Het Powassan-virus: door teken overgedragen

Het Powassan-virus is een virus dat wordt overgedragen door teken en wordt sinds 2000 steeds vaker waargenomen. Het virus kan binnen enkele minuten na een beet al voor symptomen zorgen die in 10% van de gevallen leiden tot het overlijden van de geïnfecteerde. Er is geen vaccin en ook geen medicijn voor de ziekte, wanneer iemand geïnfecteerd is, zijn alleen ondersteunende behandelingen mogelijk. Preventie van een infectie bestaat uit het voorkomen van een tekenbeet door bijvoorbeeld bedekkende kleding te dragen. Aangezien het Powassan-virus steeds vaker teken infecteert die ook mensen kunnen infecteren, kan het Powassan-virus in de toekomst een stuk vaker voorkomen en voor meer doden zorgen.

• Wat is het Powassan-virus?
• Hoe wordt het Powassan-virus overgedragen?
• Symptomen
• Behandeling
• Preventieve maatregelen
• Waar en wanneer komt het virus voor?
• Waarom is er bezorgdheid rond dit virus

Wat is het Powassan-virus?

Het Powassan-virus is een flavivirus dat wordt overgedragen door teken. De naam van het virus stamt af van de stad Powassan in Ontario waar het voor het eerst werd ontdekt in 1958 bij een jongen die uiteindelijk overleed aan de ziekte.



De ziekte komt niet vaak bij mensen voor. Sinds 2000 is het aantal besmettingen van mensen met het Powassan-virus toegenomen. Dit lijkt voornamelijk te komen door ecologische veranderingen die er voor hebben gezorgd dat het virus zich verspreidt door de schapenteek die voornamelijk bekend staat als de overbrenger van de ziekte van Lyme en dus mensen kan infecteren. Het verschil tussen het de ziekte van Lyme en het Powassan-virus is dat het Powassan sneller kan worden overgebracht van de teek naar de mens en daarnaast is het een stuk dodelijker. Tussen 1958 en 2010 zijn er zo'n 60 gevallen bekend in de Verenigde Staten van Amerika waarbij iemand besmet is geraakt met het Powassan-virus. In 2011 zijn er 16 gevallen van besmetting met het Powassan-virus bevestigd, waarvan de meeste gevallen in Noord-Amerika voorkwamen. Het virus is naast dat het in mensen is waargenomen, ook waargenomen in knaagdieren, wilde dieren en huisdieren.

Hoe wordt het Powassan-virus overgedragen?

Iemand kan geïnfecteerd worden met het Powassan-virus door een beet van bepaalde soorten teken, onder andere de schapenteek die bekend staat als overbrenger van de ziekte van Lyme. De schapenteek is in Nederland de meest voorkomende teek. Bij de ziekte van Lyme kan het dagen duren voordat symptomen optreden, bij het Powassan-virus kan dit al binnen enkele minuten na de beet gebeuren.
Mensen krijgen geen concentraties van het virus in het bloed die hoog genoeg zijn om opnieuw een teek te infecteren wanneer ze gebeten worden.

Symptomen

Het Powassan-virus valt het zenuwstelsel aan en kan voor ontstekingen in de hersenen (encefalitis) en het hersenvlies (meningitis) zorgen. Symptomen kunnen erg verschillen: van geen symptomen tot het overlijden aan de ziekte in zo'n 10% van de gevallen. Een ernstige infectie kan zorgen voor symptomen zoals:

• Ernstige hoofdpijn
• Spierzwakte
• Duizeligheid
• Verwardheid
• Geheugenverlies
• Overgeven
• Koorts
• Enkelzijdige verlamming
• Spraakmoeilijkheden

Langdurige effecten

Ongeveer 50% van de overlevenden krijgt last van langdurige of permanente neurologische symptomen zoals terugkerende hoofdpijn, geheugenverlies of spieratrofie.

Behandeling

Wanneer iemand wordt gediagnosticeerd met het Powassan-virus is de enige behandeling die mogelijk is om ondersteunende zorg te geven bij een opname. Deze ondersteunende behandeling kan bijvoorbeeld bestaan uit beademing, een infuus of medicatie om de zwelling van de hersenen te doen verminderen. De ondersteuning moet ervoor zorgen dat effecten van het virus onderdrukt worden zodat het eigen lichaam op eigen kracht het virus op kan ruimen en de overlevingskansen worden vergroot. Er zijn geen behandelingen die de infectie of symptomen kunnen verminderen. Daarnaast is er ook geen vaccinatie beschikbaar. Het is belangrijk om zo snel mogelijk naar een dokter te gaan als u vermoedt dat u of iemand anders besmet is met het Powassan-virus.

Preventieve maatregelen

Aangezien er geen vaccinatie bestaat voor het Powassan-virus bestaat preventie uit het voorkomen van tekenbeten. De meeste methoden om de ziekte van Lyme te voorkomen werken ook om een infectie met het Powassan-virus te voorkomen. Preventie bestaat uit:

• Het dragen van lange broeken, dichte schoenen en lange mouwen wanneer u naar buiten gaat
• Tekenspray of DEET ter voorkoming van tekenbeten
• Niet door struikgewas, gras en heide lopen
• Contact met dieren vermijden die het virus kunnen overdragen
• Kijken of u tekenbeten heeft als u buiten bent geweest

Het is belangrijk om te onthouden dat een infectie het hele jaar kan gebeuren en dat het belangrijk is om de teek gelijk helemaal te verwijderen. In Nederland is het virus anno 2016 nog niet waargenomen, maar wanneer u in risicogebieden bent, houd dan rekening met het Powassan-virus.

Waar en wanneer komt het virus voor?

Powassan-virusinfecties bij mensen zijn anno 2016 waargenomen in de Verenigde Staten van Amerika, Canada en Rusland. De meeste infecties zijn in de late lente en het begin van de zomer en gedurende de herfst als teken het meest actief zijn. Dit betekent niet dat tijdens andere seizoenen geen Powassan-infectie op kan treden.

Waarom is er bezorgdheid rond dit virus

Tot een aantal jaar geleden (t.o.v. 2016) werd het Powassan-virus voornamelijk verspreid door teken die geen mensen bijten, infecties bij mensen kwamen dan ook niet vaak voor. De ecologie van het Powassan-virus is veranderd waardoor ook de schapenteek geïnfecteerd kan worden met het virus. Dit zorgt voor veel bezorgdheid aangezien deze teek ook mensen kan infecteren. Het Powassan-virus komt sinds deze veranderingen ook voor in gebieden waar dit eerder niet werd waargenomen. Zo neemt niet alleen het gebied toe waarin het Lymevirus, dat ook de schapenteek infecteert, zich verspreidt, maar ook het gebied waarin het Powassan-virus zich verspreidt. Aan deze verspreiding kan niks worden gedaan omdat er geen manieren zijn om teken te doden. Wanneer meer mensen, dieren en teken geïnfecteerd worden met het Powassan-virus kan dit net zo'n epidemie worden als het Lyme virus. Omdat Powassan veel sneller symptomen kan geven die dodelijker zijn dan de ziekte van Lyme kan het Powassan-virus een grote bedreiging worden voor de volksgezondheid.