Cholesteatoom: Tumor in middenoor achter het trommelvlies

Een cholesteatoom is een zeldzame abnormale verzameling van huidcellen in het middenoor achter het trommelvlies, wat resulteert in een langzaam groeiende tumor. Bij een blijvende toename van de huidcellen ontstaat schade aan de diepe structuren oor, zoals de kleine botten en organen die belangrijk zijn voor het gehoor en het evenwicht. Gehoorverlies en een afscheiding uit het oor zijn de primaire symptomen van deze ooraandoening. Een cholesteatoom is een relatief veel voorkomende oorzaak van blijvend, matig gehoorverlies bij kinderen en volwassenen. Dankzij een veelal succesvolle operatie verwijdert de chirurg deze goedaardige tumor. Wel zijn enkele complicaties mogelijk en de tumor komt soms ook terug in het andere oor.

• Synoniemen cholesteatoom
• Epidemiologie goedaardige tumor
• Oorzaken tumor in het oor
• Symptomen: Afscheiding uit oor en gehoorverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling tumor in middenoor achter het trommelvlies: Operatie
• Prognose verzameling van huidcellen in oor
• Complicaties cholesteatoom

Synoniemen cholesteatoom

Een cholesteatoom is ook gekend onder deze synoniemen

• Cholesteatoma
• Parelgezwel

Epidemiologie goedaardige tumor

De wereldwijde incidentie van een cholesteatoom varieert. In Jeruzalem is de jaarlijkse incidentie het hoogst met 70 op 100.000 patiënten, terwijl in Denemarken de incidentie het laagst is met 0,12 per 100.000 patiënten. De meest voorkomende oorzaak van een cholesteatoom is een infectie. Mannen zijn tot slot net iets vaker dan vrouwen getroffen.

Oorzaken tumor in het oor

Een cholesteatoom ontwikkelt zich als een deel van het trommelvlies instort als gevolg van een slechte functie van de buis van Eustachius. Dit is een dunne buis die loopt van het middenoor naar de achterkant van de neus. Deze buis van Eustanchius handhaaft de normale luchtdruk in het oor. Wanneer de buis van Eustachius niet goed werkt, bijvoorbeeld door een allergie, een verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel) of sinusitis, absorbeert het lichaam de lucht in het middenoor, waardoor een onderdruk in het oor optreedt. Normaalgezien komen dode huidcellen uit het oor, maar bij een ingestort trommelvlies ontwikkelt zich een soort zakvormige ruimte waarin de dode huidcellen zich ophopen en een cholesteatoom ontstaat. Een cholesteatoom treedt ook op na beschadiging van het trommelvlies door een verwonding, een terugkerende of chronische infectie of een ooroperatie. In zeldzame gevallen is een cholesteatoom bij de geboorte aanwezig als gevolg van een abnormale structuurontwikkeling in het oor.

Symptomen: Afscheiding uit oor en gehoorverlies

Meestal is slechts één oor aangetast door een cholesteatoom. De twee meest voorkomende symptomen zijn pijnloze (stinkende) oorafscheiding die uit het getroffen oor komt (gekend als "otorree") en een geleidelijk gehoorverlies in het aangetaste oor. Soms is sprake van een oorbloeding. Sommige patiënten ervaren eveneens een vol gevoel in het oor. Vooral 's nachts voelt de patiënt soms pijn in of achter het oor waardoor hij aanzienlijk ongemak ervaart. Af en toe komt duizeligheid voor, wat mogelijk ernstige complicaties voorspelt. Ook spierzwakte in het gezicht aan de kant van het getroffen oor is een mogelijk symptoom.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts vermoedt de diagnose van een cholesteatoom op basis van een onderzoek van het oor met een otoscoop, wat in medische termen gekend is als een "otoscopie". Aan de otoscoop hangt een lichtje en een vergrootglas zodat de arts de mogelijkheid heeft om het oor te inspecteren. Indien de arts een cholesteatoom vermoedt, verwijst hij de patiënt naar een specialist (KNO-arts) voor verder onderzoek.

Diagnostisch onderzoek

De patiënt krijgt een audiometrie (gehooronderzoek) en een CT-scan. Op deze manier is de arts in staat om te zien welke delen van het oor zijn aangetast. Af en toe gebeurt ook een MRI-scan, vooral wanneer mogelijk sprake is van hersenproblemen.

Differentiële diagnose

Een middenoor een osteoom (goedaardig gezwel van botweefsel) en chronische etterige otitis media (middenoorontsteking) zijn andere aandoeningen waarvan de symptomen lijken op een cholesteatoom. Daarom vormen ze de differentiële diagnoses.

Behandeling tumor in middenoor achter het trommelvlies: Operatie

In de meeste gevallen verwijdert de chirurg een cholesteatoom onder volledige narcose. Hij verwijdert eveneens de dode huidcellen (tumor). Soms moet hij hierbij een aantal de sponsachtige mastoïdeus botjes (een deel van de schedel achter het oor) verwijderen en het gat in het trommelvlies herstellen. Wanneer de operatie is afgerond, is het oor van de patiënt verpakt met een verband dat de arts enkele weken later verwijdert. De risico's van de operatie omvatten gehoorverlies, tinnitus aurium (oorsuizen) en vertigo (duizeligheid), maar over het algemeen wegen de voordelen van het verwijderen van het cholesteatoom veel zwaarder dan de risico's. Na de operatie houdt de patiënt het oor enkele weken droog, gaat hij ook enkele weken niet zwemmen of onderneemt hij geen sporten of andere inspannende activiteiten en maakt hij evenmin een vliegtuigreis. Enkele weken na de operatie verwijdert de chirurg de hechtingen als ze niet oplosbaar zijn.

Prognose verzameling van huidcellen in oor

Een cholesteatoom verdwijnt niet spontaan. Een operatie is met andere woorden steeds noodzakelijk. Deze operatie voor het verwijderen van een cholesteatoom is vrijwel steeds een succes. Soms komt een cholesteatoom wel terug in het andere oor. Een regelmatig controlebezoek is daarom vereist.

Complicaties cholesteatoom

Een cholesteatoom resulteert mogelijk in een oorontsteking met mogelijke afscheiding uit het oor, permanent gehoorverlies (doofheid), schade aan de gezichtszenuw waardoor zwakte in de helft van het gezicht optreedt (aangezichtsverlamming), tinnitus aurium (oorsuizen), vertigo (duizeligheid) en een zwelling van het binnenoor. In zeer zeldzame gevallen verspreidt een infectie zich in het binnenoor en de hersenen, wat leidt tot een hersenabces (verzameling van pus in de hersenen) of meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek). Zeer zelden treedt de dood op als gevolg van een cholesteatoom.