Maculaoedeem: Zwelling door vochtophoping in de gele vlek

Maculaoedeem: Zwelling door vochtophoping in de gele vlek Maculaoedeem is een zwelling of verdikking door vochtophoping in de gele vlek (macula). De macula is het deel van het oog dat verantwoordelijk is voor het centrale gezichtsvermogen. De macula zorgt voor het scherptezicht, waardoor iemand in staat is om bijvoorbeeld te lezen, te naaien of een gezicht te herkennen. Talrijke behandelingsmethodes zijn beschikbaar. Soms verdwijnt maculaoedeem vanzelf, maar soms blijft dit langer aanhouden en zorgt dit voor een aanzienlijk visusverlies.

Oorzaken maculaoedeem

Maculaoedeem ontstaat wanneer de bloedvaten in het netvlies vocht beginnen te lekken. De macula functioneert niet goed wanneer deze opgezwollen is. Het visusverlies is mild tot ernstig, maar in veel gevallen blijft het perifere zicht intact. Maculaoedeem is vaak een complicatie van diabetische retinopathie (netvliesaandoening als gevolg van suikerziekte). Het is de meest voorkomende vorm van gezichtsverlies voor diabetici, vooral als het onbehandeld blijft.

Er zijn vele oorzaken van maculaoedeem. Het is vaak geassocieerd met diabetes mellitus, waarbij beschadigde bloedvaten in de retina beginnen te lekken met inbegrip van kleine hoeveelheden bloed. Deze lekken doen de macula opzwellen.

Bij 1 tot 3% van de patiënten die een staaroperatie hebben gehad, ontwikkelt maculaoedeem als gevolg van steeds geïrriteerde bloedvaten en lekkend vocht. Maculaoedeem dat zich presenteert na een cataractoperatie heet 'cystoïd maculaoedeem (CME)'.

Andere oorzaken van maculaoedeem zijn bijwerkingen van bepaalde medicijnen, leeftijdsgebonden maculadegeneratie, bloedvatafsluitingen, sommige genetische aandoeningen, zoals retinoschisis of retinitis pigmentosa, uveïtis, …

Soorten

Maculaoedeem heeft drie subtypen, afhankelijk van de onderliggende pathofysiologie en structurele wijzigingen.

Cystoïd maculaoedeem (CMO)

Cystoïd maculaoedeem (CMO) kenmerkt zich door vochtophoping in cysteachtige ruimten in de buitenste plexiforme laag van de macula. Deze aandoening is een eindpunt voor veel oogaandoeningen. Cataractpatiënten die na een operatie maculaoedeem ontwikkelen, ontwikkelen soms dit soort maculaoedeem.

Diabetisch maculaoedeem (DMO)

Lekkende maculahaarvaten zijn de oorzaak van diabetisch maculaoedeem (DMO). Diabetisch maculaoedeem is een complicatie van diabetes veroorzaakt door vochtophoping in de macula, of het centrale gedeelte van het oog. De macula is gevuld met kegeltjes, de zenuwcellen die verantwoordelijk zijn voor het detecteren van licht. Wanneer de macula zich vult met vocht, werken de kegeltjes niet meer goed, waardoor de patiënt mogelijk erg wazig gaat zien (wazig gezichtsvermogen). Diabetisch maculaoedeem treft tot 30% van de patiënten die al 20 jaar of langer aan diabetes lijden. Indien onbehandeld, ervaren 20 tot 30% van de patiënten matig tot ernstig visusverlies. DMO leidt soms tot CMO.

Maculaoedeem gepaard met leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)

Maculaoedeem gepaard met leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) resulteert mogelijk in CMO.

Symptomen: Zwelling door vochtophoping in de gele vlek

Maculaoedeem is vaak pijnloos en vertoont weinig symptomen wanneer het zich ontwikkelt. Wanneer symptomen zich voordoen, lekken de bloedvaten in het oog meestal. Een patiënt met maculaoedeem ziet wazig of vervormd (metamorfopsie). De kleuren lijken "vaag" of gewijzigd. Zelfs blauw-gele kleurenblindheid is mogelijk. Mogelijk ziet de patiënt dubbel. Hij heeft last van een scotoom (zwarte vlek) in zijn gezichtsveld, heeft een verminderde gezichtsscherpte en/of heeft een verminderde contrastgevoeligheid, wat te testen valt met een contrastgevoeligheidstest.

Voor het bepalen van de ernst van maculaoedeem, houdt de oogarts rekening met volgende zaken:
  • Aanwezigheid of afwezigheid van glasvochttractie
  • Betrokkenheid van de centrale fovea (gele vlek)
  • Bewijs van wijziging van de bloedretinabarrière (BRB) en intraretinale cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam). Meer hierover is te vinden op de site van Oogartsen.nl
  • Chroniciteit (medische term voor "de tijd verstreken sinds de initiële diagnose")
  • De omvang van het oedeem
  • De spreiding in het maculagebied (dwz centraal versus diffuus)
  • Symptomen van ischemie (tekort aan zuurstof en voedingsstoffen in bloedvat)
  • Toename van de retinadikte en cysten in de retina

Diagnose en onderzoeken

Tijdens een uitgebreid oogonderzoek krijgt de patiënt pupil verwijdende oogdruppels toegediend. De oogarts onderzoekt vervolgens het netvlies door middel van de spleetlamp met een oftalmoscopie.

Omdat maculaoedeem optreedt in de lagen van het netvliesweefsel, voert de oogarts wellicht een paar onderzoeken uit. Fluoresceïneangiografiebeelden geven eventuele bloedvatlekken en de grootte van deze lekkage weer. Een OCT-scan gebruikt een speciale camera om het netvlies te fotograferen. Het toestel meet de dikte van het netvlies en is detecteert zwelling en vocht. Fundusfoto’s geven de oogarts verder een idee over de veranderingen van het netvlies op langere termijn. Dankzij deze onderzoeken stelt de oogarts de diagnose en/of volgt hij de aandoening mee op.

Behandeling

Als de patiënt symptomen vertoont van maculaoedeem, moet hij onmiddellijk een oogarts raadplegen. Indien dit namelijk onbehandeld blijft, leidt maculaoedeem tot een ernstig verlies van het gezichtsvermogen. Vaak stelt de oogarts een laserbehandeling voor om de zwelling van de macula te verminderen. Met deze vorm van laserchirurgie behandelt de oogarts vele kleine lekkagegebieden rond de macula. Hij stabiliseert hiermee het gezichtsvermogen doordat de lekkende bloedvaten niet interfereren met de goede werking van de macula. In sommige gevallen is een verbetering van het gezichtsvermogen mogelijk. Soms moet een patiënt meerdere focale laserbehandelingen ondergaan om de lekkende vocht onder controle te houden. Meestal behandelt de oogarts slechts één oog tegelijkertijd en gebeurt de behandeling van een eventueel volgend oog pas enkele weken later.

Soms krijgt de patiënt injectietherapie via vasculaire endotheliale groeifactor-remmers (VEGF) om diabetisch maculaoedeem te behandelen. Hierbij krijgt de patiënt eerst oog verdovende oogdruppels waarna de oogarts een kleine naald inbrengt in het oog om de medicatie tot bij de retina te brengen. Deze intravitreale injectie met Avastin of Lucentis helpt tegen maculadegeneratie. Abnormale bloedvaten groeien dan niet meer waardoor de lekkage afgeremd is. Hierdoor vertraagt de achteruitgang van het gezichtsvermogen.

Diabetici laten regelmatig de bloedsuikerspiegel en bloeddruk controleren om maculaoedeem te behandelen.

Soms zijn niet-steroïde anti-inflammatoire oogdruppels (NSAID's) gedurende enkele maanden aangewezen. Indien deze niet helpen, krijgt de patiënt steroïde druppels voorgeschreven. Soms helpen krachtigere steroïdinjecties rondom of zelfs in het oog. In zeldzame gevallen is een vitrectomie (chirurgisch verwijderen van het glasvocht) of een lensvervanging nodig.

Complicaties zwelling in het oog

Soms resulteert de zwelling in het oog tot glaucoom, een verhoogde oogdruk. In dergelijke gevallen krijgt de patiënt een tonometrie en gonioscopie om de diagnose te stellen. Daarna neemt de patiënt oogdruppels, die hij via correcte oogdruppelrichtlijnen gebruikt. Helpt dit niet, dan overweegt de arts wellicht een ooglaserbehandeling, trabeculectomie of een drainage-implant.

Progressie oogaandoening

Cystoïd maculaoedeem herstelt zich soms spontaan pas binnen drie tot vier maanden. In ernstige gevallen of bij chronische maculaoedeem leidt dit mogelijk tot permanent visusverlies. Bij diabetisch maculaoedeem herstelt het gezichtsvermogen zelden en zorgt de behandeling er voor dat het gezichtsvermogen niet verder achteruit gaat. Bij leeftijdsgebonden maculadegeneratie gaat het gezichtsvermogen in veel gevallen achteruit, zelfs met een behandeling. Dit verlies is vaak onomkeerbaar en gebeurt soms plots en erg snel. Normaalgezien blijft het perifere zicht intact en verdwijnt de visus nooit helemaal.

Lees verder

© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
OCT-onderzoek: Oogonderzoek - NetvliesscanOCT-onderzoek: Oogonderzoek - NetvliesscanOCT, wat staat voor “Optical Coherence Tomography” maakt het mogelijk om dwarsdoorsneden van het oog te maken. Het OCT-a…
Diabetisch maculaoedeem: Oogaandoening door diabetesDiabetisch maculaoedeem: Oogaandoening door diabetesEen hoge bloedsuikerspiegel bij diabetes mellitus (suikerziekte) leidt tot tal van aandoeningen, ook oogziekten. De mees…
Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): OogproblemenComplicaties diabetes mellitus (suikerziekte): OogproblemenDiabetes (suikerziekte) is een aandoening waarbij het lichaam niet in staat is om suiker goed op te slaan. Bij alle vorm…
Diabetische netvliesaandoening (retinopathie) DRDiabetische netvliesaandoening (retinopathie) DROnze ongezonde levensstijl, resulterend in o.a. obesitas, gecombineerd met het alsmaar verouderen van de bevolking (meer…

Botox bij oogaandoeningen via botoxinjectieBotox bij oogaandoeningen via botoxinjectieDat botox goed is voor het verbeteren van rimpels, is alom bekend. Botox, de geneesmiddelenvorm van botulinetoxine, bied…
Wat helpt bij muggenbetenWat helpt bij muggenbetenHet is om gek van te worden. Nauwelijks is het licht uit, of het zoemen begint. Doe je het licht weer aan, dan is er nie…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Geralt, Pixabay
  • http://emedicine.medscape.com/article/1224138-overview#showall
  • http://emedicine.medscape.com/article/1224138-overview#showall
  • http://patient.info/doctor/macular-oedema
  • http://www.bausch.com/your-eye-concerns/diseases-and-disorders/diabetic-macular-edema#.VdCpEPntmko
  • http://www.geteyesmart.org/eyesmart/diseases/macular-edema.cfm
  • http://www.geteyesmart.org/eyesmart/diseases/macular-edema-cause.cfm
  • http://www.geteyesmart.org/eyesmart/diseases/macular-edema-diagnosis.cfm
  • http://www.geteyesmart.org/eyesmart/diseases/macular-edema-symptoms.cfm
  • http://www.geteyesmart.org/eyesmart/diseases/macular-edema-treatment.cfm
  • http://www.kellogg.umich.edu/patientcare/conditions/cystoid.macular.edema.html
  • http://www.oogartsen.nl/oogartsen/glasvocht_netvlies/vochtophoping_gele_vlek_macula_oedeem/
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 27-01-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 12
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.