Staaroperaties: Kunstlens vervangt vertroebelde lens

De enige manier om cataract te verwijderen, is via een chirurgische ingreep. Deze operatie werkt goed en helpt mensen beter te zien. Bij volwassen patiënten gebeurt een cataractoperatie wanneer het verlies van het gezichtsvermogen invloed heeft op de kwaliteit van leven. Bij kinderen is de operatie afhankelijk van hoe waarschijnlijk de cataract interfereert met het normale gezichtsvermogen. Er zijn diverse operatietechnieken mogelijk.

• Kunstlens vervangt vertroebelde lens
• Voor de operatie
• Dag van de operatie
• Soorten staaroperaties die een chirurg mogelijk uitvoert
• Na de operatie
• Controle
• Complicaties
• Resultaat
• Operatie overbodig?

Kunstlens vervangt vertroebelde lens

Een chirurg verwijdert de vertroebelde lens van het oog (het cataract). Hij vervangt de lens door een kunstlens: een intraoculair lensimplantaat (IOL). Hiervan zijn er verschillende soorten op de markt, waaronder de Symfony-lens. De meeste patiënten krijgen een IOL tijdens de operatie. Vooraf heeft de patiënt dan reeds een biometrie gehad. Dit is de medische term voor een onderzoek waarbij de oogarts de lenssterkte meet. Indien de chirurg niet in de mogelijkheid is om IOL te gebruiken, draagt de patiënt na de operatie contactlenzen. Deze lenzen dient de patiënt in en uit te doen en regelmatig te reinigen. Een contactlens is voor jonge kinderen niet altijd een optie. In sommige gevallen is een bril nadien nodig. Bij een cataractoperatie opereert de chirurg normaalgezien niet de beide ogen tegelijk. Het eerste oog moet namelijk eerst genezen zodat de arts hierna bepaalt hoeveel het zicht is verbeterd. Daarna opereert hij het tweede oog.

Voor de operatie

De patiënt zorgt best voor vervoer aangezien hij na de operatie niet aan het verkeer mag deelnemen. De patiënt geeft daarnaast mee aan de arts waarvoor hij allergisch is en welke medicatie hij voorts gebruikt zodat hier mogelijk aanpassingen in gebeuren vlak voor de ingreep. Twee dagen voor de operatie doet hij zijn contactlenzen uit.

Dag van de operatie

De ingreep vindt in principe poliklinisch plaats waardoor de patiënt meteen naar huis mag na de ingreep. De patiënt doet makkelijk zittende kledij aan en neemt eventueel een familielid of vriend(in) mee. Verder mag de patiënt geen contactlenzen, sieraden of make-up / oogcosmetica dragen, en doet hij zijn eventueel hoorapparaat uit aan de kant van het te opereren oog. Hij gaat voorts vlak voor de ingreep best nog uitgebreid naar toilet zodat dit tijdens de operatie geen problemen oplevert. Vlak voor de ingreep krijgt hij verschillende oogdruppels toegediend. Antibiotische oogdruppels voorkomen een infectie na de operatie en verder krijgt hij ook nog pupil verwijdende oogdruppels toegediend. De operatie kent een tijdsduur van ongeveer vijftien minuten.

Soorten staaroperaties die een chirurg mogelijk uitvoert

Er zijn twee soorten staaroperaties die afhangen van het soort cataract die de patiënt heeft en hoeveel ervaring de chirurg heeft met de techniek.

• Phacoemulsificatie (kleine incisie chirurgie): Dit is de meest voorkomende techniek van cataractchirurgie. Bij dit type chirurgie zijn de insnijdingen klein en gebruikt de chirurg geluidsgolven (ultrageluid) voor het verpulveren van de lens in kleine stukjes. Soms gebruikt de chirurg een laser die hem bij een deel van de operatie helpt.
• Extracapsulaire cataract-extractie (ECCE): Bij dit type chirurgie opent de chirurg de lens en het voorste deel van het lenskapsel rond de lens. Hij verwijdert vervolgens zorgvuldig de lens.

Na de operatie

De chirurg bevestigt aan het geopereerde oog een verbandje wat de patiënt er thuis mag afhalen. Het gezichtsvermogen herstelt zich na enkele dagen. Een hoogwaardige zonnebril is wel aangewezen net na de operatie omdat de patiënt mogelijk last heeft van het licht. Geïrriteerde en tranende ogen trekken langzaam weg. De patiënt slaapt best de eerste week thuis met een beschermkapje zodat hij niet per toeval in het oog wrijft. Douchen is toegestaan maar er mag geen water in het oog komen en het wrijven in het oog is ten stelligste af te raden. Sporten mag ook weer na twee weken na de operatie. Werken mag, maar de patiënt dient er wel op te letten dat hij een stoffige omgeving gedurende minstens één week na de operatie dient te vermijden. De patiënt moet aan de oogarts vragen wanneer hij weer mag autorijden maar het mag zeker niet als hij nog een oogverband draagt. Als de patiënt zich misselijk voelt, erg veel pijn heeft, plots veel minder ziet, toenemende rode ogen krijgt of zwarte vlekken en/of lichtflitsen (fotopsie) ziet, dient hij onmiddellijk contact op te nemen met de oogarts.

Controle

Na ongeveer vier weken krijgt de patiënt een controlebezoek bij de oogarts. Heeft de patiënt een bril nodig na de operatie, dan krijgt hij deze na ongeveer zes weken na de operatie aangemeten door de optometrist of oogarts omdat dan de wonde geheel genezen is.

Complicaties

Het meest voorkomende probleem na cataractchirurgie is de vertroebeling van het achterste lenskapsel (nastaar). Dit vindt meestal binnen vijf jaar na operatieplaats. Deze vertroebeling is meestal geen ernstig probleem. De behandeling gebeurt via laserchirurgie. Een infectie (endophtalmitis) is heel zeldzaam. Soms ontstaat er vocht onder de gele vlek (maculaoedeem) wat de arts verhelpt door oogdruppels voor te schrijven. Sporadisch krijgt de patiënt een troebel hoornvlies gedurende enkele dagen maar dit herstelt normaalgezien goed.

Resultaat

95% van de patiënten ziet beduidend beter na een cataractoperatie wat hun kwaliteit van leven aanzienlijk verhoogt.

Operatie overbodig?

Kunnen oogdruppels cataract verhelpen? Wetenschappers houden zich al decennia lang bezig met dit thema. Vooralsnog is een operatie nog steeds de standaard voor het verhelpen van cataract.

Lees verder

• Symfony-lens: Multifocale implantlens bij leesproblemen
• Studie: Oogdruppels met lanosterol bij oogziekte cataract
• Cataract (staar): Types van vertroebeling van ooglens
• Leeftijdsgebonden cataract: Grijze staar voorkomen
• Leeftijdsgebonden cataract: Vertroebeling van de ooglens