Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting

Een bursa is een met vloeistof gevulde zak (zakvormige ruimte) die zich als een kussen tussen spieren, pezen en botten bevindt. Bij bursitis is zo’n slijmbeurs (bursa) gezwollen en ontstoken. Deze slijmbeursontsteking ontstaat veelal doordat de patiënt gedurende lange tijd dezelfde, herhaalde bewegingen uitvoert. De patiënt vertoont stijve gewrichten die gezwollen zijn en pijn doen, zeker bij het bewegen. Veelal gebeurt eerst een conservatieve behandeling waarbij de patiënt voldoende rust neemt en activiteiten weer opbouwt. Maar ook andere behandelingsmethoden behoren tot de mogelijkheden. Veelal is de prognose van een bursitis goed, al is een terugval mogelijk. Daarom voorkomt de patiënt best overbelasting.

• Epidemiologie bursitis
• Oorzaken slijmbeursontsteking: Overbelasting
• Symptomen: Pijnlijke, stijve en gezwollen gewrichten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose

Epidemiologie bursitis

Volgens Emedicine lijden wereldwijd 0,4% van de patiënten die de arts of het ziekenhuis bezoeken, aan een vorm van bursitis. De incidentie is hoger bij atleten, maar ook mensen die in hun beroep een zware fysieke inspanning leveren en veel moeten knielen, zijn vaker getroffen. Uit een Frans onderzoek uit 2012 blijkt dat vooral werknemers uit de bouwsector en de voedings- en vleeswerkende industrie zijn getroffen. Mannen zijn daarnaast significant vaker getroffen dan vrouwen. Bursitis komt vaak voor in de schouder, knie, elleboog en heup. Ook de achillespees en de voet zijn soms aangetast. Bij bursitis calcarea gaan kalkafzettingen gepaard met de ontsteking. Bursitis praepatellaris geeft aan dat de slijmbeurs die zich boven de knieschijf bevindt, ontstoken is. Deze vorm komt vaak voor, en dan met name bij patiënten die veel moeten kruipen.

Oorzaken slijmbeursontsteking: Overbelasting

Overbelasting is vaak de oorzaak van bursitis. Wanneer een patiënt zijn bewegingspatroon aanpast en meer activiteiten uitvoert, geraakt de slijmbeurs gemakkelijk overbelast. Dit gebeurt bijvoorbeeld gemakkelijk bij het trainen van een marathon of bij het doen van vele oefeningen met als doel om gewicht te verliezen. Maar ook in vele beroepen of hobby's, en zelfs in het huishouden, komen repetitieve handelingen voor. Een trauma, reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen), jicht (ziekte met pijn en zwelling aan grote teen en andere gewrichten door ophoping van urinezuur) of een infectie resulteren mogelijk eveneens in de slijmbeursontsteking. Tot slot is de oorzaak bij sommige patiënten onbekend.

Symptomen: Pijnlijke, stijve en gezwollen gewrichten

De vijf primaire tekenen van een ontsteking zijn als volgt: dolor (medische term voor "pijn"), tumor (zwelling), rubor (roodheid), calor (warmte) en functio laesa (functieverlies). Deze treden eveneens op bij bursitis. De patiënt vertoont namelijk gewrichtspijn en gevoeligheid op en rond het gewricht. Daarnaast blijft de pijn en gewrichtsstijfheid aanwezig wanneer de patiënt het gewricht beweegt. Het gewricht is tot slot gezwollen (gewrichtszwelling), voelt warm aan en/of ziet er rood uit. Bursitis treedt vaak acuut op maar ook de chronische vorm is mogelijk. Chronische bursitis leidt tot voortdurende pijn waardoor verzwakking van bovenliggende ligamenten en pezen ontstaat. Dit resulteert veelal in een breuk van de pezen. Tendinitis (peesontsteking) en bursitis gaan hierbij vaak samen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Een grondige anamnese (vraaggesprek) en een uitgebreid lichamelijk onderzoek zijn nodig om de diagnose te achterhalen. De arts merkt dat de patiënt pijn ervaart als hij de plaats van de ontsteking betast. Daarnaast voelt deze plaats warm aan, en is de huid gezwollen (oedeem) en rood (erytheem).

Diagnostisch onderzoek

De arts neemt een beetje vocht af (aspiratie) uit de ontstoken bursa en onderzoekt dit op de aanwezigheid van infecties of reumatöide artritis oorzaken. Om andere aandoeningen uit te sluiten of ook wanneer de diagnose onzeker is, zijn een volledig bloedonderzoek, een botscan, een echografie of een röntgenfoto (radiografisch onderzoek) nuttig.

Differentiële diagnose

De arts verwart bursitis vaak met volgende aandoeningen: tendinitis, een spierletsel, cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid), jicht, pseudojicht (pijn en zwelling van gewricht in knie en pols), reumatoïde artritis en een knieblessure (indien de bursitis zich aan de knie presenteert).

Behandeling

Veelal is een conservatieve behandeling de eerste stap om bursitis te genezen. Dit omvat rust, koude- en hittebehandelingen en ook oefeningen die de patiënt thuis uitvoert. De arts schrijft daarnaast mogelijk steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen voor. Hij verwijdert mogelijk eveneens het vocht uit de bursa en dient injectie met corticosteroïden toe bij de patiënt. Hij verwijst de patiënt soms naar de fysiotherapeut of hij laat de patiënt thuis oefeningen doen. Chirurgie is slechts in zeldzame gevallen vereist.

Prognose

Dankzij een goede en snelle behandeling met medicatie en/of oefeningen, herstellen de meeste patiënten goed. Soms valt de oorzaak niet te achterhalen en dan blijft de patiënt wel permanent pijn aanhouden. Af en toe keert de bursitis ook terug. De mortaliteit die gepaard gaat met bursitis, is zeer laag.

Lees verder

• Trochanterische bursitis: Pijn aan zijkant van heup