Extra vitamine A – aanbevolen hoeveelheid en overdosis

Extra vitamine A – aanbevolen hoeveelheid en overdosis Vitaminen zijn onontbeerlijk voor het goed functioneren van het lichaam, maar een uitgesproken tekort aan vitaminen komt tegenwoordig zelden nog voor dankzij een gevarieerd voedingspatroon. Toch gaat bij de drogist jaarlijks voor miljoenen euro aan vitaminepreparaten over de toonbank. Zoals alle vitaminen is ook vitamine A in zeer kleine hoeveelheden noodzakelijk, vergelijkbaar met hormonen. Dit vitamine is onder andere belangrijk voor een goede weerstand tegen infectieziekten, het behoud van een gezonde huid en het voorkomen van nachtblindheid. Het innemen van extra vitamine A kent gevaren en bijwerkingen. Met name als de consument zich niet aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid of dagdosering houdt.

Inhoud


Vitamine A (retinol) en bètacaroteen

Vitamine A of retinol komt voor in voedsel van dierlijke herkomst en is in vet oplosbaar, zoals ook de vitaminen D, E en K. Bètacaroteen, of provitamine A, mag men als een soort voorstadium van vitamine A beschouwen. Provitamine A wordt in de darmwand en lever omgezet in vitamine A.

Van vis tot spinazie
Vis, lever, eidooier en zuivel zijn rijk aan retinol. In margarine en in bak- en braadproducten is het veelal toegevoegd. Bètacaroteen is vooral aanwezig in gele vruchten, koolsoorten, donkergroene bladgroenten, waaronder spinazie, en natuurlijk in wortelen.

Bron: Mike1024, Wikimedia Commons (Publiek domein)Bron: Mike1024, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Vitamine A voor een gezonde huid

Vitamine A is net als alle andere vitaminen een organische verbinding die in zeer geringe hoeveelheden werkzaam is, zoals ook bij hormonen het geval is. Vitamine A is noodzakelijk voor de aanmaak van een stof die ervoor zorgt dat de staafjes in het netvlies optimaal functioneren. Samen met de kegeltjes vormen ze de zintuigcellen die nodig zijn voor de perceptie van lichtprikkels. Bij een chronisch tekort aan vitamine A zal het gezichtsvermogen eronder lijden en ontstaat nachtblindheid, ofwel slecht kunnen zien in het schemerdonker. In het ernstigste geval volgt blindheid, waarbij de cornea en sclera zijn aangetast (xeroftalmie).

Chronisch vitamine A-gebrek
In ontwikkelingslanden komt deze aandoening veel voor als gevolg van chronisch vitaminegebrek. Naast het behoud van een goed gezichtsvermogen speelt vitamine A een belangrijke rol in het in stand houden van een gezonde huid en sterk tandvlees. Een tekort aan vitamine A staat vooral in het teken van visusstoornissen, vertraagde groei (kinderen), een slechte weerstand tegen infectieziekten, huidproblemen, waaronder een droge schilferhuid, maar ook skelet- (pijpbeenderen) en gebitsafwijkingen.

Vetarm dieet

Een tekort aan vitamine A kan ontstaan bij een langdurig vetarm dieet, ernstige diarree, resorptiestoornissen van de darm en als bijwerking van bepaalde medicijnen, zoals colestyramine. Verder is de gal zeer bepalend voor de opname van dit vitamine. Bij geelzucht door een galwegafsluiting wordt bijvoorbeeld slechts zeer weinig vitamine A opgenomen. Daar staat tegenover dat voor het ontstaan van een vitamine A-tekort het lichaam er gedurende lange tijd van verstoken moet zijn. Er moet dus sprake zijn van een chronische deficiëntie.

Zwangerschap
Het lichaam slaat vitamine A op en bij gezonde personen in een goede voedingstoestand is die voorraad voldoende voor ongeveer een halfjaar. Bij zwangeren en vrouwen die borstvoeding geven, kan daarentegen wel een tekort aan vitamine A ontstaan.

Nadelige invloed op vitamine A-resorptie

Alcohol, cola, aspirine en thee kunnen de opname van vitamine A nadelig beïnvloeden. Dat geldt ook voor roken. Met behulp van bloedonderzoek is het vitamine A-gehalte in het serum te bepalen. Wat betreft bètacaroteen zal de omzetting ervan in vitamine A gelijke tred houden met de behoefte van het lichaam aan deze vitamine. Van een te hoog vitamine A-gehalte als gevolg van bètacaroteen zal dus nooit sprake zijn. Niettemin adviseert de EFSA (European Food Safety Authority) een bovengrens van 15 mg bètacaroteen per dag.

Bron: Ragesoss, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Bron: Ragesoss, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Te hoge dosering (overdosis)

Het innemen van extra vitamine A, in de vorm van vitaminepreparaten, is voor gezonde personen met een gevarieerd voedingspatroon niet nodig. Extra vitamine A kan bovendien gevaarlijk zijn, omdat bij een te hoge dosering of overdosis hypervitaminose A ontstaat. De bovengrens van de inname van vitamine A is dagelijks 3000 microgram. Bij overmatig gebruik van vitamine A tijdens de zwangerschap kunnen er afwijkingen bij het kind optreden.

Klachten bij langdurige overdosering

Bij langdurige overdosering zullen onder andere de volgende klachten vrijwel onafwendbaar zijn:
  • Huidafwijkingen.
  • Misselijkheid.
  • Hoofdpijn.
  • Gewrichtspijn.
  • Haaruitval.
  • Visusstoornissen.
  • Spierpijn.
  • Prikkelbaarheid.
  • Ernstige vermoeidheid.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van vitamine A

Vitamine Atot 10 jaar10-20 jaar20-75 jaarzwangerschap/borstvoeding
vitamine A (retinol, microgram)400-700800-1000800-1000800-1250
provitamine A (bètacaroteen, mg)0,60-1,51,8-2,42,42,5

Lees verder

© 2015 - 2024 Orion, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Vitamine A (retinol), provitamine A en bètacaroteenVitamine A (retinol), provitamine A en bètacaroteenVitamine A (retinol) is een belangrijke vitamine en speelt een belangrijke rol bij de weerstand, maar is ook goed voor d…
Vitamine A (retinol), functie, voeding en symptomen tekortVitamine A (retinol), functie, voeding en symptomen tekortVitamine A (of retinol) is een belangrijke vitamine. De belangrijkste functie van vitamine A is een goede werking van de…
Zwanger en leverworstZwanger en leverworstEen van de producten waar zwangere vrouwen voor gewaarschuwd worden is leverworst. Hoewel leverworst niet behoort tot de…
Wat is vitamine A en wat doet het in je lichaam?Wat is vitamine A en wat doet het in je lichaam?Vitamines hebben we nodig om onze gezondheid goed te houden. Er zijn dertien vitamines die we kennen, waarvan vitamine A…

Konbanwa Mondiaan Pillow: kussen met microfiber vullingKonbanwa Mondiaan Pillow: kussen met microfiber vullingHet vinden van een goed hoofdkussen is niet eenvoudig. Nekklachten en een slaaptekort kunnen je soms tot waanzin drijven…
Wat is lichaamsgerichte benadering?Wat is lichaamsgerichte benadering?Emotionele klachten kunnen leiden tot lichamelijke klachten. Denk bijvoorbeeld aan hoofdpijn, stress, buikpijn en een ge…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Gadini, Pixabay
  • 'Inwendige geneeskunde', M. Herben
  • Codex Medicus, 'Voedings- en dieetleer', J. Hautvast
  • Bron tabel: 'Geneesmiddelen in Nederland' (gids voor zorgverlener en gebruiker)
  • Afbeelding bron 1: Mike1024, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 2: Ragesoss, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Orion (616 artikelen)
Laatste update: 01-09-2021
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.