Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten

Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten Een uitgebreid oogonderzoek geeft belangrijke informatie prijs over de gezondheid van de ogen, maar ook over de algemene gezondheid van de patiënt, en is daarom regelmatig vereist. Dit oogonderzoek bestaat uit meerdere tests voor de controle van het gezichtsvermogen en een screening naar oogziekten. De oogarts gebruikt een verscheidenheid aan instrumenten, schijnt met felle lichtbronnen en gebruikt oogdruppels. Een uitgebreid oogonderzoek is relatief eenvoudig en comfortabel en duurt normaal gezien niet meer dan 45 tot 90 minuten.

Voor het oogonderzoek

De patiënt neemt best alle contactlenzen en/of brillen mee naar de afspraak. Soms is het nodig om de bril af te zetten of de contactlenzen uit te doen bij een onderzoek om te kijken of iemand beter of slechter ziet zonder lenzen of bril. De oogarts brengt fluoresceïne, een bepaalde kleurstof, aan in de ogen tijdens een onderzoek. Dit verkleurt de contactlenzen permanent; vandaar dat contactlenzen niet altijd in mogen blijven. Door middel van een grondig oogonderzoek zorgt de oogarts nadien voor een geschikt brilrecept.

Soorten onderzoeken bij de oogarts

Het onderzoek controleert het volgende: de medische geschiedenis, de gezichtsscherpte, de pupillen, het gezichtsveld, de oogspieren en het voorste alsook achterste deel van het oog.

Medische geschiedenis

De oogarts start gewoonlijk met een vragenronde aan de patiënt. Hij wil namelijk graag meer te weten komen over de algemene gezondheid in het heden maar ook het verleden van de patiënt. Informatie over een eventuele vroeggeboorte, (oog)operatie, eerdere oogartsbezoeken enzovoort helpen de oogarts bij het krijgen van een eerste indruk over de patiënt. Eveneens belangrijk is het melden van het gebruik van bepaalde medicatie. Bij bepaalde aandoeningen en chronische ziekten is er namelijk mogelijk meer kans op het krijgen van oogaandoeningen, zoals bij o.a. diabetes mellitus, hoge bloeddruk en hart- en vaataandoeningen. In dat geval dient de patiënt vaker een controle te krijgen. De medische familiale geschiedenis van de patiënt is daarnaast van groot belang. Wanneer een “lui oog” bijvoorbeeld voorkomt in de familie van een patiënt, verhoogt dit het risico op problemen met het gezichtsvermogen. Daarnaast geeft de patiënt best ook informatie over zijn huidige gezichtsvermogen en of hij corrigerende lenzen of één of meer brillen draagt en daarmee tevreden is. Andere relevante gezondheidsinformatie mag ook niet ontbreken zoals allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) voor medicijnen, voedsel of andere stoffen.

Gezichtsscherpte

Letters lezen
Met dit onderdeel van een oogonderzoek zijn patiënten waarschijnlijk het meest vertrouwd. Tijdens het onderzoek plakt de oogarts één oog tijdelijk af of houdt hij een hand voor één oog. De test gebeurt namelijk met één oog tegelijkertijd. De patiënt mag hierbij zijn lens inhouden of bril ophouden. De oogarts vraagt de patiënt om op afstand een gestandaardiseerde letterkaart, ook wel bekend als een Snellen-kaart op een (muur)plaat of scherm af te lezen. Normaal gezien bedraagt de afstand een paar meter. De alfabetletters op de kaart verkleinen steeds bij een volgende regel. De kleinste rij die een patiënt kan lezen, is het gezichtsvermogen in dat oog. De test van het gezichtsvermogen op korte afstand verloopt met behulp van een letterkaart op leesafstand die vergelijkbaar is met de Snellen-kaart op afstand. Door middel van dit onderzoek bepaalt de oogarts hoe goed het zicht is op verschillende afstanden wat handig is voor het brilrecept.

Weergave gezichtsscherpte
De weergave van de gezichtsscherpte gebeurt in breukvorm. De normale gezichtsscherpte bedraagt 20/20. Die term is afgeleid uit een gestandaardiseerd formaat waarbij een persoon met een normaal gezichtsvermogen objecten kan zien op een gespecificeerde afstand. Als een patiënt bijvoorbeeld op een afstand van 20 ft (voet) een object kan waarnemen dat normaal zichtbaar is bij 20 ft, dan heeft hij een zicht van 20/20. Hoe groter de noemer, hoe slechter de scherpte. Als de patiënt namelijk een zicht van 20/200 heeft, dan ziet hij enkel voorwerpen op een afstand van 20 ft wat een persoon met een normaal gezichtsvermogen ziet op 200 ft. In Europa en Australië zijn de termen 6/6 eveneens gangbaar. Dit vertegenwoordigt de afstand in meters. Als de patiënt niet in staat is een van de regels lezen, werkt de oogarts met vingers tellen en licht waarnemen (lichtperceptie).

Brilrecept
Tijdens het refractieonderzoek bepaalt de oogarts het brilrecept. De arts gebruikt vaak een phoropter (foropter), een apparaat dat een aantal lenzen met verschillende sterktes bevat. Terwijl de patiënt naar de Snellen-kaart kijkt, biedt de arts aan de patiënt verschillende lenzen aan en vraagt hij of de letters duidelijker worden. De dokter herhaalt deze stap tot hij de ideale combinatie vindt voor de best mogelijke gezichtsscherpte.

Pupillen

Een onderzoek van pupilfunctie omvat vooreerst een inspectie van de pupillen naar gelijke grootte (1 mm of minder verschil is normaal). Ook kijkt de oogarts naar een regelmatige vorm, de reactie op het licht en de pupilreflex. De oogarts beoordeelt dus ook de reactie van de pupillen op licht. Hiervoor verdonkert hij (gedeeltelijk) de kamer en schijnt hij met een heldere lichtstraal door de pupillen. Bij een normale pupilreactie trekt de pupil dan samen en wordt deze kleiner. Als de pupillen reageren door zich te verwijden (medische term is "pupildilatatie"), geeft dit veelal een onderliggend probleem aan zoals bijvoorbeeld een neurologische aandoening of oogzenuwschade. Als het licht wordt verplaatst van het ene naar het andere oog, beginnen beide ogen zich te verwijden, maar vernauwen ze weer wanneer het licht het andere oog heeft bereikt.

Perifeer zicht: Gezichtsveldonderzoek

Een van de primaire symptomen van glaucoom is bijvoorbeeld het verlies van het perifere gezichtsvermogen. Dit is het zicht aan de zijkanten van je gezichtsvermogen. Meestal verdwijnt dit zicht voordat de patiënt er zich bewust van is. Daarom is een gezichtsveldonderzoek (perimetrie) belangrijk. Dit onderzoek is op grosso modo drie manieren mogelijk. De oogarts gaat neus aan neus met de patiënt zitten, dekt vervolgens één oog af en beweegt dan zijn hand. De bewegingen starten net buiten het gezichtsveld en gaan naar de patiënt toe. Eerst gaan ze van links naar rechts en dan van boven naar beneden. De patiënt dient altijd recht vooruit te blijven kijken en dan te zeggen of hij de hand ziet en evt. moet hij ook vingers tellen. Daarna is het volgende oog aan de beurt. Via een handmatig gezichtsveldonderzoek zit een patiënt voor een soort bol met zijn kin op een kinsteun. Hij moet focussen op een punt in het midden van deze bol. De onderzoeker laat dan een object bewegen waarbij de patiënt moet verwittigen wanneer hij dit ziet; ook hierbij is telkens een oog afgedekt. Een derde gezichtsveldonderzoek gebeurt volledig automatisch via een geautomatiseerd computerprogramma. De patiënt drukt op een knopje van zodra hij een lampje ziet branden of een object ziet bewegen waarbij eveneens een oog is afgedekt. Vaak voorkomende problemen van het gezichtsveld zijn onder andere scotomen (blinde vlekken zien in het gezichtsveld) en hemianopsie (verlies van de helft van gezichtsveld).

Oogbewegingen: Oogspiertest

De oogspiertest onderzoekt de zogenaamde oogspieren waarmee de oogbewegingen gebeuren. De arts bekijkt hoe het oog reageert op langzame en snelle bewegingen wanneer de patiënt een object zoals een pen of licht volgt. De arts bestudeert zo of beide ogen goed samenwerken, en dat er geen onnodige druk ontstaat op de oogspieren. Een goede spierbalans is vooral belangrijk als de patiënt veel leest of de computer gebruikt.

Oogdruk

Een tonometrie meet de druk in het oog (intraoculaire oogdruk). Een verhoogde oogdruk is soms een teken van glaucoom, al is een verhoogde oogdruk niet het enige symptoom van glaucoom. Er zijn verschillende manieren om de oogdruk te controleren. Een patiënt zit met zijn kin op een kinsteun en focust naar een object waarbij dan snel wat lucht op het oog wordt gedrukt. Een andere methode is een handmatig onderzoek met een tonometer. De oogarts gebruikt verdovende oogdruppels om de pupillen te verwijden voor het onderzoek. Deze prikken een beetje maar na enkele seconden gaat dit vanzelf over waardoor het onderzoek zelf pijnloos verloopt. Het oogdrukonderzoek vindt gewoonlijk vijf tot dertig minuten na het toedienen van de oogdruppels plaats. Met behulp van de spleetlamp beweegt de oogarts de tonometer zodat hij het hoornvlies aanraakt en vervolgens de oogdruk bepaalt.

Het voorste deel van het oog: Spleetlamponderzoek

Een spleetlamp (speciale microscoop) verlicht het voorste gedeelte van het oog, zoals het oogbindvlies, de oogleden, de cornea, de iris, de lens en de wimpers. Hiervoor gebruikt de oogarts bij sommige patiënten ook de gele kleurstof fluoresceïne, wat hij pijnloos aanbrengt op de ogen van de patiënt. Afwijkende resultaten van dit onderzoek wijzen mogelijk op de ontwikkeling van cataract, op littekens of krassen op het hoornvlies of op een hoornvliesaandoening.

Het achterste deel van het oog: Netvlies en oogzenuw

Voor dit onderzoek verwijdt de oogarts het oog van de patiënt door druppels (mydriatica) toe te dienen. Hierdoor is een grondige inspectie mogelijk van het netvlies en de oogzenuw, die zich achteraan in het oog bevinden. De ogen zijn daarna nog enkele uren gevoelig voor licht (fotofobie) omdat ze zijn gedilateerd.

Soms zijn verdere onderzoeken vereist met behulp van gespecialiseerde beeldvormende technieken zoals een OCT-scan, CT-scan van de oogkas en ogen, corneatopografie of fundusfoto's. Deze onderzoeken zijn vaak cruciaal bij het diagnosticeren van een ziekte in een vroeg stadium. De oogarts vindt hiermee abnormaliteiten in de achterkant van het oog, op het oogoppervlak of in het oog.

Na de oogonderzoeken

Door de oogdruppels is het nadien niet meer mogelijk om zelfstandig naar huis te rijden met de auto. Het regelen van vervoer is daarom gewenst.

Lees verder

© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Gezichtsveldonderzoek bij de oogarts, hoe gaat dat?Gezichtsveldonderzoek bij de oogarts, hoe gaat dat?Een gezichtsveldonderzoek is een onderzoek waarbij onderzocht wordt of het gezichtsveld van de patiënt in orde is. Het g…
Oftalmoscopie (fundoscopie): Onderzoek achterkant van oogOftalmoscopie (fundoscopie): Onderzoek achterkant van oogOftalmoscopie is van onschatbare waarde voor het opsporen van tal van oogaandoeningen. De oogarts bekijkt via een oftalm…
Pachymetrie: Oogonderzoek - Meten van dikte van hoornvliesPachymetrie: Oogonderzoek - Meten van dikte van hoornvliesEen oogarts voert een pachymetrie uit bij o.a. een patiënt op verdenking van glaucoom of een patiënt die een refractieve…
Gonioscopie: Inspectie van de drainagehoek bij glaucoomGonioscopie: Inspectie van de drainagehoek bij glaucoomEen oogarts voert een gonioscopie uit om te kijken naar het voorste deel van het oog (voorkamer) tussen het hoornvlies e…

Droge ogen syndroom: Symptomen & behandelingen van oogziekteDroge ogen syndroom: Symptomen & behandelingen van oogziekteHet droge ogen syndroom is één van de meest voorkomende oogziekten. Maar liefst 25% van de patiënten die een oogarts bez…
Jeuk (pruritis) tijdens de zwangerschap: PUPPPJeuk (pruritis) tijdens de zwangerschap: PUPPPPruritic Urticarial Papules and Plaques of Pregnancy of PUPPP, een vorm van jeuk die tijdens de zwangerschap op kan tred…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Clker-Free-Vector-Images, Pixabay
  • http://lookafteryoureyes.org/seeing-clearly/the-eye-examination/what-happens-in-an-eye-examination/
  • http://www.aoa.org/patients-and-public/caring-for-your-vision/comprehensive-eye-and-vision-examination?sso=y
  • http://www.eyeglassworld.com/eye-exams/
  • http://www.geteyesmart.org/eyesmart/living/eye-exams-101.cfm
  • http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/eye-exam/basics/definition/prc-20014417
  • http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/eye-exam/basics/how-you-prepare/prc-20014417
  • http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/eye-exam/basics/what-you-can-expect/prc-20014417
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Eye_examination
  • https://meded.ucsd.edu/clinicalmed/eyes.htm
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Pupilreflex
  • http://lasaludfamiliar.com/familieleren/gezondheid/oogonderzoek-procedures.php
  • http://www.doktersabc.nl/oogmetingen/
  • http://www.vumc.nl/afdelingen/oogheelkunde/polikliniek/7623765/
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 02-08-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 14
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.