Leukocorie: Witte pupilreflex in het oog
Enkele keren per jaar duikt een verhaal op in de media van een kind dat zijn leven te danken heeft aan Facebook. Een mama post een foto van haar peuter, maar in plaats van een rode pupilreflex op de foto, verschijnt er een witte pupilreflex bij het kind. Het kind blijkt dan later van netvlieskanker (retinoblastoom) te lijden en is gered door vrienden of volgers die melding maakten van het mogelijk acute probleem. Leukocorie, wat wijst op een witte pupil, is echter lang niet het enige symptoom van retinoblastoom maar komt nog voor bij tal van oogafwijkingen.
Oorzaken: Niet alleen retinoblastoom zorgt voor witte pupilreflex
Leukocorie betekent letterlijk "witte pupil". Dit treedt op wanneer de pupil (de ronde opening in het gekleurde gedeelte van het oog) wit is in plaats van diepzwart. Leukocorie treedt bij op bij de geboorte (congenitaal) maar is soms ook verworven. Leukocorie wijst meestal op een oogheelkundig noodgeval want de patiënt heeft mogelijk een levensbedreigende aandoening zoals
retinoblastoom,
glaucoom,
netvliesloslating (
medische term is "ablatio retinae") of een infectie.
Veel aandoeningen veroorzaken leukocorie waaronder:
- (aangeboren) cataract,
- (langdurige) netvliesloslating,
- coloboom,
- de ziekte van Coats,
- Drusen van de oogzenuw,
- glasvochtaandoeningen,
- hoornvlieslittekens,
- intra-oculaire infectie (endoftalmitis),
- larvale granulomatose,
- oculaire toxocariasis,
- phthisis bulbi,
- premature retinopathie (netvliesaandoening als gevolg van een vroeggeboorte),
- retinale misvorming,
- retinale vasculaire abnormaliteit,
- retinoblastoom,
- retrolentale fibroplasie,
- scheelzien,
- syndroom van Von Hippel Lindau (VHL) en
- uveïtis.
Retinoblastoom komt bij 18 tot 62% van de patiënten met leukocorie voor, meestal bij kinderen en jongvolwassenen. Deze aandoening is levensbedreigend. Een patiënt krijgt als behandeling
chemotherapie en/of bestraling, maar meestal verwijdert een chirurg het oog (
enucleatie) tijdens een ingreep. De patiënt draagt daarna een
oogprothese (kunstoog) dat het gezichtsvermogen niet herstelt.
Normale rode pupilreflex van het oog, abnormale reflectie van licht bij leukocorie
Wanneer licht in het oog door de pupil gaat, absorbeert de retina het grootste deel van het licht. Een kleine hoeveelheid licht weerkaatst echter door het netvlies terug uit het oog door de pupil. Het licht is rood-oranje door de kleur van de normale retina. Wanneer de flits van een camera vlakbij de ooglens is, resulteert dit in een foto met rode pupilreflecties. Bij een patiënt met leukocorie is de rode reflectie afwezig of wit als gevolg van abnormale reflectie van licht uit het oog. Soms valt de witte pupil ook op te merken wanneer de patiënt zijn blik naar een bepaalde richting werpt op een foto.
Diagnose: Witte pupil
De verscheidenheid en reikwijdte van de verschillende oogproblemen onderstrepen het belang om een witte pupil bij een
zuigeling te ontdekken. In meer duidelijke gevallen ziet de pupil er wit uit bij een oogheelkundig onderzoek. In andere situaties is de pupil slechts onder bepaalde omstandigheden wit zoals wanneer de pupil groter is in een donkere kamer. Soms is leukocorie te zien op een foto als de pupil een abnormale of "witte reflectie" heeft in vergelijking met het andere oog dat een normale "rode reflectie” heeft.
Wanneer (per toeval) blijkt dat een patiënt een witte pupil heeft, moet hij zo snel mogelijk (liefst binnen de week) naar de oogarts voor een zeer
uitgebreid oogheelkundig onderzoek waarbij de oogarts een
oftalmoscopie uitvoert. Hij heeft mogelijk namelijk een levensbedreigende aandoening zoals
retinoblastoom. Een oogarts gebruikt een retinoscoop waarmee hij de rode reflectie van het oog bekijkt. Met een
oftalmoscoop brengt hij de binnenkant van het oog in beeld. De patiënt krijgt hiervoor
pupil verwijdende oogdruppels toegediend om een grondiger onderzoek uit te voeren.
Behandeling
Bij leukocorie behandelt de arts de onderliggende aandoening (cataract, netvliesloslating,
ooginfectie enz.). Een vroegtijdige behandeling is noodzakelijk om zo veel mogelijk visusverlies te beperken of af te remmen, of ook om het leven van de patiënt te redden.
Prognose
Alle ziekten die leukocorie veroorzaken vormen een ernstige bedreiging voor het gezichtsvermogen en sommigen zijn zelfs levensbedreigend. Daarom is een uitvoerig oogheelkundig onderzoek steeds vereist bij een patiënt met leukocorie.