Cornelia de Lange-syndroom: Ontwikkelingsstoornis

Cornelia de Lange-syndroom: Ontwikkelingsstoornis Het Cornelia de Lange-syndroom is een ontwikkelingsstoornis die vele delen van het lichaam beïnvloedt. De patiënt vertoont een opvallende gelaatsuitdrukking, een prenatale en postnatale groeiachterstand, problemen bij het eten, een psychomotorische vertraging, gedragsproblemen en andere afwijkingen die vooral betrekking hebben op de bovenste ledematen. De Nederlandse kinderarts Cornelia de Lange beschreef in 1933 voor het eerst dit syndroom.

Synoniemen aandoening

Het syndroom Cornelia de Lange-syndroom (BDLS, CdLS) is gekend onder een aantal synoniemen:
  • Amsterdamse dwerggroei
  • Brachmann-de Lange-syndroom
  • Bushy syndroom
  • de Lange-syndroom
  • typus degenerativus Amstelodamensis

Epidemiologie Cornelia de Lange-syndroom

Hoewel de exacte incidentie onbekend is, komt het Cornelia de Lange-syndroom waarschijnlijk voor bij 1 op de 10.000 tot 30.000 pasgeborenen. De aandoening is ondergediagnosticeerd omdat getroffen patiënten met een milde of ongewone symptomen niet snel de diagnose van het Cornelia de Lange-syndroom krijgen. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen. Daarnaast zijn er ook geen etnische of geografische voorkeuren voor het syndroom.

Oorzaken en erfelijkheid CdLS

Het Cornelia de Lange-syndroom is het gevolg van mutaties (wijzigingen) in ten minste vijf genen: NIPBL, SMC1A, HDAC8, RAD21 en SMC3. Mutaties in de NIPBL-gen zijn geïdentificeerd in meer dan de helft van alle patiënten met deze aandoening; mutaties in andere genen veel minder. In ongeveer 30% van de gevallen, is de oorzaak van het Cornelia de Lange-syndroom niet bekend. Wetenschappers buigen zich over aanvullende informatie over de vijf bekende genen, alsook mutaties in andere genen, die deze aandoening veroorzaken.

De symptomen en de ernst van de aandoening verschillen enorm, zelfs bij patiënten met dezelfde genmutatie. Wetenschappers vermoeden dat bijkomende genetische of omgevingsfactoren geassocieerd zijn bij de specifieke symptomen van elke patiënt. Veelal veroorzaken SMC1A-, RAD21- en SMC3-genmutaties mildere symptomen dan NIPBL-genmutaties. Mutaties in het HDAC8-gen leiden tot iets andere symptomen, waaronder ver uit elkaar geplaatste ogen, tandheelkundige afwijkingen en een vertraagde sluiting van de voorste fontanel in de kindertijd. Een fontanel is de medische term voor "bij de geboorte nog niet verbeende plek van de schedel"). Net als de getroffen patiënten met NIPBL-genmutaties, hebben patiënten met HDAC8-genmutaties mogelijk een (ernstige) verstandelijke beperking.

Wanneer mutaties in het NIPBL-, RAD21- of SMC3-gen de oorzaak zijn van het Cornelia de Lange-syndroom, heeft de aandoening een autosomaal dominant overervingspatroon. Bij een autosomaal dominante overerving is een kopie van het gewijzigde gen in elke cel voldoende om de aandoening te veroorzaken. De meeste gevallen zijn het gevolg van nieuwe genmutaties en presenteren zich bij patiënten die geen familiale geschiedenis van de aandoening bezitten.

Wanneer mutaties in het HDAC8- of SMC1A-gen het syndroom veroorzaken, heeft de aandoening een X-gebonden dominant overervingspatroon. Een aandoening is X-gebonden wanneer het gemuteerde gen dat de ziekte veroorzaakt op het X chromosoom ligt, één van de twee geslachtschromosomen. Een kopie van het gewijzigde gen in elke cel is dan voldoende om de aandoening te veroorzaken. In tegenstelling tot X-gebonden recessieve aandoeningen, waarin mannen vaker getroffen zijn of meer ernstige symptomen hebben dan vrouwen, blijkt het X-gebonden dominante Cornelia de Lange-syndroom mannen en vrouwen op dezelfde manier en in gelijke aantallen te treffen. De meeste gevallen zijn het gevolg van nieuwe mutaties in het HDAC8- of SMC1A-gen en presenteren zich bij patiënten zonder familiale geschiedenis van het syndroom.

Symptomen: Ontwikkelingsstoornis, groeiachterstand (dwerggroei), gelaatsuitdrukking met aparte wenkbrauwen

De symptomen van deze aandoening variëren sterk tussen de patiënten en zijn relatief mild tot ernstig. Het Cornelia de Lange-syndroom kenmerkt zich door een trage groei vóór en na de geboorte wat leidt tot een kort gestalte, een matige tot ernstige verstandelijke handicap en afwijkingen van de botten in de armen, handen en vingers. De meeste patiënten met het Cornelia de Lange-syndroom hebben ook opvallende gelaatstrekken, waaronder doorlopende wenkbrauwen (synophrys), lange wimpers, kleine oren, kleine en ver uit elkaar geplaatste tanden en een kleine en wipneus. Veel getroffen patiënten hebben ook gedragsproblemen die vergelijkbaar zijn met autismespectrumstoornis, een ontwikkelingsstoornis die de communicatie en sociale interactie beïnvloedt.

Het Cornelia de Lange-syndroom heeft tal van mogelijke (bijkomende) symptomen die niet allen aanwezig hoeven te zijn.
  • Afwijking in de stand van een of meer vingers of tenen door zijwaartse verkromming (clinodactylie)
  • Dikke, doorlopende wenkbrauwen (synophrys)
  • Gastro-oesofageale reflux (brandend maagzuur door maaginhoud die terugvloeit naar slokdarm)
  • Gedeeltelijke samengegroeide tweede en derde tenen
  • Gedragsproblemen waaronder zelfstimulatie, agressie, zelfverwonding of een sterke voorkeur voor een gestructureerde routine (lijkt op autismespectrumstoornis)
  • Gehoorproblemen
  • Gespleten gehemelte (schisis)
  • Hartdefecten (bijvoorbeeld pulmonale pylorusstenose, VSD (ventrikelseptumdefect), ASD (atriumseptumdefect), coarctatie (vernauwing) van de aorta
  • hypoplastische (onderontwikkelde) genitaliën
  • Kleine grootte van het hoofd (microcefalie)
  • Kleine handen en voeten
  • Kleine oren
  • Kleine ver uit elkaar geplaatste tanden
  • Korte wipneus en dunne lippen
  • Laag geboortegewicht (meestal onder 2,5 kilogram)
  • Lang filtrum (verticale sleuf in de bovenlip)
  • Lange wimpers
  • Ontbrekende ledematen of ontbrekende delen van ledematen
  • Ontwikkelingsachterstand
  • Oogafwijkingen (bijvoorbeeld ptosis (afhangend ooglid), nystagmus (wiebelogen), hoge bijziendheid, hypermetropie (verziendheid))
  • Overmatige lichaamsbeharing (hirsutisme)
  • Toevallen
  • Vertraagde groei en klein gestalte
  • Voedingsproblemen

Diagnose en onderzoeken

De diagnose is moeilijk te stellen, zeker bij patiënten met milde symptomen. Een genetisch onderzoek is mogelijk wanneer het NIPBL- of SMC1A-gen is aangetast. Verder is de diagnose voornamelijk gebaseerd op een anamnese en een grondig klinisch onderzoek.

Behandeling

De aandoening valt niet te genezen. De patiënt krijgt daarom een ondersteunende en symptomatische therapie die multidisciplinair gericht is. Logopedisten, fysiotherapeuten, gastro-enterologen, tandartsen, cardiologen, orthopedisten, oogartsen, audiologen, neurologen, … zijn bij de behandeling betrokken. Een chirurgische ingreep is mogelijk aan te bevelen bij gastro-oesofageale reflux, een gespleten gehemelte, heupdislocaties, ingedaalde testis, neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen), pylorusstenose, stenose van de traanbuis, …

Prognose ontwikkelingsstoornis

De meeste patiënten met CdLS bereiken de volwassen leeftijd. Sommige patiënten hebben echter een levensbedreigende aandoening zoals een hartafwijking, onbehandelde gastro-oesofageale reflux of een darmafwijking waardoor de patiënt mogelijk vroegtijdig komt te overlijden.
© 2015 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Het syndroom van Cornelia de LangeHet syndroom van Cornelia de Lange, ook wel het Brachmann-de Lange syndroom genoemd, is een zeldzame, genetische aandoen…
Ectrodactylie: Ontbrekende vingers met krabachtige handenEctrodactylie: Ontbrekende vingers met krabachtige handenEctrodactylie is een genetische aandoening waarbij sommige vingers en/of tenen afwezig zijn of gedeeltelijk ontbreken. D…
Clinodactylie: Kromming van de vingers of tenenClinodactylie: Kromming van de vingers of tenenBij clinodactylie treedt een zijwaartse verkromming op aan één of meer vingers of tenen. Door deze afwijking is de vinge…
De curie (curia)De Curie (curia) bevond zich op het Comitium op het Forum Romanum, hét centrum van het openbare leven van het oude Rome…

Prolactinoom: hormoonproducerend gezwel in de hypofyseProlactinoom: hormoonproducerend gezwel in de hypofyseEen (meestal) goedaardige tumor in de hypofyse die te veel prolactine produceert. Normaal gesproken zorgt het hormoon pr…
Möbius-syndroom: Verlamming van aangezicht en oogspierenMöbius-syndroom: Verlamming van aangezicht en oogspierenHet Möbius-syndroom is een zeldzame neurologische aandoening die vooral de spieren van de gezichtsuitdrukking en oogbewe…
Bronnen en referenties
  • Coëlho medisch zakwoordenboek, digitale versie, 2011
  • http://emedicine.medscape.com/article/942792-overview#showall
  • http://emedicine.medscape.com/article/942792-treatment#showall
  • http://ghr.nlm.nih.gov/condition/cornelia-de-lange-syndrome
  • http://www.cdlsusa.org/what-is-cdls/frequently-asked-questions.htm#life-expectancy
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Cornelia_de_Lange_Syndrome
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Filtrum
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Syndroom_van_Cornelia_de_Lange
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 26-08-2019
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 8
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.