Anisocorie: Oogafwijking met ongelijke pupilgroottes
De in half januari 2016 overleden Engelse zanger David Bowie had twee heel bijzondere ogen. Hij leed namelijk aan anisocorie als gevolg van een vuistgevecht waarin hij als tiener betrokken was. Bij anisocorie heeft iemand twee ongelijke pupillen in grootte. De pupil is het zwarte gebied in het midden van de iris, het gekleurde gedeelte van het oog. Via de pupil gaat het licht de retina (het netvlies) binnen, het lichtgevoelige weefsel achterin het oog. Meestal is anisocorie niet erg, maar soms is het wel een symptoom van een (ernstige) (oog)aandoening.
Epidemiologie anisocorie
Zo’n 20% van de wereldbevolking heeft ongelijke pupilgroottes, wat meestal geen ooggerelateerde problemen met zich meebrengt. Een patiënt heeft een hogere kans op het krijgen van anisocorie bij een
beroerte, tumor of bij zenuwstelselproblemen, of als hij bepaalde medicatie gebruikt of een verwonding aan het oog heeft gehad.
Oorzaken oogafwijking
Fysiologische anisocorie veroorzaakt veelal geen oogproblemen bij de patiënt. De prevalentie is dan ook hoog. Eén op de vijf mensen heeft in zekere mate een verschil in de omvang van de pupillen. Anisocorie is soms echter ook een symptoom van een ernstige oogafwijking of het gevolg van diverse externe factoren. Deze omvatten:
Bij sommige patiënten verschilt de pupilgrootte soms tijdelijk om onbekende reden. Meestal krijgen de pupillen dan weer de goede grootte zonder gevolgen voor de patiënt.
Symptomen: Ongelijke pupilgroottes
Geen symptomen
Van anisocorie is er sprake wanneer het verschil in pupilgrootte meer dan 0,5 mm tot 1 mm bedraagt. Meestal merkt de patiënt zelf niet dat er een verschil is tussen de grootte van de pupillen. Soms is dit te zien op oude en recente foto’s. Bij een
baby die ter wereld komt met twee verschillende pupilgroottes, is dit misschien familiaal aangelegd, waardoor artsen niet meteen aan een oogziekte zullen denken.
Wel symptomen
Wanneer anisocorie echter een symptoom is van een oogziekte, verschijnen de met de oogafwijkinggerelateerde symptomen. Volgende symptomen wijzen niet automatisch in de richting van anisocorie, maar de patiënt doet er goed aan toch onmiddellijk contact op te nemen met de oogarts bij deze oogproblemen. Deze symptomen omvatten een hangend ooglid (
ptosis),
hoofdpijn,
koorts,
oogpijn, verlies van het gezichtsvermogen, verminderde oogbewegingen, een
wazig gezichtsvermogen,
dubbelzien (diplopie),
fotofobie (overgevoeligheid voor licht),
misselijkheid of
braken, een
stijve nek of minder zweten.
Diagnose en onderzoeken
De oogarts voert een grondig
oogheelkundig onderzoek uit via
oftalmoscopie. Hij bekijkt de pupillen in een donkere en verlichte kamer om te kijken hoe de pupillen reageren op licht. Normaliter vergroot de pupil bij weinig licht en verkleint de pupil bij veel licht. Hij meet tevens de oogdruk via
tonometrie en
gonioscopie als de patiënt mogelijk lijdt aan glaucoom waarbij de oogdruk in het oog te hoog is.
Wikipedia meldt dat anisocorie die groter is bij weinig licht, wijst op het syndroom van Horner, een trauma, oogchirurgie of een
ontsteking zoals
uveïtis en openhoekglaucoom. Anisocorie die dan weer groter is bij helder licht wijst in de richting van de tonische pupil van Adie,
pupil verwijdende medicijnen, een oculomotorische zenuwverlamming of een beschadigde iris.
Bijkomende onderzoeken omvatten een
bloedonderzoek, een lumbale punctie (
ruggenprik: onderzoek van hersenvocht), een
MRI-scan en/of
CT-scan van het hoofd, een EEG en een röntgenfoto (
radiografisch onderzoek) van de nek.
Behandeling en prognose
Fysiologische anisocorie heeft geen invloed op het gezichtsvermogen of de gezondheid van de ogen, dus is een behandeling niet vereist. Als de anisocorie gerelateerd is aan een andere oogaandoening, is de behandeling afhankelijk van de oorzaak. Het Horner-syndroom en de hersenzenuwverlamming zijn mogelijk levensbedreigende aandoeningen. De patiënt raadpleegt bij de aanwezigheid van diverse symptomen best zo snel mogelijk zijn oogarts.