Darmen verstopt of verstopte darmen: symptomen en oorzaken

Wat te doen als je darmen verstopt zijn? Er is sprake van obstipatie als je darmen verstopt zijn geraakt door ontlasting die droog of hard is geworden. Dit komt veelal door te weinig drinken, te weinig vezels in de voeding en te weinig lichaamsbeweging. Als je darmen verstopt zijn komt de ontlasting minder dan drie keer per week. Verstopping gaat vaak gepaard met klachten als buikpijn, buikkrampen, dikke buik, moeilijk poepen, pijn bij het poepen en harde, droge ontlasting. Ook komt een harde, opgezette buik vaak voor bij verstopping. Wat te doen als je darmen verstopt zijn? Er zijn vele huismiddeltjes die je kunt toepassen als je darmen verstopt zitten. Je kan bijvoorbeeld zelf je buik masseren, kamille- en venkelthee nemen, een warmwaterkruik tegen je buik plaatsen, zorgen voor voldoende beweging, en zo zijn er nog vele andere manieren om de klachten te verlichten.

• Verstopping: darmen verstopt
• Obstipatie
• Klachten
• Mogelijke oorzaken van verstopte darmen
• Medicijnen die leiden tot verstopping
• Bijwerkingen
• Overleg met huisarts
• Darmen verstopt door gewoonte
• Voedingsvezels, drinken en beweging
• Laxeermiddelen
• Hormonale stoornissen
• Aandoeningen
• Obstipatie door onderliggende aandoeningen
• Luie dikke darm
• Bekkenstatica
• Het verhelpen en voorkomen van verstopping
• Wat kun je zelf doen bij verstopte darmen?
• Medicijnen
• Hulpmiddeltjes om de stoelgang te vergemakkelijken
• Bewegen en sporten tegen obstipatie
• Warmte tegen obstipatie
• Buikmassages en acupressuur tegen obstipatie
• Ontspanning tegen obstipatie
• Water drinken bij obstipatie
• Kamille- of venkelthee
• Cafeïne tegen obstipatie
• Dieet rijk aan vezels tegen obstipatie
• Groentesappen
• Gedroogd fruit bij verstopte darmen
• Lijnzaadolie, castorolie en olijfolie
• Psyllium, lijnzaad en tarwezemelen
• Havermout bij obstipatie
• Zuivelproducten
• Kimchi en zuurkool bij verstopte darmen
• Goed kauwen helpt de spijsvertering
• Lactose voor obstipatie
• Klysma bij verstopte darmen

Verstopping: darmen verstopt

Obstipatie

Men spreekt bij volwassenen van obstipatie wanneer ten minste twee van de volgende symptomen aanwezig zijn:

• ≤ 2 per week poepen;
• hard persen tijdens het poepen;
• harde en/of keutelige ontlasting;
• na het poepen het gevoel hebben dat je nog niet klaar bent;
• gevoel van anorectale blokkade;
• gebruik van de vingers om de ontlasting te vergemakkelijken.

Klachten

Bedenk wel dat het ontlastingspatroon bij ieder mens verschilt. Er zijn mensen die drie keer per dag naar het toilet gaan voor de grote boodschap, terwijl anderen drie keer per week moeten poepen. Bij verstopping lukt het niet goed om te poepen. De ontlasting komt twee keer per week of minder. De ontlasting blijft te lang in de dikke darm, waardoor deze uitdroogt en hard wordt. Dit maakt poepen moeilijk en vaak ook pijnlijk. Je kunt daarnaast last krijgen van buikpijn of buikkrampen vanwege de ophoping van ontlasting in de darmen. Bij verstopte darmen moet je vaak persen om er wat uit te krijgen en na het poepen heb je het gevoel dat je nog niet klaar bent. Je blijft dan het gevoel van aandrang houden. Ook kan er dunne ontlasting langs de harde ontlasting naar buiten lekken. Door het harde persen en de harde ontlasting, kunnen er scheurtjes aan de binnenkant van de anus ontstaan, een zogeheten anusfissuur. Dit maakt het poepen nog pijnlijker. Ook komt een harde, opgezette buik vaak voor.

Mogelijke oorzaken van verstopte darmen

Verstopping wordt feitelijk veroorzaakt door een vertraagde darmpassage. Meestal treedt deze vertraging op in de dikke darm. De belangrijkste oorzaken van verstopping zijn de volgende:

• Medicijnen;
• Slechte poepgewoonten;
• Onvoldoende beweging en inname van vezels;
• Te weinig drinken;
• Laxeermiddelen;
• Hormonale stoornissen; en
• bepaalde aandoeningen.

Medicijnen die leiden tot verstopping

Bijwerkingen

Een oorzaak van verstopping die vaak over het hoofd wordt gezien, is medicatie. Voorbeelden van medicijnen waarvan bekend is dat ze aanleiding kunnen geven tot verstopping, zijn:

• opioïde pijnstillers zoals codeïne, tramadol en oxycodon;
• antidepressiva zoals amitriptyline en imipramine;
• anti-epileptica zoals fenytoïne en carbamazepine;
• ijzersupplementen;
• calciumblokkers zoals diltiazem en nifedipine;
• aluminium bevattende antacida (deze verlichten de pijn bij maagzweren).

Overleg met huisarts

Naast de hierboven genoemde geneesmiddelen, zijn er veel andere medicijnen die verstopping kunnen veroorzaken. Als eenvoudige maatregelen als meer drinken, meer vezels in de voeding en meer beweging geen of onvoldoende soelaas bieden, kan in overleg met de (huis)arts worden bekeken of het mogelijk is om het geneesmiddel te vervangen door een middel met minder kans op verstopping. Ook kan de arts Lactulose (stroop of zakjes poeder) of macrogol (zakjes poeder) voorschrijven als het nemen van extra natuurlijke vezels onvoldoende helpt.

Darmen verstopt door gewoonte

Door het uitstellen van de ontlasting kan de aandrang verdwijnen en voorlopig niet meer terugkomen. Dit kan aanleiding geven tot verstopping, vooral als je het frequent doet. Stel daarom het poepen niet (te lang) uit als je aandrang voelt.

Voedingsvezels, drinken en beweging

Voedingsvezels zijn belangrijk voor het behoud van een zachte, volumineuze ontlasting. Als je dagelijks te weinig vezels binnenkrijgt, kan dit leiden tot verstopte darmen. De beste natuurlijke bronnen van vezels zijn fruit, groenten en volkoren granen en graanproducten.

Naast onvoldoende vezelrijk voedsel, kan verstopping ook in de hand gewerkt worden door (te) weinig drinken en te weinig lichaamsbeweging. Verder kan aanleg een rol spelen. Er zijn mensen die minder actieve darmen hebben.

Laxeermiddelen

Een mogelijke oorzaak van ernstige obstipatie is het overmatig c.q. chronisch gebruik van laxeermiddelen. De darm raakt dan gewend aan het laxeermiddel waardoor het zonder niet meer lukt.

Hormonale stoornissen

Hormonen kunnen de stoelgang beïnvloeden. Bijvoorbeeld:

• te weinig schildklierhormoon (hypothyreoïdie) en teveel parathyroïdhormoon (door verhoging van het calciumgehalte in het bloed) kunnen tot verstopping leiden;
• tijdens de menstruatie zijn de oestrogeen- en progesteronniveaus hoog wat tijdelijke kan leiden tot verstopping.
• verhoogde niveaus van oestrogeen en progesteron tijdens de zwangerschap kan ook leiden tot obstipatie.

Aandoeningen

Obstipatie door onderliggende aandoeningen

Er zijn ook bepaalde aandoeningen die obstipatie kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld ziekten die de dikke darm beïnvloeden. Er zijn veel ziekten die de functie van spieren en/of zenuwen van de dikke darm kunnen beïnvloeden, zoals diabetes, scleroderma, intestinale pseudo-obstructie, de ziekte van Hirschsprung, en ziekte van Chagas. Ileus (ook wel darmobstructie of darmafsluiting genoemd) is andere mogelijke oorzaak van verstopping. Sommige ziekten van de hersenen en het ruggenmerg kunnen ook leiden tot obstipatie, waaronder de ziekte van Parkinson, multiple sclerose (MS) en ruggenmergletsel.

Luie dikke darm

Er kan ook sprake zijn van 'coloninertie', ook wel 'inactief colon' of 'luie dikke darm' genoemd. Hierbij reageert de dikke darm niet meer op de prikkels die meestal tot poepen leiden, zoals een volle dikke darm en ontlasting in de endeldarm. Het wordt vaak gezien bij ouderen, gehandicapten en bedlegerige patiënten. Het komt soms ook voor bij verder gezonde jonge vrouwen, maar het wordt weer minder vaak gezien bij gezonde jonge mannen. Soms komt coloninertie voor bij mensen die er een gewoonte van maken om het poepen uit te stellen of na langdurig gebruik van laxeermiddelen of klysma's.

Bekkenstatica

Bekkenstatica verwijst naar een aandoening waarbij de bekkenbodemspieren niet normaal werken, wat kan leiden tot verstoppingsklachten. De bekkenbodemspieren zijn van cruciaal belang voor de stoelgang.

Het verhelpen en voorkomen van verstopping

Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen bij obstipatie. De beste aanpak is gebaseerd op het opsporen en verhelpen of behandelen van de onderliggende oorzaak.

Wat kun je zelf doen bij verstopte darmen?

Je kunt zelf de volgende maatregelen nemen om verstopping tegen te gaan:

• Drink ten minste 1,5 tot 2 liter per dag (water, thee, enz.).
• Eet gezond en gevarieerd en zorg dat je voldoende vezels binnenkrijgt. Voedingsvezels houden vocht vast in de darm, wat zorgt voor een meer volumineuze en zachtere ontlasting. Ook stimuleren vezels de werking van de darm. Vezels zitten vooral in groenten en fruit, maar ook in volkoren- en roggebrood en peulvruchten (bonen, erwten, linzen).
• Zorg dagelijks voor voldoende beweging, dat wil zeggen iedere dag ten minste een halfuur intensief bewegen (wandelen, rennen, fietsen, zwemmen of tuinieren).
• Zorg voor een goede toiletgang: stel poepen niet uit als je aandrang voelt.

Medicijnen

Als bovenstaande maatregelen ontoereikend zijn, kun je iedere dag psylliumvezels nemen. Deze natuurlijke vezels zorgen ervoor dat de ontlasting meer water opnemen, waardoor het zachter wordt en opzwelt. Dit bevordert de stoelgang. Als dit onvoldoende zoden aan de dijk zet, kun je op voorschrift lactulose of macrogol gebruiken. Dit maakt de ontlasting dunner en zachter. De darmen gaan daardoor beter kneden. Een enkele keer kan de arts voor korte tijd een middel voorschrijven om de darm te prikkelen, zoals bisacodyl of sennosiden. Een (micro-)klysma kan nodig zijn voor een snel resultaat.

Hulpmiddeltjes om de stoelgang te vergemakkelijken

Er zijn veel manieren om de darmactiviteit te reguleren. Welke methode het beste werkt, verschilt van persoon tot persoon en soms ook van geval tot geval. Het kan daarom heel goed zijn dat je verschillende methoden moet proberen totdat je de juiste voor jezelf heeft gevonden. Het is in ieder geval de moeite waard om een ​​alternatief voor medicamenteuze behandeling te vinden. De volgende zelfzorgmaatregelen en huismiddeltjes kunnen je stoelgang verbeteren.

Bewegen en sporten tegen obstipatie

Onze manier van leven wordt gedomineerd door zittend werk. We brengen de dag op kantoor achter de computer door en 's avonds ontspannen we voor de televisie. Beweging in het dagelijks leven wordt vaak verwaarloosd. Sport en algemene lichaamsbeweging hebben een stimulerend effect op de stofwisseling en dus ook op de darmactiviteit. Daarom is het belangrijk om voor balans te zorgen, bijvoorbeeld door te gaan fietsen, hardlopen of gewoon een korte wandeling te maken. Elke vorm van fysieke activiteit bevordert de darmactiviteit. Je hoeft echt niet een heel sportprogramma te doorlopen na het eten met een volle maag. Doe het rustig aan en maak een (avond)wandeling.

Warmte tegen obstipatie

Een warmwaterkruik kan verlichting bieden als eerste remedie tegen verstopte darmen en darmkrampen, aangezien warmte de spieren ontspant en de bloedcirculatie bevordert. Dit ontspant de verkrampte buik- en darmspieren en verlicht krampen. Plaats een kruik of een warme kersenpitkussen op de onderbuik of op pijnlijke plekken. Warme baden werken ook ontspannend en pijnstillend. Etherische oliën kunnen dit effect extra ondersteunen, bijvoorbeeld met citroenmelisse of lavendel.

Buikmassages en acupressuur tegen obstipatie

Vooral als je bedlegerig bent, kan het een verstandige maatregel zijn om de buik te masseren om de spijsvertering te stimuleren. De bloedsomloop en het metabolisme worden gestimuleerd en het aangedane gebied wordt beter van bloed voorzien en ontspannen. Masseer zachtjes je onderbuik gedurende 10 minuten. Met de klok mee, van de rechterkant naar de linkerkant.

Een andere handmatige maatregel is acupressuur. Om dit te doen, oefen lichte druk uit op het perineum (het huidgedeelte tussen de vagina / teelballen en de anus) met je wijs- en middelvinger en houd dit enkele seconden vast. Dan laat je los en oefen je weer druk uit. De eerste resultaten zijn na verschillende intervallen merkbaar. Na vier weken acupressuur te hebben gebruikt kun je positieve resultaten verwachten wanneer je het gevoel hebt dat je moet poepen. De zenuwen worden door de acupressuur gestimuleerd, de spieren ontspanden en dit stimuleerde de stoelgang en snellere ontlasting.

Ontspanning tegen obstipatie

Stress en vooral chronische stress, heeft een niet te onderschatten impact op de activiteit van je spijsverteringssysteem. Daarom is het belangrijk om tussendoor te ontspannen en het lichaam de gelegenheid te geven weer in balans te komen, te ontstressen en de energie gelijkmatig te verdelen over alle lichaamsregio's en organen. Verschillende ontspanningsmethoden zoals meditatief bidden, meditatie, ademhalingsoefeningen of autogene training kunnen een regulerend effect hebben en helpen bij het verlichten van stress.

Water drinken bij obstipatie

Het belang van voldoende (water) drinken is algemeen bekend. Zorg er daarom voor dat je voldoende drinkt, minimaal 1,5 - 2 liter per dag. Regelmatige en voldoende hydratatie heeft een preventief en positief effect op een regelmatige stoelgang. 's Ochtends een glas warm water drinken is een beproefd huismiddeltje om de spijsvertering te stimuleren. Hiermee wordt de zogenaamde gastrocolische reflex geactiveerd. Het is de reactie van de dikke darm op maagactiviteit, bijvoorbeeld door te eten. Dit veroorzaakt samentrekkingen in de dikke darm die uiteindelijk tot stoelgang leiden.

Kamille- of venkelthee

Kamillethee wordt beschouwd als krampstillend en verzachtend voor de spijsvertering. Venkelzaden bevatten waardevolle essentiële oliën die een spijsverterings- en krampstillend effect hebben. Ze worden vaak gecombineerd met vergelijkbare kruiden zoals anijs en karwij.

Cafeïne tegen obstipatie

Een kopje koffie in de ochtend kan de stoelgang stimuleren. Maar alleen voor mensen die geen gewoontekoffiedrinkers zijn, omdat het lichaam in dit geval te gewend is aan koffie en het gewenste effect ontbreekt. Het effect is te danken aan de irriterende effecten van koffie, vooral 's ochtends op een lege maag. Daarom is het beter om rond te kijken naar zachtere methoden en bijvoorbeeld eerst een glas warm water te drinken om de darmactiviteit te stimuleren.

Dieet rijk aan vezels tegen obstipatie

Voldoende vezels zijn gezond en een belangrijk onderdeel van je voeding. Het Voedingscentrum adviseert om per dag zo’n 30 tot 40 gram voedingsvezels te eten. Voedingsvezels worden bijna uitsluitend aangetroffen in plantaardig voedsel en deze kunnen moeilijk of zelf helemaal niet door de darm worden afgebroken. Daarom zijn ze een actief hulpmiddel voor een gezonde spijsvertering. Omdat ze een belangrijke voedselbron zijn voor de bacteriën, die zich van nature in de darm bevinden en grotendeels verantwoordelijk zijn voor de afbraak van voedsel. Vezels slaan ook veel vocht op en zwellen op. Dit maakt de stoelgang los en volumineus. Dit oefent prikkels uit op de darmwand, wat de darmactiviteit stimuleert en de voedselbrij naar de darmuitgang transporteert om te worden uitgescheiden. Dit maakt ze een bewezen en effectief middel om darmstoornissen te voorkomen, zoals obstipatie. De gemakkelijkste manier om voor voldoende vezelinname te zorgen, is door veel fruit, groenten en volle granen te eten. Je kunt ook overstappen op een plantaardig dieet. Verhoog geleidelijk je vezelinname zodat het lichaam tijd heeft om te veranderen. Als je niet gewend bent aan een vezelrijk dieet, kunnen de moeilijker verteerbare plantenvezels lichte winderigheid of buikkrampen veroorzaken. Of en hoe goed een vezelrijk dieet helpt tegen obstipatie, hangt af van hoe goed het lichaam de vezels verdraagt. Bij sommige mensen kunnen de symptomen ook verergeren. Het is in ieder geval belangrijk om voldoende te drinken als je meer vezels eet, anders verergeren de klachten. Als je veel vezels binnenkrijgt, moet je ook veel water drinken zodat het voldoende kan opzwellen.

Groentesappen

Sommige groentesappen hebben een activerend effect op de darm en tevens een laxerend effect. Deze omvatten vooral tomatensap, zuurkoolsap en bietensap. Je kunt ze met elkaar mengen of combineren met appelsap, dit zorgt voor een aangenamere smaak. Gebruik natuurlijk en troebel appelsap. Dit zou een laxerend effect hebben. In het ideale geval wordt het sap vers bereid met een sapcentrifuge, omdat het de meest waardevolle ingrediënten bevat.

Gedroogd fruit bij verstopte darmen

Gedroogd fruit, vooral pruimen, vijgen en abrikozen, worden beschouwd als een natuurlijke remedie tegen obstipatie. De vruchten mogen niet gezwaveld zijn. Als je iedere dag gedroogd fruit eet, kun je je klachten positief beïnvloeden. Je kunt de gedroogde pruimen bijvoorbeeld een nacht in een beetje water laten wellen en en ze de volgende ochtend opeten of ze bij het ontbijt met ontbijtgranen mengen. Drink ook het weekwater op. Een andere optie is om de pruimen met het water te mengen en er een soort smoothie van te maken. De pruimen werken het best op een lege maag voor het ontbijt of 's avonds voor het slapengaan. Je kunt hetzelfde doen met vijgen en ander gedroogd fruit. Vijgen bevatten tal van alkaloïden, flavonoïden en saponinen en zijn rijk aan fermenteerbare en niet fermenteerbare vezels. Daarom hebben ze antispasmodische en ontstekingsremmende eigenschappen.

Lijnzaadolie, castorolie en olijfolie

Een theelepel olijfolie of lijnzaadolie die je 's morgens inneemt, smeert het darmslijmvlies en heeft een stimulerend effect op de spijsvertering en uitscheiding. Bij verstopping zou dit de ontlasting vergemakkelijken. Gebruik hiervoor echter alleen hoogwaardige, natuurlijke en koudgeperste oliën.

Ricinusolie zou laxerende eigenschappen hebben. Het in de darm geproduceerde ricinolzuur heeft een remmende werking op de wateropname in de darm en helpt zo de symptomen te verlichten. De olie moet op een lege maag worden ingenomen, omdat het een zeer pregnante smaak heeft, worden capsules aanbevolen. Ricinusolie wordt niet aanbevolen voor permanent gebruik.

Psyllium, lijnzaad en tarwezemelen

Psyllium, lijnzaad en tarwezemelen zijn extreem vezelrijk en hebben allemaal zwellende eigenschappen. Ze zwellen op in de darm, verzachten de ontlasting en stimuleren zo de darmen. Daarnaast zijn ze rijk aan slijmstoffen en hebben ze een smerende werking in de darm. Het is het beste om psyllium, lijnzaad en zemelen voor het eten in water te weken zodat alles goed kan opzwellen. Het is ook belangrijk om hierbij voldoende te drinken, anders verergeren de klachten.

Havermout bij obstipatie

Havermout is ook gezond en bevat tal van oplosbare en onoplosbare vezels en smeermiddelen die de spijsvertering positief beïnvloeden.

Zuivelproducten

Zuivelproducten zoals natuurlijke yoghurt, kefir, wei en sommige kazen zijn zogenaamde probiotische voedingsmiddelen en bevatten belangrijke darmbacteriën. Ze helpen bij het koloniseren van goedaardige bacteriën in de darm en brengen een verstoorde darmflora weer in balans.Alleen als het voedsel goed wordt afgebroken en afgevoerd, kan de spijsvertering goed werken en kan de voedselbrij door de darm worden getransporteerd. Probiotica kunnen helpen bij functionele darmaandoeningen, zoals het prikkelbaredarmsyndroom (PDS).

Niet alle zuivelproducten zijn goed voor obstipatie. Alleen degenen die probiotica bevatten. Daarnaast moet (door een arts) worden verduidelijkt of de obstipatie mogelijk te wijten is aan lactose-intolerantie. In dit geval kan de consumptie van zuivelproducten natuurlijk een negatief effect hebben als er een probleem is met obstipatie.

Kimchi en zuurkool bij verstopte darmen

Zuurkool en kimchi ontstaan ​​door fermentatie. Groenten worden geconserveerd door fermentatie met melkzuur of gemakkelijker verteerbaar gemaakt. Kimchi komt oorspronkelijk uit Korea en beschrijft de traditionele bereiding van verschillende soorten groenten door middel van fermentatie. In Korea wordt voornamelijk kool gebruikt.

Melkzuurbacteriën komen ook van nature voor in je darmen en zijn onder meer verantwoordelijk voor de vertering en stofwisseling van het voedsel dat je eet en voor de afweer tegen schadelijke ziektekiemen en bacteriën. Het zijn belangrijke helpers zodat de componenten van het voedsel die niet bruikbaar zijn voor je lichaam kunnen worden omgezet en afgebroken. De melkzuurbacteriën in de zuurkool en kimchi hebben al met al een gunstig effect op de darmen.

Andere probiotische voedingsmiddelen zijn komboecha, appelazijn, miso, ingelegde komkommers en veel zuivelproducten.

Goed kauwen helpt de spijsvertering

Eet langzaam en kauw goed op je eten, want de spijsvertering begint in je mond. Tijdens het kauwen worden enzymen uitgescheiden via de speekselklieren die al betrokken zijn bij de afbraak en vertering van voedsel. Daarom wordt belangrijk voorbereidend werk in de mond gedaan. Als je te snel kauwt en het voedsel snel doorslikt, verkort je het spijsverteringsproces in de mond, wat ook de andere onderdelen van het spijsverteringssysteem (in de slokdarm, maag en darmen) kan beïnvloeden. Volgens de aanbevelingen moet elke hap 20 tot 30 keer worden gekauwd voordat deze wordt ingeslikt.

Lactose voor obstipatie

Lactose of melksuiker stimuleert de darm en heeft een laxerend effect. Als je op een ongebruikelijke manier veel melksuiker drinkt, heeft het lichaam niet genoeg lactase om het af te breken. De onverteerde melksuiker trekt vervolgens water uit het lichaam de darm in. Hierdoor wordt de harde stoelgang zachter en neemt het volume toe. Begin met een langzame dosering van 1 eetlepel per dag en verhoog indien nodig geleidelijk de dosering tot 4 eetlepels per dag. De melksuiker kan worden toegevoegd aan sap, koffie, thee, muesli of yoghurt. Let op: als je lactose-intolerant bent, moet je een van de andere huismiddeltjes gebruiken.

Klysma bij verstopte darmen

Een klysma is een andere zeer snelle en effectieve manier om een ​​acute obstipatieprobleem te verhelpen. Door het klysma krijgt de darm wat het momenteel mist, namelijk vloeistof. Daarnaast wordt de darmmotoriek gestimuleerd en vergeleken met farmaceutische laxeermiddelen zijn er geen vervelende bijwerkingen te vrezen. Het enige wat je nodig hebt is een klysma. Een klysma is het inbrengen van een vloeistof in de darmen via de anus (darmspoeling). Het is het beste om tijdens de procedure in de buurt van een toilet te blijven, omdat de drang tot ontlasting kan optreden bij verschillende snelheden en met verschillende intensiteitsniveaus.

Lees verder

• Darmparasiet Giardia: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pijnlijke darmen, buikpijn, opgeblazen buik en winderigheid
• Pijn aan de darmen: oorzaken en symptomen pijnlijke darmen
• Darmkrampen: oorzaken en behandeling krampen in de darm
• Verstopte darmen: oorzaken, symptomen, zelfzorg, behandeling