Hemolytische anemie: Voortijdige afbraak rode bloedcellen

Hemolytische anemie is een vorm van bloedarmoede waarbij rode bloedcellen voortijdig worden vernietigd en verwijderd uit de bloedstroom. De vernietiging van de rode bloedcellen is te wijten aan vele mogelijke oorzaken zoals ziekten en omgevingsfactoren. De symptomen variëren sterk maar enkele symptomen zijn verwardheid, concentratieproblemen, donkere urine en koorts. Bij milde hemolytische anemie heeft de patiënt geen behandeling nodig, maar een ernstige vorm van de bloedaandoening vereist een snelle en juiste behandeling. Medicatie, een operatie of een bloedtransfusie zijn de meest voorkomende behandelingen. De vooruitzichten zijn erg verschillend.

• Epidemiologie bloedaandoening
• Werking van het lichaam bij hemolytische anemie
• Oorzaken voortijdige afbraak rode bloedcellen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling bloedarmoede
• Prognose is afhankelijk van oorzaak

Epidemiologie bloedaandoening

Hemolytische anemie vertegenwoordigt ongeveer 5% van alle vormen van anemie (tekort aan rode bloedcellen: bloedarmoede). Hemolytische anemie kent geen raciale voorliefde, maar dit is vaak wel het geval bij de onderliggende oorzaak. Een voorbeeld hiervan is sikkelcelanemie wat voornamelijk voorkomt bij Afrikanen, Afro-Amerikanen, sommige Arabische volkeren, en Aboriginals in het zuiden van India. De bloedaandoening kent bij de meeste oorzaken geen seksuele voorliefde. Hoewel hemolytische anemie mogelijk is op elke leeftijd, zijn de symptomen bij erfelijke aandoeningen meestal zichtbaar vanaf de geboorte, terwijl deze op latere leeftijd ontstaan bij verworven aandoeningen.

Werking van het lichaam bij hemolytische anemie

Anemie is een aandoening waarbij het lichaam niet genoeg gezonde rode bloedcellen heeft. Rode bloedcellen leveren zuurstof naar lichaamsweefsels. In normale omstandigheden blijven rode bloedcellen ongeveer 120 dagen in het lichaam. Bij bloedarmoede de rode bloedcellen in het bloed voortijdige afgebroken. Het beenmerg is grotendeels verantwoordelijk voor de productie van nieuwe rode bloedcellen. Beenmerg is het zachte weefsel in het midden van botten dat helpt bij de vorming van alle bloedcellen. Hemolytische anemie treedt op wanneer het beenmerg onvoldoende rode cellen aanmaakt om de vernietigde rode bloedcellen te vervangen.

Oorzaken voortijdige afbraak rode bloedcellen

Hemolytische anemie kent verschillende mogelijke oorzaken, al heeft de bloedaandoening niet bij iedereen een bekende oorzaak. De vernietiging van rode bloedcellen gebeurt door bijvoorbeeld:

• bloedstolsels in de kleine bloedvaten
• buiktyfus (bacteriële infectie met koorts en buikpijn)
• chronische lymfatische leukemie
• de blootstelling aan bepaalde chemische stoffen zoals arseen (arsenicum) en lood (loodvergiftiging)
• de blootstelling aan bepaalde toxinen
• een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem ten onrechte de rode bloedcellen aanziet als vreemde stoffen en deze vervolgens vernietigt (lupus, reumatöide artritis (chronische auto-immuunaandoening met een ontsteking van gewrichten en andere organen), …)
• een beenmerg- of stamceltransplantatie
• een bloedtransfusie van een donor met een bloedgroep die niet overeenstemt met deze van de patiënt
• een hiv-infectie
• een infectie
• een kunstmatig apparaat in het lichaam zoals een hartklep
• een non-Hodgkin lymfoom (kanker in lymfocyten van immuunsysteem met gezwollen lymfeklieren en algemene symptomen)
• een ontsteking van de lever (hepatitis)
• een orgaantransplantatie
• een tumor
• een vergroting van de milt (splenomegalie)
• Escherichia coli
• genetische defecten in het rode cellen (zoals sikkelcelanemie, thalassemie en Glucose-6-fosfaatdehydrogenase (G6PD) deficiëntie)
• het cytomegalovirus
• het Epstein-Barr virus (klierkoorts: virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts die vooral bij adolescenten en jongvolwassenen voorkomt)
• het gebruik van geneesmiddelen (o.a. antibiotica, malariatabletten, paracetamol)
• het syndroom van Evans (vernietiging van bloedcellen en bloedplaatjes)
• het Wiskott-Aldrich-syndroom (problemen met bloedstolling en huid)
• Mycoplasma-pneumonie
• Streptococcus

Symptomen

Bij hemolytische anemie treden de symptomen bij de geboorte of op latere leeftijd op. Ook ontstaan de symptomen plots of geleidelijk aan. Daarnaast variëren de symptomen van mild tot ernstig. Bij milde symptomen treden geen symptomen op. Andere symptomen omvatten:

• concentratieproblemen en denkproblemen
• donkere urine
• duizeligheid (vooral bij het ontwaken)
• een bleke huid
• een pijnlijke tong (tongpijn)
• een vergrote lever (hepatomegalie)
• een vergrote milt (splenomegalie)
• een verhoogde hartslag (tachycardie)
• geelzucht van de huid en het wit van de ogen) (medische term: icterus)
• hartruis
• hoofdpijn en ochtendhoofdpijn
• koorts
• kortademigheid
• pijn in de bovenbuik
• vermoeidheid
• verwardheid
• zwakte

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij het lichamelijk onderzoek is mogelijk de geel verkleurde huid te zien. Bij het palperen van de patiënt bemerkt de arts de vergrote lever en/of milt op. De arts luistert naar het hart via auscultatie en dan bemerkt hij een snelle of onregelmatige hartslag op. Ook luistert de arts naar de ademgeluiden van de patiënt, waarbij hij opmaakt dat de ademhaling eveneens snel of onregelmatig is.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een volledig bloedonderzoek uit wat de bloedarmoede onthult. Hypofosfatemie (verlaagd fosfaatgehalte in het bloed) is eveneens mogelijk aanwezig. Dit biedt eveneens informatie over de aard en de oorzaak van de aandoening. Een urineonderzoek, een beenmergpunctie of een biopsie zijn ook nuttige diagnostische onderzoeken.

Behandeling bloedarmoede

De behandeling is afhankelijk van de aard en oorzaak van de hemolytische anemie: In noodgevallen is een bloedtransfusie soms nodig. Wanneer de patiënt een overactief immuunsysteem heeft, helpen immuunsysteem onderdrukkende medicijnen, beter gekend als “immunosuppressiva”. Beenmerg stimulerende geneesmiddelen (groeifactormedicijnen) helpen het beenmerg bij de productie van nieuwe rode en witte bloedcellen en van bloedplaatjes. Extra foliumzuur en ijzersupplementen zijn nodig wanneer de bloedcellen in een snel tempo worden vernietigd. Corticosteroïden en intraveneuze immunoglobulinen zijn medicijnen die de arts bij sommige aandoeningen inzet. In zeldzame gevallen is een operatie nodig om de milt te verwijderen (splenectomie). De milt filtert namelijk de abnormale cellen uit het bloed.

Prognose is afhankelijk van oorzaak

De prognose voor patiënten met hemolytische anemie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Veelal zijn de sterftecijfers laag, maar het risico op overlijden is wel groter bij oudere patiënten en patiënten met een slechte hart- en nierfunctie. Ernstige bloedarmoede brengt mogelijk hart- en vaatziekten en longaandoeningen met zich mee, of verergeren een cerebrovasculaire aandoening.

Lees verder

• Anemie (tekort aan rode bloedcellen): Soorten en oorzaken
• Anemie (bloedarmoede): Soorten tekort aan rode bloedcellen
• Hemolytische ziekte van de pasgeborene: Aandoening bij baby
• Bloedarmoede (anemie) tijdens de zwangerschap