Bernard-Soulier syndroom: Aandoening van bloedplaatjes

Het Bernard-Soulier syndroom is een zeldzame erfelijke bloedplaatjesaandoening gekenmerkt door trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes), erg grote bloedplaatjes, en een gebrek aan kwalitatieve bloedplaatjes. Hierdoor ontstaan bij de patiënt abnormaal snel en lange bloedingen en blauwe plekken. De symptomen treden bij de geboorte reeds op en blijven levenslang aanwezig. De diagnose hiervan gebeurt via een gespecialiseerd bloedonderzoek. De behandeling is veeleer ondersteunend gericht, waarbij de arts bloedingen probeert te voorkomen. In sommige omstandigheden is wel een medische behandeling vereist. Het Bernard-Soulier syndroom werd voor het eerst beschreven in 1948 door de gelijknamige artsen.

• Synoniemen Bernard-Soulier syndroom
• Epidemiologie syndroom van Bernard-Soulier
• Oorzaken en erfelijkheid aandoening van bloedplaatjes
• Symptomen: Bloedingen en blauwe plekken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling bloedplaatjesaandoening
• Complicaties
• Prognose bloedstollingsaandoening

Synoniemen Bernard-Soulier syndroom

Het Bernard-Soulier syndroom (BSS) is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• bloedplaatjes glycoproteïne Ib-deficiëntie
• bloedziekte, bloedplaatjes-type 1
• erfelijke aandoening bloedplaatjes
• hemorrhagioparous thrombocytische dystrofie
• hemorrhagiparous thrombocytische dystrofie
• macrothrombocytopenie, familiale Bernard-Soulier soort
• reuzen bloedplaatjes-syndroom
• tekort aan bloedplaatjes glycoproteïne 1b
• Von Willebrand factor receptor deficiëntie

Epidemiologie syndroom van Bernard-Soulier

Het Bernard-Soulier syndroom komt voor bij ongeveer 1 op 1 miljoen mensen. Mogelijk zijn echter meer patiënten getroffen en ligt het werkelijk aantal patiënten dus hoger. Sinds het beschrijven van de aandoening zijn enkele honderden patiënten in de medische literatuur gerapporteerd. De diagnose gebeurt veelal in de kindertijd. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen, maar bij vrouwen veroorzaakt de ziekte meer problemen, bijvoorbeeld bij de menstruatie en bij de bevalling. Blanken van Europese afkomst en mensen van Japanse afkomst, zijn vooral beschreven in de medische literatuur. Over andere etnische groepen is geen informatie bekend.

Oorzaken en erfelijkheid aandoening van bloedplaatjes

Genmutatie

Mutaties (wijzigingen) in één van drie genen: GP1BA, GP1BB of GP9 veroorzaken het Bernard-Soulier syndroom. De eiwitten afkomstig van deze genen zijn stukjes (subeenheden) van een eiwitcomplex genaamd glycoproteïne (GP) Ib-IX-V. Dit complex bevindt zich op het oppervlak van bloedplaatjes en speelt een belangrijke rol bij de bloedstolling. Het GPIb-IX-V complex hecht (bindt) zich aan het eiwit von Willebrand factor. Von Willebrand factor bevindt zich op het binnenoppervlak van bloedvaten, en dan vooral bij een blessure. Door een binding van het GPIb-V-IX complex met von Willebrand factor zijn bloedplaatjes in staat om zich aan de bloedvatwand op de plaats van het letsel vast te hechten. Deze plaatjes vormen stolsels, en maken gaten in de bloedvaten om het bloeden te stoppen.

Bij de meeste mutaties in de genen GP1BA, GP1BB of GP9 is de vorming van het GPIb-V-IX complex op het oppervlak van bloedplaatjes niet mogelijk. Andere mutaties tasten de interactie van het complex met von Willebrand factor aan. Al deze mutaties hebben effect op de stolselvorming, wat leidt tot overmatige bloedingen wat een typisch kenmerk is van het Bernard-Soulier syndroom.

Overervingspatroon

Autosomaal recessief
Het overervingspatroon van de meeste patiënten met het Bernard-Soulier syndroom gebeurt in een autosomaal recessief patroon. Hierdoor zijn beide kopieën van het gewijzigde gen GP1BA, GP1BB of GP9 in elke cel nodig opdat de aandoening verschijnt. De ouders van een patiënt met een autosomaal recessieve aandoening dragen elk een exemplaar van het gemuteerde gen, maar meestal vertonen deze personen geen symptomen van de aandoening, hoewel ze soms wel grotere bloedplaatjes of zeer milde bloedingsafwijkingen hebben.

Autosomaal dominant
Bij mutaties in het GP1BA of GP1BB-gen gebeurt de overerving in zeldzame gevallen via een autosomaal dominant patroon. één kopie van het gewijzigde gen in elke cel is dan al voldoende om de aandoening te veroorzaken. Deze patiënten erven de aandoening van een getroffen ouder.

Symptomen: Bloedingen en blauwe plekken

De symptomen treden meestal op in de kindertijd en verschijnen met wisselende ernst gedurende het hele leven, hoewel de symptomen enigszins afnemen met de leeftijd. Bij deze bloedingsstoornis heeft de patiënt abnormale bloedplaatjes die ongewoon groot en minder in aantal zijn dan normaal (macrothrombocytopenie). Patiënten met het Bernard-Soulier syndroom hebben bijgevolg sneller blauwe plekken en ze hebben daarnaast een verhoogd risico van neusbloedingen en tandvleesbloedingen. Ook resulteert een lichte verwonding of chirurgie al in abnormaal lange en hevige bloedingen. Dit gebeurt af en toe zelfs spontaan. Bij een aantal getroffen patiënten ontstaan bloedingen onder de huid die kleine rode of paarse vlekken op de huid veroorzaken (petechiën). Vrouwen met het Bernard-Soulier syndroom hebben vaak zware of langdurige menstruatie (menorragie). Tot slot ontstaan af en toe bloedingen in het maagdarmstelsel waardoor de patiënt bloed braakt of bloed in de ontlasting heeft.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt presenteert zich met een toegenomen aantal blauwe plekken en heeft tekens van onderhuidse kleine puntvormige huidbloedingen (petechiën) en ook van iets grotere onderhuidse bloedingen (purpura).

Diagnostisch onderzoek

Een volledig bloedonderzoek is nodig voor de bevestiging van de diagnose.

Differentiële diagnose

Deze zeldzame bloedplaatjesaandoening verwart de arts mogelijk met volgende aandoeningen:

• Glanzmann trombasthenie
• hemofilie (bloedziekte door het ontbreken van stollingsfactoren)
• syndroom van Down
• het Wiskott-Aldrich-syndroom (problemen met bloedstolling en huid)
• Mei-Hegglin Anomalie
• trombocytopenie met afwezige radius syndroom
• ziekte van Von Willebrand

Behandeling bloedplaatjesaandoening

De aandoening is niet te genezen dus de arts geeft een ondersteunende behandeling. Bij bepaalde bloedingsepisodes schrijft de arts medicatie voor (Recombinant factor VIIa, antifibrinolytica, desmopressine en fibrinelijm). Hormonale anticonceptiemiddelen houden de overmatige menstruatiebloedingen onder controle. ijzer vervangende therapie is nodig bij de behandeling van ferriprieve anemie (tekort aan rode bloedcellen door ijzergebrek), wat het gevolg is van overmatige of langdurige bloedingen. Af en toe is een bloedplaatjestransfusie nodig, en dan vooral bij een operatie of bij een potentieel levensbedreigende aandoening. In zeer ernstige gevallen mag de patiënt een aantal risicovolle activiteiten en sporten niet meer uitvoeren.

Complicaties

De aandoening verergert wanneer de patiënt bloedverdunners en/of niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (zoals ibuprofen en naproxen). Deze zijn met andere woorden af te raden. De patiënt bespreekt met de arts steeds zijn medische geschiedenis en huidige medicatiegebruik.

Prognose bloedstollingsaandoening

De prognose is meestal goed met de juiste behandeling, maar ernstige bloedingsepisodes zijn mogelijk tijdens de menstruatie, bij een trauma of bij een operatie. Voorts neemt de ernst van de symptomen vaak af naarmate de patiënt veroudert.