Keratoconus: Bolling van het hoornvlies in het oog

Keratoconus is een oogziekte waardoor bij de patiënt de structuur van het hoornvlies is aangetast. Het hoornvlies is het doorzichtige weefsel dat de voorkant van het oog bedekt. Het hoornvlies is bij deze oogaandoening kegelvormig (conisch) in plaats van rond, waardoor het oog naar voor uitpuilt. De patiënt heeft door deze bolling alsook verdunning van het hoornvlies problemen met het gezichtsvermogen die niet te verhelpen zijn met een bril of zachte contactlenzen. De oogaandoening valt op diverse manieren te behandelen.

• Synoniemen keratoconus
• Epidemiologie oogaandoening
• Oorzaken bolling van het hoornvlies in het oog
• Symptomen keratoconus
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Contactlenzen, UV crosslinking en hoornvliestransplantatie
• Prognose van oogziekte
• Complicaties van de vervorming van het hoornvlies

Synoniemen keratoconus

Keratoconus (KC) is ook gekend als 'cornea conica'.

Epidemiologie oogaandoening

Keratoconus, een hoornvliesaandoening, presenteert zich op elke leeftijd, maar vooral bij jongeren en volwassen tot het vierde decennium zijn aangetast, al zien oogartsen deze oogaandoening ook bij ouderen. De oogziekte komt wereldwijd voor, maar de prevalentie is hoger in Arabië, het Indische subcontinent en Nieuw-Zeeland. Exacte prevalentie- of incidentiecijfers zijn evenwel niet gevonden in de geraadpleegde bronnen. Mannen zijn tot slot iets vaker dan vrouwen getroffen.

Oorzaken bolling van het hoornvlies in het oog

De oorzaak is onbekend. Keratoconus is vermoedelijk aangeboren en ontwikkelt zich dan als gevolg van een collageendefect. Collageen is het weefsel dat de vorm en sterkte aan het hoornvlies regelt. Door regelmatig in het oog te wrijven door bijvoorbeeld een oogallergie, versnelt de schade van keratoconus. Voorts gaat keratoconus vaak gepaard met syndroom van Down, het Marfan-syndroom en ook nog andere syndromen.

Symptomen keratoconus

Des te vroeger een patiënt de oogziekte krijgt, des te sneller progressief de symptomen zijn. De patiënt heeft al meerdere pogingen gedaan om een tot een bevredigend gezichtsvermogen te komen met een brilcorrectie en zachte contactlenzen. Meestal zijn beide ogen aangetast bij keratoconus, maar is de bolling van het hoornvlies wel asymmetrisch. Het hoornvlies is conisch (kegelvormig) en puilt naar voor uit. De patiënt ziet in eerste instantie wazig (wazig gezichtsvermogen), waarbij een bril of zachte contactlenzen wel helpen maar vaak snel weer onvoldoende bevredigend is. Na verloop van tijd ontwikkelt de patiënt problemen met halo’s en lichtflitsen (fotopsie) wat vooral vervelend is bij het nachtzicht. Ook dubbelzien en het zien van “spookbeelden” komt voor. Daarnaast heeft de patiënt last van jeukende ogen. De meeste patiënten zijn bijziend, en aangezien keratoconus progressief is, ontwikkelt de patiënt de oogziekte astigmatisme.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts voert een uitgebreid oogonderzoek via een oftalmoscopie (met een spleetlamp) uit. Hierbij bemerkt hij keratoconus wel, maar dit enkel in een later stadium van de oogziekte.

Diagnostisch onderzoek

Een corneatopografie (in beeld brengen van het hoornvlies) bevestigt de diagnose van keratoconus. Verder is een pachymetrie ook nodig zodat de oogarts in staat is om de dikte van het hoornvlies te meten.

Differentiële diagnose

Corneaectasie (de medische term voor "uitbreiding van het hoornvlies") als gevolg van refractieve chirurgie, diplopie en interstitiële keratitis zijn mogelijke diagnoses die de oogarts soms plakt op keratoconus.

Behandeling: Contactlenzen, UV crosslinking en hoornvliestransplantatie

Speciale zachte keratoconus-contactlenzen of vormstabiele contactlenzen (harde zuurstof doorlaatbare contactlenzen, RGP-contactlenzen) zijn voor de meeste patiënten met keratoconus geschikt. Oogartsen.nl heeft op haar website voorts een lijst gemaakt van andere geschikte contactlenzen. Verder draagt de patiënt best een zonnebril buitenshuis. Dit vertraagt of voorkomt zelfs af en toe de progressie van de oogafwijking. UV crosslinking is ook een behandelmogelijkheid waarbij de vervorming van het hoornvlies vertraagt. Hierbij plaatst de oogarts UVA-licht op het hoornvlies. De beste behandeling is uiteindelijk een hoornvliestransplantatie.

Prognose van oogziekte

In de meeste gevallen corrigeren de speciale contactlenzen het gezichtsvermogen van de patiënt. Ook bij een hoornvliestransplantatie zijn de resultaten vaak goed. Hierbij houdt de patiënt wel rekening met een lange herstelperiode. Veel patiënten dragen nog steeds contactlenzen na de operatie.

Complicaties van de vervorming van het hoornvlies

Bij een hoornvliestransplantatie loopt de patiënt steeds risico op een afstoting. Wel is dit risico in de meeste gevallen lager dan bij een gewone orgaantransplantatie. Een ooglaseroperatie zoals LASIK gaat niet door bij keratoconus. Dit merkt de oogarts op bij een vooronderzoek via een corneatopografie. In zeldzame gevallen is PRK, een andere ooglasertechniek, wel veilig voor patiënten met milde keratoconus.

Lees verder

• Hoornvlies: Aandoeningen en problemen met cornea in oog
• Hoornvliestransplantatie in het oog
• Wrijven in oog of ogen: Oorzaken, nadelen en tips
• Corneatopografie: Onderzoek - Beeld van hoornvlies van oog
• Corneaoedeem: Zwelling van het hoornvlies