Ascites: Vochtophoping in buik door ziekten aan o.a. lever

Ascites: Vochtophoping in buik door ziekten aan o.a. lever Ascites is de medische term voor "buikwaterzucht", wat nog beter gekend is als "vochtophoping in de buik". Diverse oorzaken waaronder levercirrose en enkele vormen van kanker, resulteren soms in deze verzameling van vocht in het buikgebied. Ernstige ascites is mogelijk pijnlijk en daarnaast heeft de patiënt bewegingsproblemen. Een aantal onderzoeken zijn mogelijk om de aandoening te diagnosticeren. Een zoutarm dieet, medicatie en andere behandelingen zijn beschikbaar voor het verhelpen van ascites. Roken en alcohol zijn tot slot de grootste boosdoeners voor vochtophoping in de buik en moet de patiënt daarom vermijden.

Oorzaken ascites: Galwegen, hart, infecties, kanker, lever, longen of ziekten

Ascites is het gevolg van een hoge druk in de bloedvaten van de lever (portale hypertensie) en weinig albumine (een eiwit) in het bloed. Vooral levercirrose, maar ook kanker en soms ook enkele aandoeningen veroorzaken mogelijk ascites.

Galwegen

Problemen aan de galwegen resulteren in een vochtophoping in de buik zoals onder andere:

Hart

Ascites komt tot uiting bij een aantal hartafwijkingen zoals:

Infecties

Ascites komt ook tot stand bij een aantal infecties zoals:

Kanker

Verschillende vormen van kanker resulteren eveneens in deze aandoening. Ascites is dan veroorzaakt door gevorderde of recidiverende (terugkerende) kanker van de eierstokken (eierstokkanker), blaas (blaaskanker), darm (darmkanker), borst (borstkanker), pancreas (alvleesklierkanker), of longen (bronchuscarcinoom), en lymfomen (kwaadaardige woekering van cellen in het lymfatisch weefsel van de lymfklieren en milt). Het Burkitt-lymfoom, een snelgroeiende kanker in de lymfocyten, resulteert mogelijk in ascites. Ook gaat haarcelleukemie, een type bloedkanker met overmatige, harige B-cellen, gepaard met een vochtophoping in de buik.

Lever

Leveraandoeningen
Diverse leveraandoeningen gaan gepaard met ascites zoals:

Alcoholmisbruik veroorzaakt soms tot levercirrose hetgeen resulteert in ascites / Bron: Jarmoluk, PixabayAlcoholmisbruik veroorzaakt soms tot levercirrose hetgeen resulteert in ascites / Bron: Jarmoluk, Pixabay
Levercirrose
Levercirrose is de meest voorkomende oorzaak van ascites. Bij levercirrose zijn gezonde cellen chronisch geïrriteerd waardoor ze afsterven en vervangen zijn door bindweefsel. De belangrijkste oorzaken van levercirrose zijn alcoholmisbruik (meest voorkomend) en hepatitis (leverontsteking) type B en C, maar vaak is de oorzaak niet eens gekend. De patiënt heeft hierbij in het begin nog niet veel symptomen aangezien de lever nog vrij goed werkt. Daarna heeft de patiënt toch last van geelzucht (icterus), te weinig albumine in het bloed (hypoalbuminurie) en bijgevolg ontstaat vochtophoping in de buikholte (ascites). Voorts veroorzaakt levercirrose veelal een te hoge bloeddruk rond de poortader (= portale hypertensie) waardoor spataderen in de slokdarm (slokdarmvarices: verwijde bloedvaten in de slokdarm) ontstaan en dat leidt dan weer tot bloedingen.

Longen

Longziekten die ascites tot gevolg hebben zijn onder andere:
  • atelectase (instorting long door ineenkrimping longblaasjes)
  • longoedeem (vochtophoping in de longen door linkerhartfalen)

Aandoeningen en medische behandelingen

Andere ziekten die gepaard gaan met ascites zijn:

Symptomen vochtophoping in de buik

Soms is een patiënt asymptomatisch; hij heeft met andere woorden geen symptomen. Dit komt bijvoorbeeld soms voor bij vrouwen die menstrueren. Diverse symptomen komen voor bij een vochtophoping in de buik. Deze variëren in ernst en uitgebreidheid. Ook ontwikkelen de symptomen zich afhankelijk van de oorzaak langzaam of plots. De patiënt presenteert zich mogelijk met aambeien (gezwollen aderen in anus en/of rectum met rectale bloedingen), buikpijn, een gevoel van volheid en zwaarte of een opgeblazen gevoel, een gewichtstoename, kortademigheid (bij grote hoeveelheden vochtophoping), misselijkheid, indigestie (stoornis in de spijsvertering) of braken, zwelling (oedeem) in de onderbenen en eveneens een typische zwelling van de buik. De buikpijn en het opgeblazen gevoel nemen toe naarmate de vochtophoping toeneemt.

Diagnose van de verzameling van vocht in het buikgebied

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit en bevraagt de patiënt over de symptomen. De huidafwijking spider naevus is zichtbaar bij de patiënt met levercirrose. De huidafwijking bestaat uit kleine bloedvaatjes die uit een centraal punt (vaak een bultje) komen. Geelzucht en een moeilijk te voelen of vergrote lever (hepatomegalie) zijn andere zichtbare symptomen. Aan de hand van deze symptomen vermoedt de arts reeds de diagnose van ascites, maar hij doet nog verdere onderzoeken om de diagnose te bevestigen.

Diagnostisch onderzoek

De arts neemt via een naald een monster (staaltje) van het vocht in de buik. Dit vocht gaat naar het laboratorium voor verder onderzoek, zodat het uitsluiten van kanker, een infectie of een andere aandoening mogelijk is. Hierdoor is de arts in staat om de oorzaak van ascites op te sporen. Daarnaast zijn beeldvormende onderzoeken van de buik nodig zoals een abdominale echografie, een röntgenfoto (= radiografisch onderzoek), of een CT-scan. Een CT-scan maakt geautomatiseerde beelden met behulp van röntgenstralen. Een urineonderzoek en bloedonderzoek zijn daarnaast nodig.

Differentiële diagnose

Soms veroorzaken andere aandoeningen ook symptomen die doen denken aan ascites. Deze omvatten:

Behandeling van patiënten met ascites

Zelfzorg

De patiënt neemt minder zout in en volgt hiervoor een zoutarm dieet. Zoutvervangers die kalium bevatten, mag hij niet innemen omdat de patiënt door het gebruik van bepaalde medicijnen een stijgende kaliumspiegel (hyperkaliëmie) krijgt. Ook drinkt de patiënt minder vocht en hij stopt ook onmiddellijk met het drinken van alcohol. Deze aangepaste voedingsstijl is nodig, zelfs als de patiënt voorgeschreven medicatie inneemt. De patiënt weegt zichzelf bovendien dagelijks.

Professionele medische zorg

Als de patiënt lijdt aan een infectie, krijgt hij antibiotica van de arts. De arts schrijft bovendien standaard een diureticum voor. Dit is een vochtafdrijvend geneesmiddel, dat in de volksmond bekend is als "een plaspil". Hierdoor verdwijnt het overtollig vocht uit het lichaam. Af en toe verwijdert de arts met behulp van een naald grote hoeveelheden vocht uit de buik. Dit gebeurt veelal bij ademhalingsproblemen of als het diureticum niet effectief is.

Complicaties aandoening

Door ascites is het soms moeilijk om te eten, drinken en bewegen. Sommige patiënten ervaren eveneens ademhalingsproblemen. Ascites leidt soms tot abdominale infecties, waardoor nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) ontstaat. Tot slot is een navelbreuk (uitstulping van buikwand rond navel) of liesbreuk (uitstulping of zwelling in lies of balzak) mogelijk.

Preventie: Stoppen met alcohol en roken

Een gezonde levensstijl voorkomt ascites. Dit houdt in dat de patiënt voldoende fysieke activiteiten uitvoert, minder zout in de voeding opneemt en voor een gezond gewicht zorgt. Stoppen met rokenen stoppen met het drinken van alcohol zijn tevens sterk aanbevolen. Het is eveneens nuttig om zich te laten vaccineren voor hepatitis.

Lees verder

© 2016 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Ascites, een vochtophoping in de buik: behandelingAscites, een vochtophoping in de buik: behandelingAscites is een vochtophoping in de buik. Deze vochtophoping kan zeer vervelend zijn voor de patiënt. Als het om een grot…
Ascites: symptomen, oorzaken en behandeling vocht in de buikAscites: symptomen, oorzaken en behandeling vocht in de buikAscites of buikwaterzucht duidt op een abnormale ophoping van eiwitbevattend vocht in de buikholte. Ascites geeft vaak g…
Gevolgen van alcohol voor de leverGevolgen van alcohol voor de leverAlcohol heeft diverse gevolgen voor de lever. Alcohol speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van diverse leverziekt…
Furosemide: een sterk werkend plasmiddelFurosemide: een sterk werkend plasmiddelAls het nodig is om in een korte tijd vocht uit het lichaam weg te werken, bijvoorbeeld als er vocht achter de longen zi…

Pancreatitis: Alvleesklierontsteking met buikpijnPancreatitis: Alvleesklierontsteking met buikpijnDe alvleesklier heeft een belangrijke functie voor het lichaam. Dit orgaan, dat zich achter de maag bevindt, maakt enzym…
Lintworm bij de mens: symptomen, besmettelijk en behandelingLintworm bij de mens: symptomen, besmettelijk en behandelingLintwormen zijn platte, gesegmenteerde wormen die in de darmen van sommige dieren leven. De eitjes van een lintworm kun…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Table 7.14 Causes of ascites divided according to the type of ascitic fluid, boek: Clinical Medicine, Door: Parveen Kumar, Michael Clark, Uitgever: Elsevier, ISBN: 9780702029936, blz. 352, geraadpleegd op 6 januari 2017
  • Ascites Clinical Presentation, http://emedicine.medscape.com/article/170907-clinical#showall, geraadpleegd op 31 mei 2016
  • Ascites Differential Diagnosis, http://emedicine.medscape.com/article/170907-differential, geraadpleegd op 31 mei 2016
  • Ascites Overview, http://emedicine.medscape.com/article/170907-overview#showall, geraadpleegd op 31 mei 2016
  • Ascites, http://www.saintlukeshealthsystem.org/health-library/ascites, geraadpleegd op 31 mei 2016
  • Ascites, https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000286.htm, geraadpleegd op 31 mei 2016
  • Cursus Medische Wetenschappen, opleiding: Medical Management Assistant, academiejaar 2012-2013, Thomas More Turnhout, docente: Dr. Hilde Vandenhoudt, digitale cursus dus paginanummer onbekend
  • Afbeelding bron 1: Jarmoluk, Pixabay
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 10-02-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.