Fotofobie: Lichtgevoeligheid aan de ogen (lichtschuwheid)
Fotofobie is geen oogziekte maar een algemeen symptoom van vele aandoeningen die variabel in ernst zijn, en waarbij de patiënt oogpijn heeft bij (fel) licht. Wanneer fotofobie in milde vorm voorkomt, knijpt de patiënt in een helder verlichte kamer of buiten zijn ogen een beetje dicht. In meer ernstige gevallen veroorzaakt deze aandoening aanzienlijk veel pijn wanneer de patiënt de ogen aan vrijwel elk type licht blootstelt (zonlicht, TL-licht, gloeilampen, …).
Synoniemen fotofobie
Fotofobie is eveneens gekend onder deze synoniemen
- lichtgevoeligheid
- lichtovergevoeligheid
- lichtschuwheid
Epidemiologie en oorzaken lichtgevoeligheid aan de ogen
Er zijn geen gegevens bekend inzake de prevalentie van fotofobie. Het is wel een veelvoorkomend probleem. De exacte oorsprong van fotofobie is niet gekend. Mensen met een lichtere
oogkleur hebben meer last van lichtgevoeligheid want donkerder gekleurde ogen bevatten meer pigment om te beschermen tegen (agressieve) verlichting. Fotofobie komt voor bij
migraine (aanvallen van een aura en/of
eenzijdige hoofdpijn),
hersenaandoeningen, andere aandoeningen en tal van oogaandoeningen.
Migraine
Fotofobie is een veel voorkomend symptoom van migraine.
Hormonale veranderingen, voedingsgewoonten en omgevingsfactoren leiden mogelijk migraine, waarbij de patiënt ernstige
hoofdpijn ervaart. Andere symptomen van migraine zijn kloppende hoofdpijn in één hoofdhelft,
misselijkheid en
braken. Migraine komt voor bij ongeveer tien procent van de wereldbevolking waarbij vrouwen drie keer vaker betrokken zijn dan mannen.
Hersenaandoeningen: Encefalitis
Fotofobie gaat vaak gepaard met een paar ernstige hersenaandoeningen waaronder
encefalitis (hersenontsteking),
meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een
stijve nek) en een
subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen hersenvliezen met hoofdpijn, stijve nek en oogproblemen). Encefalitis treedt op wanneer de hersenen ontstoken zijn door een virale infectie of andere oorzaken. Ernstige gevallen zijn levensbedreigend. Meningitis is een bacteriële infectie waardoor de membranen rond de hersenen en het ruggenmerg ontstoken zijn. De bacteriële vorm leidt tot ernstige complicaties, zoals schade aan de hersenen,
gehoorverlies en
epileptische aanvallen. Bij een subarachnoïdale bloeding is er een bloeding tussen de hersenen en de omringende weefsellagen. Dit is mogelijk fataal of resulteert in hersenbeschadiging of een
beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen). Andere neurologische aandoeningen zoals een
hersentumor leiden mogelijk ook tot fotofobie.
Andere aandoeningen
Fotofobie is ook gerapporteerd bij patiënten met
botulisme (ernstige infectieziekte door toxine van bacterie), hondsdolheid (de
medische term hiervoor is "
rabiës"),
kwikvergiftiging (overmatige blootstelling aan kwik), …
Oogaandoeningen: Conjunctivitis, scleritis, ...
Fotofobie komt voor bij het gebruik van bepaalde
medicijnen, bij het genezingsproces van oogchirurgie, bij een oogonderzoek waarbij de ogen verwijd zijn met pupil verwijdende oogdruppels, ook gekend als "
mydriatica", bij het overmatig dragen van
contactlenzen, of het dragen van slecht onderhouden contactlenzen (foute
contactlenshygiëne). Daarnaast presenteert fotofobie zich bij ziekte,
verwonding aan het oog of een
infectie aan het oog (zoals
albinisme,
blefarospasme, brandwonden,
chalazion,
glaucoom,
iritis,
keratitis,
netvliesloslating,
uveïtis).
Fotofobie is daarnaast gebruikelijk bij verschillende oogaandoeningen zoals onder andere
conjunctivitis,
cornea-abrasie (hoornvliesletsels en andere
hoornvliesaandoeningen),
droge ogen of
scleritis. Conjunctivitis treedt op wanneer de weefsellaag dat het witte gedeelte van het oog bedekt besmet of ontstoken is. De oorzaak is meestal een virus, maar ook bacteriën en
allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) veroorzaken conjunctivitis. Andere symptomen zijn
jeuk, roodheid en
pijn aan de ogen (
oogpijn). Bij corneale abrasie is er sprake van
hoornvliesletsel. Dit type blessure komt vaak voor als de patiënt stof zoals zand, vuil of metaaldeeltjes in de ogen krijgt. Dit leidt tot een
hoornvlieszweer wanneer de cornea geïnfecteerd is. Droge ogen presenteert zich wanneer de traanbuisjes onvoldoende tranen maken of tranen produceren van slechte kwaliteit. Dit komt vaak voor bij vrouwen en mensen boven de leeftijd van 65 jaar. Leeftijd, omgevingsfactoren, bepaalde medische aandoeningen, en sommige medicijnen hebben een invloed op het ontwikkelen van droge ogen. Bij scleritis is het witte gedeelte van het oog ontstoken. Het treft vooral mensen tussen de dertig en zestig jaar oud. Meestal is de oorzaak een ziekte die het immuunsysteem aantast zoals
systemische lupus erythematosus. Andere symptomen zijn pijn aan de ogen,
tranende ogen, en een
wazig gezichtsvermogen.
Diagnose fotofobie (lichtgevoeligheid) door de oogarts
De oogarts voert mogelijk een
spleetlamponderzoek uit waarbij hij de pupillen van de patiënt verwijdt met
oogdruppels. Verder is een lumbale punctie (
ruggenprik: onderzoek van hersenvocht) mogelijk bij hersenaandoeningen.
Behandeling
De arts behandelt de onderliggende oorzaak van fotofobie. In veel gevallen verdwijnt fotofobie als een behandeling voorhanden is voor het onderliggende probleem. De patiënt moet misschien bepaalde medicijnen stopzetten, of hij vervangt deze door een ander geneesmiddel.
Tips voor lichtovergevoeligheid
Een patiënt met fotofobie draagt best een breedgerande hoed, een donkere bril of een (gepolariseerde)
zonnebril met UV-bescherming. Getinte brillen, met name met een FL-41-filter verbeteren aanzienlijk de lichtgevoeligheid. De FL-41 filter blokkeert de kleuren blauw en groen die een probleem zijn voor patiënten met lichtgevoeligheid. FL-41-glazen zijn niet-invasief, ze hebben geen bijwerkingen en ze zijn niet duur. Ook een zonnebril met rode of roos getinte glazen brengt mogelijk soelaas. Dit alles moet de patiënt samen met de oogarts bekijken die deze glazen voorschrijft en meestal test hij eerst enkele brillen uit alvorens tot een weloverwogen keuze te komen. De patiënt maakt het verder zo donker mogelijk in de kamer, vermijdt
zonlicht en sluit indien mogelijk de ogen als hij toch in contact komt met (fel) licht.
Wanneer de lichtgevoeligheid ernstig of pijnlijk is omdat de patiënt bijvoorbeeld thuis een zonnebril draagt, of omdat fotofobie optreedt in combinatie met
hoofdpijn,
rode ogen of wazig zien dat niet weggaat na een dag of twee, neemt de patiënt contact op met een oogarts.
Lees verder