Spinale tumoren in ruggenmerg: Symptomen en behandeling

Bij een spinale tumor een groeit een massa (cellen) in of rond het ruggenmerg. Zowel intramedullaire (beginnen in het ruggenmerg zelf) als extramedullaire tumoren (ontwikkelen zich buiten het ruggenmerg) zijn mogelijk. Veelal zijn goedaardige tumoren traag groeiende tumoren en kwaadaardige gezwellen snelgroeiend. De patiënt heeft (ernstige) rugpijn, neurologische problemen en verlammingsverschijnselen. Chirurgie, radiotherapie, chemotherapie en/of andere medicijnen zijn mogelijke behandelingsmethoden bij een spinale tumor.

• Synoniemen spinale tumor
• Epidemiologie tumor in ruggenmerg
• Soorten tumoren
• Oorzaken tumor in het ruggenmerg
• Symptomen: Rugpijn, spieren en verlamming
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van een spinale tumor
• Complicaties

Synoniemen spinale tumor

Een spinale tumor is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Ruggenmergtumor
• Tumor – ruggenmerg

Epidemiologie tumor in ruggenmerg

Primaire tumoren komen meestal bij jongere volwassenen voor. Een osteosarcoom (botkanker: kwaadaardig botgezwel bij tieners) is de meest voorkomende tumor. De meeste primaire spinale tumoren zijn vrij zeldzaam en meestal langzaam groeiend. Metastatische tumoren ontstaan bij vrouwen vaak in de borst of long; bij mannen is dat in de prostaat of long. De prevalentie bedraagt naar schatting 1 op 100.000 patiënten.

Soorten tumoren

Zowel leukemie, een lymfoom of een myeloom (kwaadaardig gezwel van ruggenmerg of beenmerg) komen voor in het ruggenmerg. Sporadisch treedt een spinale tumor op in de zenuwen van het ruggenmerg zelf. Meestal zijn dit ependymomen en andere gliomen (primaire hersentumoren met schade aan de hersenen). Tumoren die beginnen in het wervelkolomweefsel zijn primaire spinale tumoren. Tumoren die verspreid zijn naar de rug van een andere plaats (metastase) zijn secundaire spinale tumoren. Tumoren zaaien mogelijk uit van de wervelkolom naar de borst, prostaat, longen en andere gebieden.

Oorzaken tumor in het ruggenmerg

Oorzaak

De oorzaak van primaire spinale tumoren is onbekend. Sommige primaire spinale tumoren treden op bij bepaalde erfelijke genmutaties. Spinale tumoren treden op binnen het ruggenmerg (intramedullair), in de membranen (hersenvliezen) die het ruggenmerg bedekken (extramedullair - intraduraal). Daarnaast zijn spinale tumoren mogelijk tussen de hersenvliezen en de botten van de wervelkolom (extraduraal: dit komt het vaakst voor). De tumoren breiden zich mogelijk eveneens uit naar andere locaties.

Risicofactoren

Een patiënt met een voorgeschiedenis van elk soort kanker heeft een hoger risico op een spinale tumor. Verder leidt neurofibromatose type 2 (neurologische afwijking met afwijkingen aan huid en ogen) mogelijk ook tot verschillende soorten spinale tumoren. Patiënten met een zwak immuunsysteem zijn bovendien ook vaker aangetast. Tot slot loopt een patiënt met de ziekte van Von Hippel-Lindau eveneens een hoger risico op een spinale tumor.

Symptomen: Rugpijn, spieren en verlamming

Afhankelijk van soort tumor

De symptomen zijn afhankelijk van de locatie, de aard van de tumor en de algemene gezondheid van de patiënt. Uitgezaaide tumoren groeien vaak snel. Primaire tumoren groeien veelal langzaam (weken tot jaren). Tumoren in het ruggenmerg veroorzaken meestal wel symptomen, soms over grote delen van het lichaam. Bij tumoren buiten het ruggenmerg duurt het lang voordat ze zenuwbeschadiging veroorzaken. De tumor tast bij de groei de aderen, de botten van de wervelkolom, de hersenvliezen, de zenuwwortels en de ruggenmergcellen aan. De tumor drukt mogelijk op het ruggenmerg of de zenuwwortels (compressie), waardoor schade ontstaat. Dit resulteert mogelijk in permanente schade.

Rugpijn, neurologische problemen en verlamming

De patiënt heeft een abnormaal gevoel of verlies van gevoel, vooral in de benen (in de knie of enkel, met of zonder stekende pijn beneden het been). De patiënt is incontinent voor urine (urine-incontinentie) en ontlasting (fecale incontinentie). De patiënt heeft daarnaast een koud gevoel aan de benen, koele vingers of handen of andere koude lichaamsgebieden. Hij heeft vaak ernstige pijn in het midden van de rug of de onderrug (lage rugpijn) en rugstijfheid die verergert na verloop van tijd. Pijnstillers helpen niet bij deze pijn en dit verergert nog wanneer de patiënt ligt (bijvoorbeeld 's nachts), of zich overbelast zoals tijdens het hoesten of niezen. Mogelijk strekt deze pijn zich uit tot de heupen of benen. Tevens heeft de patiënt spiercontracties, samentrekkingen of spasmen (fasciculaties). Hij verliest daarnaast spierfunctie en lijdt aan progressieve spierzwakte (verminderde spierkracht) in de benen. De patiënt valt hierdoor makkelijker en hij is hierdoor bovendien meer zo goed in staat om te lopen (ataxie).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een neurologisch onderzoek uit. Hij lokaliseert op deze manier de locatie van de tumor. Hij merkt tevens de abnormale reflexen, gevoeligheid in de rug, spierzwakte en de verhoogde spierspanning (medische term is "spasticiteit") op bij de patiënt. De patiënt heeft tevens een verlies van pijn en de temperatuurregulatie in het lichaam functioneert niet meer goed.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert verder diagnostisch onderzoek uit. Hij voert een biopsie uit van het ruggenmerg en laat daarna het monster onderzoeken in het laboratorium. Ook een myelografie (röntgencontrastbeeld van het ruggenmerg) is nodig. Verder is een röntgenfoto (radiografisch onderzoek), MRI-scan en een CT-scan van het ruggenmerg vereist voor de diagnose van een spinale tumor.

Behandeling

Na de diagnose is een snelle behandeling nodig om blijvend letsel te voorkomen. Corticosteroïden verminderen de ontsteking en zwelling rond het ruggenmerg. Een spoedoperatie is nodig om compressie op het ruggenmerg te verlichten. De chirurg is in staat om sommige tumoren volledig te verwijderen. Bij sommige patiënten verwijdert hij een deel van de tumor om de druk op het ruggenmerg te verlichten. Radiotherapie, al dan niet in combinatie met chirurgie, is ook mogelijk. Afhankelijk van het type tumor is chemotherapie soms ook een goede behandelingsmogelijkheid. Fysiotherapie verbetert de spierkracht en het vermogen om zelfstandig te functioneren bij de patiënt.

Prognose van een spinale tumor

Het resultaat is afhankelijk van de soort en uitgebreidheid van de tumor. Een vroege diagnose en behandeling leiden meestal tot een beter resultaat met een verminderde morbiditeit en mortaliteit. Zenuwbeschadiging is vaak permanent, zelfs na de operatie.

Complicaties

Mogelijke complicaties van een spinale tumor zijn een neurogene blaas (zenuwschade door ziekte of letsel met plasproblemen), incontinentie, blijvende schade aan de zenuwen, een levensbedreigende ruggenmergcompressie, verlies van gevoel en ook verlamming.

Lees verder

• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug
• Spinale stenose: Vernauwing wervelkolom met rugpijn & zwakte
• Chronische rugpijn: Behandelingen bij aanhoudende rugpijn