Centrale sereuze retinopathie: Oogaandoening

Centrale sereuze retinopathie tast de macula aan, het centrale gedeelte van het netvlies. Onder het netvlies bouwt zich bij de oogziekte vocht op, waardoor het gezichtsvermogen wazig en vervormd is. Tevens ontstaan bij de patiënt problemen met de kleurwaarneming en het contrastvermogen. Meestal herstelt het gezichtsvermogen zich spontaan na enkele maanden, maar af en toe is wel een laserbehandeling nodig. De vooruitzichten zijn bij de meeste patiënten erg goed. De ziekte komt echter soms terug en veroorzaakt dan mogelijk een aantal permanente veranderingen in het gezichtsvermogen.

• Synoniemen centrale sereuze retinopathie
• Epidemiologie en risicofactoren
• Oorzaken: Opbouw van vocht onder het netvlies
• Symptomen: Vervormd zien en minder contrastvermogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling oogaandoening via lasertherapie
• Prognose
• Preventie oogafwijking

Synoniemen centrale sereuze retinopathie

Centrale sereuze retinopathie is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• centrale sereuze chorioretinopathie
• centrale sereuze choroïdopathie
• serosa

De gebruikte afkortingen hiervoor zijn "CSCR" en "CSR".

Epidemiologie en risicofactoren

Ongeveer 10 op 10.000 patiënten zijn getroffen door deze vorm van een netvliesaandoening. Mannen zijn zes à tien vaker dan vrouwen getroffen door centrale sereuze retinopathie. De ziekte komt het vaakst voor tussen het derde en vijfde decennium. Stress is een belangrijke risicofactor. Andere factoren die het risico voor de centrale sereuze retinopathie verhogen zijn het gebruik van cafeïne en het gebruik van corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicijnen). Daarnaast verhoogt hypertensie (een hoge bloeddruk) ook de kans op het ontwikkelen van centrale sereuze retinopathie. De invloed van een hoge bloeddruk op de ooggezondheid is overigens groot. Patiënten die zwanger zijn, krijgen tevens sneller de ziekte. Bij het Cushing-syndroom (te veel cortisol in lichaam met symptomen aan huid, spieren en botten) komt de ziekte bovendien sneller tot stand. Iberiërs en Aziaten zijn tot slot het vaakst getroffen en Afro-Afrikanen zijn het minst aangetast.

Oorzaken: Opbouw van vocht onder het netvlies

Het netvlies (retina) bevindt zich aan de achterkant van het oog. Dit lichtgevoelige weefsel zet lichtstralen om in elektrische impulsen die via de oogzenuw naar de hersenen gaan. Daar gebeurt de interpretatie van beelden die de patiënt ziet. Bij centrale sereuze retinopathie bouwt vloeistof zich op onder het netvlies waardoor het gezichtsvermogen verstoord is. De vloeistoflekkage komt voort uit het vaatvlies. Het retinale pigmentepitheel (RPE) zijn speciale cellen die normaal gezien de taak hebben om de vloeistoflekkage onder het netvlies te voorkomen. Wanneer delen van dit RPE defect zijn, bouwt vocht zich op onder het RPE en ontstaat een sereuze netvliesloslating. Waarom precies deze vochtlekkage gebeurt, is anno oktober 2020 niet bekend.

Symptomen: Vervormd zien en minder contrastvermogen

Centrale sereuze retinopathie treft meestal slechts één oog tegelijk, maar het is mogelijk dat beide ogen tegelijkertijd zijn aangetast. Af en toe ervaart de patiënt een blinde vlek in het centrale gezichtsvermogen. De patiënt ziet de beelden anders. De patiënt heeft een vervormd centraal gezichtsvermogen, hetgeen in medische termen bekendstaat als “metamorfopsie”. Zo lijken rechte lijnen krom en lijken objecten kleiner of lijken ze verder weg dan ze in werkelijkheid zijn (micropsie). Verder ziet hij de beelden wazig (wazig gezichtsvermogen) of verdonkerd. Indien hij namelijk een wit voorwerp bekijkt, dan heeft dit mogelijk een bruine tint of is de kleur doffer. Af en toe ervaart de patiënt nachtblindheid. Het verlies van contrastgevoeligheid is nog een ander symptoom waarmee de patiënt zich soms presenteert.

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts voert een grondig oogonderzoek uit waarbij hij de pupillen verwijdt. Dit doet hij met behulp van speciale pupil verwijdende oogdruppels, gekend als “mydriatica”. Hij meet bij het oogonderzoek de gezichtsscherpte, doet een kleurentest en onderzoekt het contrastvermogen door een contrastgevoeligheidstest.

Diagnostisch onderzoek

De oogarts maakt speciale foto's van het oog met behulp van fluorescentieangiografie. Bij dit onderzoek injecteert hij fluoresceïne kleurstof in een ader (intraveneus) in de arm. De kleurstof verplaatst zich vervolgens door het hele lichaam alsook door de ogen. De oogarts maakt foto’s van de bloedvaten van het netvlies. Bepaalde abnormale gedeelten krijgen op het beeld een andere kleur, wat mogelijk wijst op centrale sereuze retinopathie. Daarnaast voert hij een OCT-scan (optische coherentie tomografie) uit. Hiermee maakt hij beelden van het netvlies, wat nuttig is voor het bepalen van de dikte van het netvlies en het opsporen van de zwelling van het netvlies. Een gezichtsveldonderzoek is tot slot nuttig voor het opsporen van gezichtsvelddefecten.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen beschouwen artsen als differentiële diagnose. De klinische verschijnselen van deze ziekten lijken sterk op de symptomenreeks van centrale sereuze retinopathie:

• choroïdale (hemangioom: goedaardig bloedgezwel rond het oog)
• choroïdale neovascularisatie (nieuwvaatvorming)
• de ziekte van Vogt-Koyanagi-Harada (symptomen aan ogen, oren, huid en hersenen)
• exsudatieve leeftijdsgebonden maculadegeneratie
• exsudatieve netvliesloslating
• maculagat (verlies van het centrale gezichtsvermogen in een oog)
• niet-exsudatieve leeftijdsgebonden maculadegeneratie
• pseudofake (irvine-gass) maculaoedeem (zwelling door vochtophoping in de gele vlek)
• regmatogene netvliesloslating
• subretinale neovasculaire membranen
• tuberculeuze choroïditis

Behandeling oogaandoening via lasertherapie

Bij de meeste patiënten is geen behandeling nodig, want het gezichtsvermogen herstelt zich veelal binnen de één tot zes maanden. De oogarts controleert de ogen wel regelmatig tijdens de aanwezigheid van de oogziekte om te kijken of de vloeistof reeds geabsorbeerd is. Een laserbehandeling of fotodynamische therapie is nodig wanneer de patiënt lijdt aan een groot verlies van het gezichtsvermogen of wanneer de lekkage ernstig is of nog niet verdwenen is na twaalf maanden. De oogarts dicht hierbij het lek waardoor het gezichtsvermogen zich weer herstelt. Enkele leefstijlveranderingen verbeteren voorts de behandeling bij sommige patiënten: fel licht vermijden, goed slapen, geen alcohol drinken, niet roken, dagelijks sporten, gekruid voedsel vermijden, gezond en gevarieerd eten en dagelijks yoga beoefenen.

Prognose

De meeste patiënten met centrale sereuze retinopathie herstellen uitstekend waardoor ze weer (zo goed als) normaal zien, zelfs zonder behandeling. Wel ziet de patiënt soms net iets minder goed dan voor het optreden van de oogaandoening. Permanente veranderingen in het gezichtsvermogen komen vaker voor bij patiënten waarbij de ziekte reeds eerder tot stand gekomen is. Verder komt de ziekte in ongeveer de helft van de patiënten terug. Het is voorts belangrijk dat de patiënt steeds grondige opvolging krijgt bij de oogarts, want een langdurige vochtophoping veroorzaakt mogelijk een permanent verlies van het gezichtsvermogen.

Preventie oogafwijking

De oogafwijking is niet te voorkomen. Stress is wel een verhogende risicofactor, maar anno oktober 2020 is geen wetenschappelijk bewijs gevonden dat het verminderen van stress centrale sereuze choroïdopathie afremt, vermindert of voorkomt.

Lees verder

• Retinopathie: Schade aan het netvlies van oog of ogen
• Netvlies: Aandoeningen en problemen met retina in het oog