Sympathectomie: Operatie bij overmatig zweten (hyperhidrose)

Een sympathectomie is een operatie waarbij de chirurg een patiënt met een overmatige zweetproductie behandelt. Overmatig zweten is in medische termen gekend als “hyperhidrose”. Meestal is de operatie nodig voor het overmatig zweten in de handpalmen, het gezicht, de voeten en/of de oksels. De sympathische zenuwen reguleren de zweetproductie. Bij de operatie worden de sympathische zenuwen die leiden naar het lichaamsdeel dat overmatig zweet doorgesneden. Veelal is de operatie succesvol en ontwaken patiënten voor het eerst sinds lange tijd weer zonder overmatig te zweten. Door de chirurgische ingreep ontstaan mogelijk enkele complicaties.

• Functie van zweten
• Oorzaken van overmatig zweten
• Andere behandelingsopties voor overmatig zweten
• Indicatie sympathectomie
• Tegenindicatie sympathectomie
• Voor de operatie
• Tijdens de ingreep: Chirurg verwijdert sympathische zenuwen
• Na de operatie
• Complicaties
• Prognose is uitstekend

Functie van zweten

Zweten is één van de manieren waarop de regulatie van de lichaamstemperatuur verloopt. Door middel van het zweten, is de huid tevens steeds voldoende vochtig. Zweten verloopt via duizenden kleine klieren in de huid. Deze klieren staan onder controle van het sympathische zenuwstelsel. Bij hyperhidrose is de sympathische regulatie van de zweetklieren verstoord wat leidt tot overmatig en onaangenaam zweten.

Oorzaken van overmatig zweten

Overmatig zweten (hyperhidrose), dat bij ongeveer 1% van de bevolking voorkomt, begint meestal in de kindertijd of adolescentie en is gedurende het hele leven aanwezig. Nervositeit en angst verergeren of veroorzaken het zweten. Zweten komt ook tot stand bij hoge omgevingstemperaturen en emotionele stress. Meestal verergert hyperhidrose tijdens de warmere seizoenen en verbetert het tijdens de winter. Patiënten die lijden aan hyperhidrose zweten overmatig op de handen (palmair), onder de oksels (axillair), op de voeten (plantair), op het gezicht (faciaal) of op de romp (truncaal). Veel patiënten lijden aan overmatig zweten op meerdere lichaamsgebieden.

Andere behandelingsopties voor overmatig zweten

Een arts behandelt overmatig zweten op diverse manieren. Buiten een operatie (sympathectomie), bestaan ook nog volgende behandelingsmethoden:

• Anticholinerge medicatie: Deze medicijnen blokkeren gedeeltelijk de overdracht van zenuwimpulsen die problematisch zijn.
• Antitranspiratiemiddelen (zoals aluminium zirkonium, Tetrachlorohydrex Glycine)
• Botulinum toxine injecties: Meestal zijn botoxinjecties effectief maar de resultaten zijn slechts gedurende maximaal veertien maanden effectief. Daarna neemt de effectiviteit af en komt het zweten weer terug. Hierbij komen ook nog spierzwakte of gedeeltelijke verlamming voor als bijwerkingen. De injectieprocedure is daarnaast technisch veeleisend. Botoxinjecties zijn bovendien erg duur.
• Iontoforese: Via deze procedure gebruikt de arts water en een milde elektrische stroom om de buitenste laag van de huid microscopisch te verdikken
• Psychotherapie

Indicatie sympathectomie

Deze ingreep gebeurt meestal bij patiënten die veel meer dan normaal zweten aan één of meer lichaamsdelen. Normaal gezien gaat de operatie enkel door wanneer geen enkele andere behandelingsoptie effectief was.

Tegenindicatie sympathectomie

Patiënten met een ernstige hart- en of ademhalingsaandoening, een nog actieve infectie, of een extreem lage hartslag, zijn niet in staat om een sympathectomie te ondergaan. Ook patiënten die eerder een borstkasoperatie hebben gehad, zijn over het algemeen geen goede kandidaten.

Voor de operatie

Voorbereidingen

De patiënte meldt aan de chirurg of ze (mogelijk) zwanger is. Ook heeft de chirurg een lijst nodig van de vrij verkrijgbare en op doktersvoorschrift verkrijgbare medicijnen, vitaminen, kruiden en andere supplementen die de patiënt neemt. Voorts vraagt de chirurg mogelijk om voor de operatie te stoppen met bepaalde geneesmiddelen zoals antistollingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn aspirine, ibuprofen (Advil, Motrin) en Warfarine (Coumadin). De patiënt beslist niet zelf welke aanpassingen hij doorvoert met betrekking tot zijn medicatiegebruik, maar overlegt dit steevast met de chirurg. Met roken stopt de patiënt indien mogelijk meteen. Roken verhoogt namelijk de kans op complicaties na de operatie, en bovendien herstelt de patiënt trager na de ingreep.

Dag van de operatie

De chirurg bepaalt welke medicijnen de patiënt nog mag nemen tijdens de dag van de operatie. Deze neemt hij in met een klein slokje water. De patiënt komt verder nuchter naar het ziekenhuis. De patiënt krijgt de operatie onder algemene verdoving. Hierdoor slaapt hij tijdens de ingreep en voelt hij ook geen pijn. De operatie kent tot slot een tijdsduur van één tot drie uur.

Tijdens de ingreep: Chirurg verwijdert sympathische zenuwen

Vooreerst laat de anesthesioloog de long aan de behandelde zijde leeglopen zodat de chirurg meer werkruimte krijgt en makkelijker de sympathische zenuwen kan opsporen. Daarna maakt de chirurg twee of drie incisies (medische term: insnijdingen) onder één arm. De chirurg brengt vervolgens een kleine endoscoop (instrument met camera) in in het lichaam. Hij plaatst deze endoscoop in de borstkas. De chirurg bekijkt dan op een videoscherm in de operatiekamer de beelden die de camera maakt. Daarna brengt de chirurg nog andere, kleine instrumenten in via de andere incisies. Met behulp van deze instrumenten vindt de chirurg de zenuwen die de zweetproductie reguleren in het probleemgebied. Deze snijdt of knipt de chirurg door of verwijdert hij. Vervolgens sluit de chirurg de incisies met hechtingen. Ook laat hij de long weer vollopen. Soms laat de chirurg nog een kleine drainagebuis achter in de borstkas die hij de dag later weer verwijdert. De chirurg voert dezelfde operatietechniek uit aan de andere kant.

Na de operatie

De meeste patiënten blijven één nacht in het ziekenhuis en gaan de dag na de operatie weer naar huis. De patiënt heeft ongeveer twee weken pijn aan de geopereerde gebieden. Hij mag hiervoor vrij verkrijgbare pijnstillers gebruiken zoals paracetamol (Tylenol), maar ook pijnstillers op voorschrift mag de patiënt innemen. De patiënt mag niet rijden inden hij bepaalde verdovende geneesmiddelen neemt. Voorts verzorgt de patiënt de operatiewonden door deze schoon en droog te houden en te bedekken met een verband (zwachtel). Daarnaast moet hij regelmatig de wonden wassen en de verbanden wisselen. De patiënt mag gedurende twee weken niet baden of gaan zwemmen. Hij mag zijn activiteiten wel langzaam hervatten. Tot slot komt de patiënt regelmatig op controlebezoek bij de chirurg voor wondcontrole en om te beoordelen of de operatie succesvol was.

Complicaties

Voor de meeste patiënten wegen de voordelen van de operatie ruimschoots op tegen de mogelijke complicaties. Niettemin zijn enkele complicaties mogelijk met betrekking tot het gebruik van de anesthesie tijdens de operatie. Bovendien zijn complicaties door de operatie zelf mogelijk.

Anesthesie

Algemene complicaties van anesthesie en chirurgie zijn:

• ademhalingsproblemen
• allergische reacties op geneesmiddelen
• bloedingen, bloedstolsels, of een infectie

Operatie

• een vertraagde hartslag (bradycardie)
• buitensporig bloeden
• het Horner-syndroom: Deze zeer zeldzame aandoening veroorzaakt een eenzijdige verminderde zweetproductie, een hangend ooglid (ptosis) en vernauwde pupillen (miosis).
• ophoping van bloed in de holte tussen borstvlies en longvlies (hemothorax)
• ophoping van lucht of gas in de holte tussen borstvlies en longvlies (pleuraholte): klaplong (pneumothorax)
• overmatig zweten in andere delen van het lichaam (compenserend zweten)
• pijn: De pijn is te wijten aan chirurgische instrumenten die op de zenuwen langs de ribben drukken tijdens de operatie. De meeste patiënten ervaren de pijn als draaglijk. De pijn is dan ook vrij snel (na enkele weken) verdwenen.
• schade aan bloedvaten of zenuwen
• schade aan de omliggende organen en weefsels
• smaakzweten: Hoewel dit zeldzaam is, zweten sommige patiënten wanneer ze eten.
• verhoogde zweetsecretie of opnieuw zweten

Prognose is uitstekend

Deze operatie verbetert de kwaliteit van leven voor de meeste patiënten. Sommige patiënten starten opnieuw met zweten, al verdwijnt dit vaak spontaan.

Lees verder

• Hyperhidrose: Overmatig zweten door overactieve zweetklieren
• Klamme huid: Oorzaken en symptomen van klam aanvoelende huid
• Zweethanden: Overmatig zweten aan handen en handpalmen
• Stinkvoeten (zweetvoeten): Behandelingen bij stinkende geur