Zweetpuistjes behandelen: zweetuitslag op rug, borst & benen

Zweetpuistjes of zweetuitslag, ook wel bekend onder de naam 'miliaria', 'warmte-uitslag' of 'warmtebultjes', is een vervelende huiduitslag die je niet alleen bij baby's ziet, maar ook bij oudere kinderen en volwassenen kan voorkomen. De veelvoorkomende aandoening gaat uit van de eccriene zweetklieren en doet zich vooral voor tijdens warme, vochtige omstandigheden. Er ontstaan kleine pukkeltjes op de huid door afsluiting van de zweetkliertjes. Zweetpuistjes behandelen kun je het beste doen door uitlokkende factoren te vermijden en verkoelende gels en lotions kunnen de jeuk tegengaan. De prognose van zweetuitslag is goed; na een paar dagen zijn de uitslag verdwenen. Door preventieve maatregelen kun je voorkomen dat je weer last krijgt van zweetuitslag.

• Zweetpuistjes op rug, borst en benen in vogelvlucht
• Wat zijn zweetpuistjes?
• Synoniemen zweetuitslag
• Oorzaak van zweetpuistjes
• Onvolgroeide zweetklieren
• Tropische weersomstandigheden
• Lichamelijke inspanning
• Oververhitting
• Langdurige bedlegerigheid
• Symptomen zweetuitslag
• Soorten warmte-uitslag
• Miliaria crystallina
• Miliaria profunda
• Miliaria pustulosa
• Wanneer de huisarts inschakelen?
• Risicofactoren zweetuitslag
• Onderzoek en diagnose
• Hoe kun je zweetpuistjes behandelen?
• Prognose
• Preventie

Zweetpuistjes op rug, borst en benen in vogelvlucht

• Symptomen:
• Kleine, jeukende bultjes op de huid.
• Meestal verschijnen ze op plaatsen waar de huidplooien zich bevinden, zoals de nek, borst, rug, lies en (bij vrouwen) onder de borsten.
• De bultjes kunnen rood of wit van kleur zijn, afhankelijk van de ernst van de afsluitig van de zweetkliertjes.
• De laesies kunnen jeuken, branden of prikken.
• Er zijn verschillende soorten zweetpuistjes, waaronder:
• Miliaria crystallina: Milde vorm met transparante bultjes die gemakkelijk openbreken en meestal niet jeuken.
• Miliaria rubra: Ontstoken variant met kleine rode bultjes die jeuken en ongemak veroorzaken.
• Miliaria profunda: Diepe vorm met rode bultjes die dieper in de huidlagen verschijnen.
• Miliaria pustulosa: Minder voorkomend, met bultjes gevuld met pus die jeuken en pijnlijk kunn
en zijn.
• Risicofactoren:
• Hoge temperaturen en vochtigheid.
• Overmatige kledinglagen of strakke kleding die zweetinsluiting bevordert.
• Lichamelijke activiteit die leidt tot overmatig zweten.
• Het dragen van kleding van niet-ademende materialen.
• Behandeling:
• Vermijd warme en vochtige omgevingen.
• Draag lichte, ademende kleding.
• Houd de aangetaste huid schoon en droog.
• Gebruik eventueel een koel kompres om de irritatie te verlichten.
• In ernstige gevallen kan je huisarts medicijnen voorschrijven om ontsteking en jeuk te verminderen.
• Preventie:
• Blijf gehydrateerd, zoek de koelte op en voorkom overmatig zweten.
• Verkoelende douches kunnen helpen de poriën te openen en zweet te laten ontsnappen.
• Gebruik lichte, luchtige kleding in warme omstandigheden.
• Vermijd overmatige lichamelijke activiteit bij hoge temperaturen.

Wat zijn zweetpuistjes?

De medische benaming van zweetpuistjes of zweetuitslag is ‘miliaria’. Het staat ook wel bekend als warmte-uitslag. In de volksmond wordt het naast 'zweetpuistjes' ook wel 'warmtebultjes, 'zweetbultjes' of 'hittebultjes' genoemd. Warmte-uitslag of zweetpuistjes, is een vervelende huiduitslag die je niet alleen bij baby's ziet. Volwassenen kunnen ook getroffen worden door zweetpuistjes, vooral tijdens warm en vochtig weer. Zweetpuistjes ontstaan doordat de afvoergangen van de zweetkliertjes verstopt raken en kunnen scheuren. De symptomen bestaan uit blaasjes of bultjes die intens kunnen jeuken. Zweetpuistjes verdwijnen normaliter vanzelf, vooral als je de uitlokkende factoren vermijdt. Ernstige vormen van warmte-uitslag kunnen medische zorg nodig hebben, maar de beste manier om de symptomen te verlichten is om je huid te koelen en zweten tegen te gaan. Een verkoelende lotion of gel kan daarbij helpen.

Synoniemen zweetuitslag

Andere benamingen voor zweetpuistjes of zweetuitslag zijn:

• lichen tropicus
• miliaria rubra
• prickly heat (Engelse term)
• tropische rode hond
• warmte-uitslag
• zweetziekte

Oorzaak van zweetpuistjes

Zweetpuistjes ontstaan wanneer sommige afvoergangen van de zweetkliertjes verstopt raken en als gevolg daarvan scheuren. Het zweet raakt onder de huid opgesloten en dit veroorzaakt ontstekingen en huiduitslag (zweetuitslag). Het is niet altijd duidelijk waarom zweetklieren verstopt raken, maar bepaalde factoren lijken een rol te spelen, waaronder de volgende.

Onvolgroeide zweetklieren

Zweetklieren van een pasgeborene zijn niet volledig ontwikkeld. Ze kunnen makkelijker scheuren, wanneer transpiratievocht zich onder de huid ophoopt. Zweetpuistjes kunnen zich gedurende de eerste levensweek ontwikkelen, vooral wanneer het kind te warm wordt aangekleed, in een te warme slaapkamer ligt of koorts heeft.

Tropische weersomstandigheden

Warm, vochtig weer kan warmte-uitslag of zweetuitslag veroorzaken.

Lichamelijke inspanning

Intensieve sportbeoefening of lichamelijke arbeid verrichten, vooral in warme en vochtige omstandigheden, kan leiden tot zweetpuistjes.

Oververhitting

Oververhitting, bijvoorbeeld slapen onder te dikke warme dekens of slapen onder een elektrische deken, kan leiden tot zweetpuistjes.

Langdurige bedlegerigheid

Warmte-uitslag of zweetuitslag kan ook voorkomen bij mensen die gedurende langere periode bedlegerig zijn, vooral als ze koorts hebben.

Symptomen zweetuitslag

Volwassenen ontwikkelen meestal zweetpuistjes in de huidplooien en op plekken waar de kleding wrijving veroorzaakt. Bij zuigelingen wordt de uitslag vooral gevonden op de nek, schouders en borst. Het kan zich ook voordoen in de oksels, elleboog plooien en lies.

Soorten warmte-uitslag

De aard van de miliaria zijn ingedeeld naar hoe diep de afvoergangen van de zweetkliertjes verstopt zijn geraakt. Tekenen en symptomen variëren voor elke variant.

Miliaria crystallina

De mildste en meest voorkomende vorm van warmte-uitslag of zweetuitslag is miliaria crystallina. Hierbij vindt afsluiting van de zweetkliertjes zeer oppervlakkig plaats, waardoor een met helder vocht gevuld blaasje ontstaat. Deze heldere, met vocht gevulde blaasjes gaan gemakkelijk kapot. Een type dat ook vaak voorkomt en waarbij de afsluiting van de afvoergang van het zweetkliertje dieper in de huid gelegen is, is miliaria rubra. Deze variant presenteert zich als kleine rode bultjes die intens kunnen jeuken.

Miliaria profunda

Miliaria profunda is veel zeldzamer. Bij dit type vindt er naast een afsluiting van de zweetkliertjes, een reactie plaats waarbij zweet vanuit de zweetklieren of vanuit de afvoergangetjes ín de huid geperst wordt, hetgeen een jeukende en pijnlijke ontstekingsreactie teweegbrengt. Er ontstaan stevige, vleeskleurige laesies die op kippenvel lijken.

Miliaria pustulosa

Miliaria pustulosa is feitelijk hetzelfde als miliaria profunda, maar deze variant gaat gepaard met een bacteriële ontsteking die het geheel compliceert. Er zijn puistjes zichtbaar. Deze vorm van zweetuitslag geneest niet zo gemakkelijk. Veelal zijn antibiotica nodig om de huid weer tot rust te brengen.

Wanneer de huisarts inschakelen?

Warmte-uitslag of zweetuitslag geneest meestal als de uitlokkende factoren worden vermeden. Raadpleeg je huisarts als jij of je kind symptomen hebben die langer dan een paar dagen duren, de uitslag lijkt te verergeren, of als jij of je kind tekenen van een infectie vertoont, zoals:

• Meer pijn, zwelling, roodheid of warmte in het getroffen gebied;
• Er komt pus uit de laesies;
• Gezwollen lymfeklieren in de oksel, hals of lies;
• Koorts of koude rillingen.

Risicofactoren zweetuitslag

Factoren die je meer vatbaar maken voor zweetuitslag of warmte-uitslag, zijn onder meer:

• Leeftijd. Pasgeborenen zijn het meest vatbaar.
• Tropische klimaat. Mensen die in de tropen leven, hebben veel meer kans om zweetpuistjes te ontwikkelen dan mensen in een gematigd klimaat.
• Lichamelijke activiteit. Lichamelijke inspanning waardoor je bezweet raakt, vooral als je geen kleding draagt die het mogelijk maakt om het zweet te verdampen, kan warmte-uitslag veroorzaken.
• Druk op de huid. Wanneer er in warme, vochtige omstandigheden ook nog eens druk op de huid wordt uitgeoefend door bijvoorbeeld strak zittende kleding, druk op de billen of de rug bij zitten tijdens een (lange) autorit.

De gevoeligheid voor het ontwikkelen van zweetpuistjes varieert van persoon tot persoon. Men schat dat grofweg een kwart van de Nederlandse bevolking vrij makkelijk zweetpuistjes kan ontwikkelen.

Onderzoek en diagnose

De diagnose kan 'op het oog' gesteld worden, want de huidafwijkingen zijn goed herkenbaar.

Hoe kun je zweetpuistjes behandelen?

Vermijd ten eerste de uitlokkende factoren:

• Zorg voor goede ventilatie en draag luchtige, goed ventilerende kleding.
• Vermijd irritatie en wrijving met bijvoorbeeld kleding.
• Doe het wat rustiger aan op warme, vochtige dagen.
• Zet de wieg van de baby niet in de buurt van een warmtebron.

Verkoelende gels en lotions kunnen de jeukklachten verlichten. Calamine Lotion FNA wordt soms geadviseerd. Een schudsel (lotion) met calamine droogt en verkoelt de huid en stilt jeuk. Dit middel is zonder doktersrecept verkrijgbaar in de apotheek. In ernstiger en meer hardnekkige gevallen kan de huisarts een corticosteroid crème voorschrijven.

Prognose

De bultjes verdwijnen normaal gesproken na een paar dagen vanzelf.

Preventie

Een goede huidhygiëne is belangrijk bij het voorkomen van zweetpuistjes of zweetuitslag:

• Probeer de huid zoveel mogelijk schoon en droog te houden;
• Katoenen of linnen kleding dragen zorgt ervoor dat het zweet weg kan en de zweetuitslag minder snel optreedt.
• Gebruik geen vette crèmes en huidproducten met zware oliën of vaseline want deze leiden sneller tot een verstopping van de zweetklieren.
• Vermijd (zware) lichamelijke inspanning op erg broeierige dagen.

Lees verder

• Warmtebultjes, zweetbultjes: jeukende pukkeltjes op lichaam
• Warmtebultjes, warmte-uitslag benen, armen en rug behandelen
• Warmte-uitslag: behandelen warmte-uitslag op rug en borst
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling