Oorzaak en behandeling gezwollen enkels

Gezwollen enkels, zeker in de warme zomermaanden, kunnen ontsierend maar vooral ook erg pijnlijk zijn. Soms komen de gezwollen enkels met enige regelmaat terug en soms overkomt het je als vanuit het niets. Er is altijd een oorzaak voor gezwollen enkels, maar er is niet altijd een pasklare oplossing voor die het even snel oplost. Waar ligt de oorzaak van gezwollen enkels en wat kan je er aan doen?

Wanneer spreken we van gezwollen enkels?

Relatief veel mensen hebben op warme dagen last van opgezette enkels (en soms ook opgezwollen voeten). Rond het gewricht hoopt zich dan vocht op dat lijkt te rusten op de voet. Dit maakt ook dat de voet wat opgezwollen lijkt, maar dit is niet altijd het geval. Het gevolg is vaak minimaal knellende schoenen.

Je hoeft er niet altijd direct last van te hebben in de zin dat het pijnlijk is, want het kan ook alleen wat zwaar aanvoelen en/of je beperken in je lopen.

Is het erg om gezwollen enkels te hebben?

Op zich hoeft de gezwollen enkel met warm weer niet eens zo erg te zijn (het lichaam kan dan de warmte niet goed kwijt en houdt vocht vast). Het trekt namelijk meestal vanzelf weer weg. Het wordt anders als die gezwollen enkel niet slinkt maar opgezwollen blijft. Dit heeft betrekking op de bloedvaten in de benen die het bloed niet goed afvoeren in de richting van het hart. Je krijgt dan het zogenaamde ‘oedeem’ wat we ook wel vochtophoping of waterzucht noemen. Het is door de zwaartekracht dat het in de enkels terecht komt.

Je weet dat je oedeem hebt als je met je vinger in de ophoping drukt en er blijft een putje staan. Het kan ook zijn dat je vingers opzwellen. Ringen kunnen knellen en/of pijnlijk worden, zeker zodra je je vingers aanspant of bijvoorbeeld een vuist wilt maken.

Wanneer te handelen?

Begin altijd met het kijken naar je voeding. Beperk zout tot een minimum en drink voldoende water, hoe vreemd dit mogelijk ook klinkt. Het pijnlijke gevoel haal je bovendien weg door de benen iets hoger te leggen.

Als het vocht niet vanzelf wegtrekt, omdat de warmte niet de oorzaak is, dan kan er een dieperliggend probleem aan ten grondslag liggen. Het kan namelijk het gevolg van een wezenlijk gezondheidsprobleem zijn. Een gezondheidsprobleem waar je (nog) geen weet van hebt. Maar ja, we kennen ook allemaal de zwangere vrouw met de dikke enkels wel. Daar ligt een oorzaak die altijd goed te verklaren is. Lastiger wordt het als je geen andere uiterlijke kenmerken hebt, maar de gezwollen enkels wel aanhouden.

Het kan van alles zijn

Denk niet meteen heel slecht, want het kan ook door lang zitten komen. Denk hierbij aan de uren die je moet zitten in het vliegtuig op weg naar de heerlijke vakantiebestemming. Maar ook een fijne wandeling in de natuur kan uiteindelijk dikke enkels tot gevolg hebben. Of je hebt tijdens het sporten een blessure opgelopen; een blessure die na verloop van tijd pas een dikke enkel geeft. (Dit is normaal alleen aan de zijde waar de voetblessure heeft plaatsgevonden, dus dit geldt niet voor beide enkels).

Weer andere vrouwen hebben dikke enkels als bijwerking van de anticonceptiepil of vlak voor de menstruatieperiode. Een andere anticonceptiepil proberen in overleg met de huisarts, kan een oplossing zijn, net zoals voor de menstruatieperiode iets vaker de benen horizontaal leggen. Verder zijn er verschillende medicijnen die dikke enkels tot gevolg hebben. Dat wil zeggen dat afstemmen met de huisarts in ieder geval aan te raden valt.

Oorzaak zoeken en oplossen

Als er geen bekende c.q. voor de hand liggende oorzaak aan ten grondslag ligt, dan zal je – in overleg met de huisarts – verder moeten zoeken. Enkele mogelijke oorzaken:

Slecht werkende aderen

Als de aderen niet goed functioneren, we noemen het veneuze insufficiëntie, neemt de druk in de benen toe en er kan vocht door de aderwant gaan lekken. Het begint bij alleen in de avonduren dikke enkels, maar kan zich uitbreiden naar het gehele been en niet slechts in de avonduren. De remedie is goed bewegen, goed zwachtelen om de zwelling te laten slinken en de benen omhoog leggen zodra je gaat zitten. Er zijn elastische steunkousen die je kunt gaan dragen, zodra de benen weer normaal zijn.

Trombose
Een bloedpropje in de aderen kan ervoor zorgen dat je bloed niet meer goed terugstroomt richting het hart. Meestal gebeurt dat overigens niet in beide benen (dat zou heel toevallig zijn). Omdat het bloed niet terug kan, zoekt het andere wegen en het bloed komt dan bij de meer aan de oppervlakte liggende kleine aderen terecht. Het been zwelt op deze wijze op. Het been wordt vaak binnen enkele dagen dik, rood, de huid staat gespannen en het voelt erg pijnlijk. Het is belangrijk dat je hier snel bij bent, want een bloedprop kan losschieten en richting het hart of de longen gaan, met alle gevolgen van dien. Een echo kan uitsluitsel geven en je krijgt direct medicijnen (antistollingsmiddelen) toegediend. Meestal wordt het been ingezwachteld.

Problemen met organen

Dikke enkels kunnen ook duiden op organen die niet optimaal functioneren. Het kan hier gaan om het hart, de lever of de nieren. Het krijgen van dikke enkels heeft vaak te maken met een verstoring van de stofwisseling ergens in het lichaam. Afvalstoffen worden vervolgens niet goed meer afgevoerd. Dit heeft als consequentie dat je vocht vast gaat houden en spieren kunnen oververmoeid aanvoelen. Als alle andere oorzaken zijn uitgesloten, dan is het raadzaam de huisarts te raadplegen. In overleg met de huisarts kunnen er testen gedaan worden om de oorzaak te achterhalen en medicijnen voor te schrijven.

Tot slot

Gelukkig zijn dikke enkels in veruit de meeste gevallen onschuldig en gaat het vanzelf weer over. Als dit echter niet het geval is, is het goed de huisarts te raadplegen en in overleg met hem/haar te achterhalen wat het wel is en het probleem op te lossen.