Sympathische oogontsteking: Vorm van uveïtis

Een sympathische oogontsteking, ook gekend als “sympathische oftalmie”, is een ontsteking van de uvea (vaatvlies, straallichaam en iris) die optreedt na een verwonding of operatie aan het andere oog. Deze vorm van uveïtis is een auto-immuunaandoening waardoor het eigen lichaam de uvea ten onrechte aanvalt. De patiënt ziet wazig en soms komt ook het netvlies los, wat zorgt voor ernstige problemen met het gezichtsvermogen. De behandeling bestaat uit medicatie en/of een operatie. De vooruitzichten zijn veelal niet zo goed. De bekendste persoon die leed aan deze oogontsteking is Louis Braille, de uitvinder van het brailleschrift voor blinden en zwaar slechtzienden. Hij verloor na het spelen met een mes het gezichtsvermogen in beide ogen op vijfjarige leeftijd.

• Epidemiologie sympathische oogontsteking
• Oorzaken: Na verwonding of oogoperatie
• Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling bestaat uit medicatie en/of chirurgie
• Prognose is meestal niet goed
• Complicaties

Epidemiologie sympathische oogontsteking

De incidentie varieert van 0,2% tot 0,5% als gevolg van letsel en 0,01% na een oogoperatie. De ziekte kent voorts geen raciale en seksuele voorliefde. De oogaandoening komt daarnaast vaker voor bij mannen (2/3) dan bij vrouwen (1/3). Een sympatische oogontsteking komt verder het vaakst voor bij kinderen en patiënten ouder dan zestig jaar, waarschijnlijk als gevolg van het toegenomen aantal oogletsels op jonge leeftijd en een verhoogde frequentie van oogoperaties in de oudere bevolking.

Oorzaken: Na verwonding of oogoperatie

Een sympathische oogontsteking is een zeldzame vorm van uveïtis waarbij zich in de ogen kleine abnormale klompjes cellen (granulomen) ontwikkelen. Deze aandoening ontstaat in het niet-verwonde oog na een penetrerende verwonding (oogtrauma), of een operatie aan het gewonde oog. Hierdoor is uiteindelijk de uvea in het ongedeerde oog ontstoken. De exacte oorzaak van een sympathische oogontsteking is niet gekend. Vermoedelijk is de ontsteking het gevolg van een probleem met het immuunsysteem van het lichaam, waarbij het eigen immuunsysteem melanine-bevattende cellen in de uvea aanvalt. Een sympathische oogontsteking is met andere woorden een auto-immuunaandoening.

Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen

Deze vorm van uveïtis ontstaat in 90% van de patiënten binnen het jaar na een operatie of nadat de patiënt een verwonding oploopt. Zeer zelden treedt een sympathische oogontsteking eerder op (binnen de week) of pas veel later (bijvoorbeeld dertig jaar na de oorspronkelijke verwonding of operatie). Het begin van de symptomen is sluipend en langzaam of juist erg acuut, met terugkerende periodes van verergering. Beide ogen zijn aangetast (bilateraal).

Patiënten hebben veelal een wazig gezichtsvermogen (een verminderde gezichtsscherpte), een rood oog en oogirritatie. De patiënt heeft eveneens last van floaters (drijvers, mouches volantes of vlekken in de ogen zien). Soms ontwikkelt hij ook een netvliesloslating (ablatio retinae). Door deze klachten en oogproblemen heeft de patiënt een verminderd gezichtsvermogen.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek

De oogarts bevraagt de patiënt over een recente verwonding aan het oog of een recente oogoperatie. Hij voert daarna een volledig oogonderzoek uit. De oogarts baseert de diagnose op basis van het oogonderzoek via oftalmoscopie (onderzoek van de achterkant van het oog). Hij verwijdt hiervoor de pupillen van de patiënt met mydriatica, speciale pupil verwijdende oogdruppels. Bij het onderzoek bemerkt hij een zwelling van de oogzenuw (stuwingspapil), een exsudatieve netvliesloslating en ook een typisch patroon op het hoornvlies.

Diagnostisch onderzoek

Optical Coherence Tomografie (een OCT-scan) is een netvliesscan waarmee de oogarts een serieuze netvliesloslating opspoort. Fluorescentieangiografie is een onderzoek waarbij de oogarts de bloedvaten van het netvlies onderzoekt. Dit onderzoek onthult eveneens informatie over de netvliesloslating.

Differentiële diagnose

De meest voorkomende alternatieve diagnose van een patiënt met een sympathische oogontsteking is de ziekte van Vogt-Koyanagi-Harada (symptomen aan ogen, oren, huid en hersenen). Andere differentiële diagnoses omvatten:

• Andere oorzaken van infectieuze granulomateuze uveïtis
• Sarcoïdose: Aandoening aan huid, longen, ogen en zenuwstelsel
• Syfilis: Bacteriële infectie via seksueel contact
• Tuberculose: Bacteriële infectie met longproblemen

Behandeling bestaat uit medicatie en/of chirurgie

Medicatie

De oogarts schrijft bepaalde medicijnen voor met name orale corticosteroïden (zeer krachtige ontstekingsremmers via de mond ingenomen) en immunosuppressiva (immuunsysteem onderdrukkende medicijnen). Verder krijgt de patiënt diverse controlebezoeken om te kijken of de medicatie effectief is.

Chirurgie

Af en toe is het nodig om het oog te verwijderen; dit is bijvoorbeeld mogelijk via enucleatie. Dit gebeurt veelal binnen de tien dagen à twee weken na het verlies van het gezichtsvermogen om het risico op het ontwikkelen van een sympathische oogontsteking in het ongedeerd oog te minimaliseren. Deze operatie vindt enkel plaats wanneer de patiënt het gezichtsvermogen volledig verloren heeft in het aangetaste oog en geen kans op herstel meer mogelijk is.

Prognose is meestal niet goed

Het gezichtsvermogen is vaak ernstig aangetast bij patiënten. Een snellere behandeling geeft meestal betere resultaten. Af en toe heeft de patiënt in het getraumatiseerde oog zelfs een beter gezichtsvermogen dan het andere oog, maar de resultaten zijn variabel.

Complicaties

Complicaties omvatten maculaoedeem (medische term: zwelling door vochtophoping in de gele vlek van het oog) en een aanhoudende oogontsteking.

Lees verder

• Uveïtis: Ontsteking uvea, middelste laag oog (oogontsteking)
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen