaak niet als zodanig herkend. Massage en oefeningen kunnen bij het tarsaal tunnel syndroom uitkomst bieden. Soms is een operatie nodig. Het tarsaal tunnel syndroom werd voor het eerst beschreven door Keck en Lam in 1962.

• Wat is het tarsaal tunnel syndroom?
• Oorzaak
• Wie krijgt het tarsaal tunnel syndroom?
• Risicofactoren
• Symptomen van tarsaal tunnel syndroom
• Onderzoek en diagnose
• Tarsaal tunnel syndroom behandeling
• Rust met spalk, brace of tape
• Injectie met cortisone
• Massage en oefeningen
• Operatie
• Complicaties
• Prognose
• Preventie en voorkómen

Wat is het tarsaal tunnel syndroom?

De nervus tibialis posterior is de zenuw die bekneld is bij een tarsaal tunnelsyndroom. Deze zenuw loopt aan de binnenzijde van de achtervoet, net onder de binnenkant van de enkel, door de tarsale tunnel, wat wel wat weg heeft van de carpale tunnel in de pols. Bij een tarsaal tunnelsyndroom kan de hoofdtak van de zenuw of een van de zijtakken bekneld zijn.

Oorzaak

De oorzaak van het tarsaal tunnel syndroom is een aanhoudende druk op de tibialiszenuw in de tunnel tussen een bindweefselplaat en de achillespees. Vaak is een verzwikte enkel de boosdoener, maar er is ook een relatie met schildklierziekten, jicht en diabetes. Een acuut optreden van het tarsaal tunnel syndroom komt nogal eens voor bij marathonlopers, wat bekend staat als joggersvoet.

Wie krijgt het tarsaal tunnel syndroom?

Het tarsaal tunnel syndroom komt het meeste voor in de leeftijd van 30 tot 40 jaar, maar mensen van alle leeftijden kunnen de aandoening ontwikkelen. TTS komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Er is geen etnische of raciale voorkeur. De aandoening wordt voornamelijk gezien bij atleten die deelnemen aan een sport die repetitieve stress op de enkels veroorzaakt.

Risicofactoren

Veel voorkomende risicofactoren van het tarsaal tunnel syndroom zijn:

• Elke sport die herhaaldelijk overmatig gebruik van de enkelgewrichten vereist, zoals tennis, basketbal, marathonlopers en intensieve hardlopers;
• Geslacht: vrouwen hebben meer kans om TTS te ontwikkelen;
• Chronische inflammatoire aandoeningen (zoals reumatoïde artritis);
• Hoge bloedglucosespiegels die het gevolg zijn van een insulineafscheidingstekort (diabetes type 2) of een insulineresistentie (diabetes type 1) in het lichaam;
• Abnormale druk op de tarsale tunnel door overmatig lichaamsgewicht (obesitas);
• Hormonale of metabolische veranderingen, als gevolg van zwangerschap of een onevenwichtige schildklier;
• Factoren zoals vitaminegebrek en alcoholisme kunnen ook het risico verhogen.

Symptomen van tarsaal tunnel syndroom

Veel mensen met het tarsaal tunnel syndroom klagen over terugkerende brandende pijn in de voet, vooral in de voetzool en in de tenen, wat gepaard gaat met een doof en prikkelend gevoel. Een enkele keer straalt de pijn uit tot in de kuit. Meestal nemen de klachten toe bij lang staan of lopen. Naarmate de dag vordert worden de klachten ook erger. Sommige mensen worden juist 's nachts wakker omdat de klachten dan verergeren, vooral na lang staan en hardlopen. Het heffen van je voet en het naar binnen knikken van de enkel kunnen ook pijnklachten veroorzaken. De plek waar je de pijn voelt hangt af van de plek waar de zenuw het meest bekneld wordt; takjes van de betreffende zenuw lopen van de binnenenkel naar het hielbeen en naar de onderkant van de voet. De pijn kan optreden in de hiel, in de voet of in de voorvoet. Vaak biedt het lopen op slippers of blote voeten enige verlichting.

Onderzoek en diagnose

Op basis van de klachten kan de diagnose worden gesteld. Dit gebeurt door uitsluiting van andere oorzaken. Neurologisch onderzoek zal ook plaatsvinden. Hierbij worden allerlei onderzoeken verricht, zoals het onderzoek van de reflexen, het gevoel, de kracht en de coördinatie. Er zal worden nagegaan hoe de functie van het zenuwstelsel is. Beeldvormend onderzoek kan nodig zijn en soms is een diagnostische proefblokkade van de zenuw nodig ter bevestiging van de diagnose.

Tarsaal tunnel syndroom behandeling

Door de bank genomen is het tarsaal tunnel syndroom goed te behandelen. Er zijn verschillende behandelingen, afhankelijk van de (onderliggende) oorzaak.

Rust met spalk, brace of tape

In eerste instantie wordt er vaak rust voorgeschreven, waarbij de voet in optimale houding tot rust gebracht kan worden. Dit kan door middel van een spalk, brace of tape.

Injectie met cortisone

Wanneer rust onvoldoende soelaas biedt, kan de arts een ontstekingsremmende injectie met cortisone voorschrijven, die direct in de tarsale tunnel gespoten zal worden. Andere oplossingen kunnen zijn:

• speciale (podotherapeutische) schoenen die de belasting verminderen of een verkeerde voetstand corrigeert; en
• het aanpassen van de dagelijkse bezigheden en activiteiten.

Mensen die overgewicht hebben, doen er verstandig aan om gewicht te verliezen zodat minder druk ontstaat op de nervus tibialis posterior.

Massage en oefeningen

Een fysiotherapeut kan een massagebehandeling geven. Dit kan helpen om de omliggende spieren, pezen en ligamenten te ontspannen, zodat de druk op de zenuw afneemt. Uit de praktijk blijkt dat vooral massagetechnieken uit de triggerpoint-massage uitkomst bieden om spierknopen in de spieren in de tarsaal tunnel los te masseren. Ook kunnen oefeningen waarbij de nervus tibialis wordt gestrekt effectief zijn om verklevingen van de zenuw te verhelpen. Voorts kan bij eventuele vochtophopingen in het enkelgewricht massage helpen om het vocht af te drijven. Hierdoor vermindert de druk, waardoor de pijn zal afnemen.

Operatie

Ook wanneer al deze maatregelen onvoldoende helpen, zal men overgaan tot chirurgische decompressie van de zenuw, waarbij de nervus medianus wordt ontlast zodat de beklemming van het tarsaal tunnel syndroom wordt opgeheven.

Complicaties

Als het tarsaal tunnel syndroom onbehandeld blijft, kan dit leiden tot permanente en onomkeerbare zenuwschade. Omdat deze zenuwschade de voet treft, kan het pijnlijk of moeilijk zijn om te lopen of om je normale activiteiten te hervatten.

Prognose

Er zijn veel verschillende behandelmogelijkheden voor het tarsaal tunnel syndroom. Ongeacht wat de onderliggende aandoening is, is het belangrijk om in een zo vroeg mogelijk stadium behandeling te krijgen om permanente zenuwschade te voorkomen.

Het tarsaal tunnel syndroom kan in ernst variëren van een milde aandoening tot een ernstige en invaliderende aandoening. De langetermijnprognose van het tarsaal tunnel syndroom is meestal goed, Indien vroeg gediagnosticeerd en behandeld. In veel gevallen kunnen de klachten volledig verdwijnen. Onbehandeld kunnen ernstige gevallen van TTS resulteren in permanent verlies van spierkracht en verlies van gevoel, wat leidt tot een verminderd vermogen om deel te nemen aan elke atletische, professionele of recreatieve activiteit.

Preventie en voorkómen

Anno 2024 zijn er geen methoden beschikbaar om het tarsaal tunnel syndroom te voorkomen. Bepaalde maatregelen die kunnen helpen bij het voorkomen van abnormale druk op de nervus tibialis posterior, zijn onder meer:

• Minimaliseer deelname aan alle sporten of fysieke activiteiten die herhaaldelijk overmatig gebruik van de enkel vereisen;
• Gebruik de juiste techniek als je je enkel belast bij het sporten;
• Rek uit voor het sporten of deelname aan sportactiviteiten, wat kan helpen om verwondingen aan de structuur rondom de zenuw te voorkomen en de kans op compressie vermindert;
• Het dragen van goed zittend en ondersteunend schoeisel, welke de spanning op de enkel vermindert;
• Voer oefeningen uit ter versterking van de ondersteunende spieren van het onderbeen, die ook been- en enkelblessures kunnen verminderen
• Een juiste behandeling van diabetes kan TTS bij diabetici voorkomen;
• Correcte behandeling van onderliggende aandoeningen zoals reumatoïde artritis (RA);
• Het handhaven van een gezond lichaamsgewicht kan helpen de abnormale druk op de enkelgewrichten te verminderen.

Lees verder

• Peesplaatontsteking voet: symptomen, oorzaak en behandeling
• Kramp in kuit tijdens slapen: oorzaken kuitkrampen 's nachts
• Pijn aan hak, pijn onder hiel: hielspoor behandeling
• Pijn op de wreef: symptomen en oorzaak van pijnlijke wreef
• Pijnlijke voeten, ontstoken tenen, pijn, irritatie, zwelling