Premature retinopathie: Abnormale groei retinale bloedvaten

Premature retinopathie kenmerkt zich door een abnormale groei van de retinale bloedvaten in het oog doordat baby's prematuur (te vroeg rijp) ter wereld komen. Maar ook andere risicofactoren leiden mogelijk tot deze oogziekte. Door een snelle diagnose en behandeling via lasertherapie of chirurgie voorkomen artsen veelal dat een patiënt het gezichtsvermogen volledig verliest, al is permanente (zware) slechtziendheid of blindheid wel mogelijk. Premature retinopathie werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur in 1942.

• Synoniemen van premature retinopathie
• Epidemiologie oogaandoening
• Oorzaken oogziekte: Abnormale groei retinale bloedvaten (bloedvaten in netvlies)
• Symptomen ROP
• Indeling
• Diagnose en onderzoeken bij de baby
• Behandeling: Lasertherapie en chirurgie
• Prognose van premature retinopathie
• Complicaties oogafwijking

Synoniemen van premature retinopathie

De (netvliesaandoening premature retinopathie (ROP) is eveneens gekend als 'retrolentale fibroplasie'.

Epidemiologie oogaandoening

De snelheid van premature retinopathie is bij de meeste premature baby’s sterk gedaald in de ontwikkelde landen als gevolg van betere zorg in de neonatale intensieve zorgen. Voor 1954 kregen veel te vroeg geboren baby’s teveel zuurstof toegediend waardoor ze blind werden. Sindsdien is de medische wetenschap geëvolueerd en komt ROP minder voor door zuurstoftoediening. Maar omdat meer premature baby’s nu ook overleven, hebben zij ook een hoger risico op het ontwikkelen van premature retinopathie door andere risicofactoren. Mannelijke zuigelingen zijn vaker aangetast dan vrouwelijke zuigelingen. Voorts hebben Afrikaanse baby's minder kans op het ontwikkelen van ROP dan hun blanke collega's.

Oorzaken oogziekte: Abnormale groei retinale bloedvaten (bloedvaten in netvlies)

Zwangerschapsduur: Prematuriteit

De retinale bloedvaten (bloedvaten in het netvlies) ontwikkelen zich vanaf ongeveer drie maanden zwangerschap. Meestal zijn ze volledig ontwikkeld bij de normale geboorte. De ogen zijn niet goed ontwikkeld als een baby zeer vroeg (minder dan 30 weken tot 32 weken) geboren is. De retinale bloedvaten aan de achterkant van het oog stoppen soms met groeien of groeien dan abnormaal. Omdat de retinale bloedvaten kwetsbaar zijn, veroorzaken ze soms lekkages en bloedingen in het oog. Hierdoor ontstaat littekenweefsel en scheurt het netvlies los van het binnenoppervlak van het oog (netvliesloslating). In ernstige gevallen leidt dit tot het verlies van het gezichtsvermogen.

Geboortegewicht

Baby’s die minder dan 1.500 gram wegen bij geboorte, en dan vooral zij die maar een geboortegewicht van 1.250 gram hebben (laag geboortegewicht), hebben een hoger risico op premature retinopathie.

Te veel zuurstof

Te veel zuurstof in de behandeling van premature baby’s veroorzaakt een abnormale groei van de retinale bloedvaten. Dit komt tegenwoordig minder voor daar de medische vooruitgang technieken heeft om het zuurstofgehalte te bewaken. Dit verloopt bijvoorbeeld via een pulsoximetrie (zuurstofsaturatiemeting in het bloed). Het risico op premature retinopathie is afhankelijk van de mate van prematuriteit. Kleinere baby’s hebben meer medische problemen en een hoger risico op premature retinopathie.

Andere risicofactoren

Andere risicofactoren voor premature retinopathie zijn ademhalingsproblemen, apneu (pauze in de ademhaling), een hartaandoening, een hoog kooldioxidegehalte (CO2) in het bloed, een infectie, een laag zuurstofgehalte in het bloed, een lage zuurgraad van het bloed (pH), een trage hartslag (medische term is "bradycardie") en transfusies.

Symptomen ROP

Symptomen van ernstige premature retinopathie zijn onder meer abnormale oogbewegingen (nystagmus), ernstige bijziendheid, scheelzien en wit uitziende pupillen (leukocorie). Deze presenteren zich veelal in beide ogen. De bloedvatveranderingen zijn niet zichtbaar met het blote oog. Een oogonderzoek door een oogarts is nodig om dergelijke problemen te onthullen.

Indeling

MedlinePlus meldt vijf stadia bij premature retinopathie:

• Stadium I: Bij de patiënt is een licht abnormale groei van de bloedvaten zichtbaar.
• Stadium II: De groei van bloedvaten is matig abnormaal.
• Stadium III: De groei van bloedvaten is zeer abnormaal.
• Stadium IV: De groei van bloedvaten is sterk afwijkend en er is een gedeeltelijke netvliesloslating.
• Stadium V: De patiënt heeft een volledige netvliesloslating.

Diagnose en onderzoeken bij de baby

Lichamelijk onderzoek

Baby’s die ter wereld komen voor 30 tot 32 weken zwangerschap (vooral 30 weken), baby’s die minder dan 1.500 gram wegen (vooral minder dan 1.250 gram) en baby’s die aan andere risicofactoren lijden, krijgen best een oogheelkundig onderzoek binnen vier tot negen weken na de geboorte, afhankelijk van de zwangerschapsduur van de baby. Des te eerder het kind ter wereld is gekomen, des te later het uitgebreid oogonderzoek plaatsvindt. De oogarts dient eerst pupil verwijdende oogdruppels (mydriatica) toe aan de patiënt waarna hij de fundus van het oog of de ogen onderzoekt. Na de diagnose en behandeling volgen langdurige controlebezoeken bij de oogarts daar baby’s met ROP snel andere oogaandoeningen ontwikkelen.

Differentiële diagnoses

De arts verwart premature retinopathie vaak met een retinoblastoom.

Behandeling: Lasertherapie en chirurgie

Het is belangrijk dat de diagnose en de daaropvolgende behandeling snel (binnen de 72 uur na het oogonderzoek) gebeurt daar dit het herstel van het volledige gezichtsvermogen verbetert. Lasertherapie (fotocoagulatie) voorkomt complicaties van gevorderde premature retinopathie. De laser remt de abnormale vaatgroei. Chirurgie (vitrectomie) is nodig bij een netvliesloslating. Dit leidt niet altijd tot een goed gezichtsvermogen waardoor de patiënt een visuele handicap heeft. Voor blinden en slechtziende patiënten bestaan heel wat hulpmiddelen zoals hulpmiddelen bij de activiteiten van het dagelijks leven, optische hulpmiddelen en zelfs met een computer leren werken is mogelijk.

Prognose van premature retinopathie

Wanneer een pasgeboren patiënt nog andere onderliggende aandoeningen heeft bij de geboorte, heeft hij vaak een ernstig verlies van het gezichtsvermogen (slechtziendheid of blindheid) door de premature retinopathie. Hierop volgen vaak vele behandelingen. De belangrijkste factor in de uitkomst is vroege opsporing en behandeling.

Complicaties oogafwijking

Complicaties van premature retinopathie omvatten ernstige bijziendheid en slechtziendheid tot volledige blindheid.

Lees verder

• Retinopathie: Schade aan het netvlies van oog of ogen