Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)

De oorzaak van icterus is een stijging van het bilirubinegehalte in het bloed. Bilirubine is een afbraakstof van rode bloedcellen die in de lever toekomt. De hepatocyten (levercellen) gaan bilirubine conjugeren zodat het wateroplosbaar wordt. Dit komt vervolgens via de galwegen in de galblaas terecht. Bij icterus is er een teveel aan bilirubine in het bloed. Er zijn drie soorten icterus te onderscheiden met name prehepatische, hepatische en posthepatische icterus. De vier soorten hepatitis hebben andere oorzaken en behandelingsmethodes.

• Prehepatische icterus (geelzucht): Stijging bilirubine
• Hepatische icterus (geelzucht): Lever is aangetast
• Posthepatische icterus (geelzucht): Verstopte galafvoerwegen in of na de lever
• Hepatitis A (leverontsteking)
• Hepatitis B (leverontsteking)
• Hepatitis C (leverontsteking)
• Hepatitis D (leverontsteking)
• Acute hepatitis
• Chronische hepatitis
• Levercirrosis (levercirrose) bij de patiënt

Prehepatische icterus (geelzucht): Stijging bilirubine

Een andere naam voor prehepatische icterus is "hemolytische icterus". Prehepatisch staat voor “voor de lever”. Met de lever zelf is niets mis maar er is een zodanig verhoogde afbraak van hemoglobine dat er een stijging is van de bilirubine. Dit kan ook gebeuren bij een baby bij resusantagonisme waarbij het lichaam antistoffen aanmaakt tegen het foetale bloed. De verhoogde afbraak van rode bloedcellen presenteert zich eveneens bij bijvoorbeeld een foute transfusie. Hierdoor komt er te veel ongeconjugeerd bilirubine binnen in de lever. De lever is bijgevolg niet in staat om dit te verwerken. Daarom stijgt de bilirubine in de lever. Het geconjugeerd bilirubine van prehepatische icterus is normaal doordat er niets mis is met de lever. De ontlastingskleur bij dit type icterus is normaal donkerbruin, het ongeconjugeerd bilirubine stijgt en het geconjugeerd bilirubine is normaal.

Hepatische icterus (geelzucht): Lever is aangetast

Een andere naam voor hepatische icterus is "parenchymateuze icterus". Hepatisch staat voor “door de lever”. De lever is zelf is door ziekte aangetast, bijvoorbeeld door hepatitis A of cirrose. De lever is niet in staat om het ganse aanbod bilirubine te verwerken en/of laat verwerkte producten terugvloeien naar het bloed in plaats van naar de gal. De hepatocyten kunnen hun functie niet meer aan: Het verwerken van het ongeconjugeerd bilirubine lukt niet meer, waardoor de indirecte biliribuine stijgt. Meestal geeft dit type hepatitis in de lever een soort verstopping/vernauwing van kleine galwegen. De bilirubine vloeit bijgevolg niet goed meer af waardoor het opnieuw in het bloed gestuwd wordt. Daarom een stijging van zowel geconjugeerd als ongeconjugeerd bilirubine in het bloed. Er is echter wel een daling van het direct bilirubine in het gal en waardoor de patiënt een lichtere stoelgang heeft. De ontlasting heeft dus een iets lichtere kleur en de urine is donker (donkere urine of oranje urine).

Posthepatische icterus (geelzucht): Verstopte galafvoerwegen in of na de lever

Een andere naam voor posthepatische icterus is "afsluitingsicterus". Posthepatisch staat voor “na de lever”. De galafvoerwegen (waaronder de ductus choledochus) zijn in of na de lever verstopt, meestal door een galsteen (harde afzettingen in de galblaas met typische buikpijn (galkoliek) als symptoom) of soms door een tumor. Hierdoor vindt veel oplosbare bilirubine zijn weg terug naar het bloed. De ontlasting zal dan licht tot wit zijn, terwijl de urine juist zeer donker, en bruin van kleur is. Het ongeconjugeerd bilirubine is normaal, en het geconjugeerd bilirubine stijgt. Het geconjugeerd bilirubine is voldoende aangemaakt maar is niet in staat om naar de dunne darm te vloeien.

Hepatitis A (leverontsteking)

Het hepatitis A-virus veroorzaakt virale hepatitis A. Dit blijft makkelijk overleven op alle soorten materialen. Deze ziekte ontstaat vaak in kinderdagverblijven, kleuterklasjes, crèches enzovoort omdat de overdracht via besmette ontlasting naar de mond gebeurt. De tijd tussen besmetting en optreden van symptomen van deze ziekte bedraagt twee tot zes weken. De patiënt voelt zich vrij slecht, is misselijk, heeft jeuk, en hij heeft geelzucht. Ook is er een reële kans dat hij pijn heeft rechts in de buik net onder de ribben. Heel soms heeft de patiënt de ziekte zonder dat hij het merkt (dat kan tot drie maanden duren). Verder is de urine vaak donker en de stoelgang lichter (geelzucht door de lever = hepatische icterus). Hepatitis A is op te sporen via een bloedtest. De patiënt laat zich best vaccineren waardoor hij zelf antistoffen gaat aanmaken. De arts kan eveneens antistoffen toedienen, maar dat heeft dan maar een tijdelijk effect. Dit type leverontsteking evolueert nooit naar chronische hepatitis.

Hepatitis B (leverontsteking)

Hepatitis B is zeer resistent en zeer besmettelijk. De overdracht gebeurt via besmet bloed, bijvoorbeeld via naalden, seksueel contact, of zelfs van moeder op kind. De tijd tussen besmetting en optreden van symptomen van deze ziekte bedraagt twee tot zes maanden. Verder heeft de patiënt bij dit type leverontsteking last van vermoeidheid, lusteloosheid, gewrichtspijn, chronische buikpijn, misselijkheid en koorts en soms ontwikkelt zich geelzucht. Tegen deze ziekte bestaat er gelukkig een vaccin. Dit type leverontsteking evolueert in 10% van de gevallen naar chronische hepatitis.

Hepatitis C (leverontsteking)

Besmet bloed is de oorzaak van hepatitis C. Dit type hepatitis is vooral te zien bij druggebruikers die hun drugs intraveneus (in een ader) inspuiten. De moeder kan dit ook doorgeven op haar kind. De tijd tussen besmetting en optreden van symptomen van deze ziekte duurt enkele weken tot maanden. Dit type leverontsteking leidt in 80% van de gevallen tot chronische hepatitis.

Hepatitis D (leverontsteking)

Deze leverontsteking komt enkel voor bij een patiënt die ook hepatitis B heeft. De overdracht en symptomen zijn zeker vergelijkbaar met deze van hepatitis B, maar de ziekteverschijnselen verergeren wel met een hepatitis D-virus. De patiënt krijgt met andere woorden een superinfectie. Dit is een extra infectie bij een langdurig aanslepende hepatitis B-infectie.

Acute hepatitis

De meest courant vorm van acute hepatitis verloopt als een griepje. Geelzucht treedt soms maar lang niet altijd op in het beginstadium. De patiënt heeft last van vermoeidheid, moet braken, heeft pijnlijke gewrichten, en voelt zich gewoon belabberd. Daarna krijgt hij geelzucht en is de urine donker en de stoelgang ontkleurd. Jeuk treedt eveneens op. Gelukkig herstelt de patiënt meestal wel, maar hij kan nog heel lang moe zijn. Heel soms zal deze leverontsteking meer dan zes maanden duren. In sommige gevallen kan dit ook leiden tot de dood. Dit type leverontsteking is op te sporen via bloedonderzoek. De patiënt krijgt het advies om zo veel mogelijk te rusten, geen alcohol te drinken en medicatie te vermijden. Voorts moet hij geen speciaal dieet volgen. En uiteraard dient de patiënt er voor te zorgen dat hij alle bloedcontact en contact met besmet materiaal vermijdt

Chronische hepatitis

Dit is een leverontsteking die meer dan zes maanden na een acute infectie blijft duren. De patiënt voelt zich dan nog altijd ziek en de levertesten wijzen dat ook uit. In de helft van de gevallen geraakt de patiënt toch spontaan genezen. Echter is de ontwikkeling van cirrose eveneens mogelijk. Heel soms heeft de patiënt de pech dat de chronische hepatitis resulteert in een kwaadaardige tumor die niet via een uitzaaiing is ontstaan, maar ontstaan is in de lever zelf. Stoppen met alcohol drinken is zeker nodig.

Levercirrosis (levercirrose) bij de patiënt

Gezonde levercellen zijn chronisch geïrriteerd, sterven af en worden vervangen door bindweefsel. Dit proces is helaas onomkeerbaar. De belangrijkste oorzaken zijn alcoholmisbruik en hepatitis B en C, maar vaak is de oorzaak niet eens gekend. In het begin merkt de patiënt er nog niet veel van. Na een hele tijd werkt de lever nog redelijk, maar heeft de patiënt mogelijk toch last van geelzucht, te weinig albumine in het bloed en bijgevolg dus vochtophoping in de buikholte. Voorts veroorzaakt levercirrose een te hoge bloeddruk rond de poortader (= portale hypertensie) waardoor spataderen in de slokdarm ontstaan en dat leidt dan weer tot bloedingen. De arts spoort levercirrose op met een bloedonderzoek, een leverbiopsie of een echo (echografie) of CT-scan. Rust, een dieet rijk aan eiwitten en calorieën evenals een alcoholstop zijn zeker aanbevolen. Vocht afdrijvende geneesmiddelen helpen eveneens. Een andere behandeling bestaat uit het aanprikken van de buik om het overbodige vocht weg laten ebben. De arts kan het vocht laten “recycleren” via een buisje dat hij aanlegt in de buikholte dat dan een verbinding maakt met een ader in de hals. Tot slot biedt een levertransplantatie mogelijk soelaas.

Lees verder

• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Virale hepatitis A-infectie: Ontsteking van lever door virus
• Virale hepatitis B-infectie: Leverontsteking door virus
• Virale hepatitis C-infectie: Ontsteking van lever door virus
• Virale hepatitis D-infectie: Ontstoken lever door virus