Oogproblemen en abnormale hoofdpositie

Een abnormaal of compenserende hoofdhouding ontstaat wanneer het hoofd afwijkt van de normale rechte hoofdpositie. De patiënt kantelt hierbij het hoofd omhoog of omlaag of draait dit naar rechts of links, met de kin omhoog of omlaag gedraaid, of hij gebruikt een combinatie van elk van deze abnormale hoofdposities. De abnormale stand van het hoofd is het resultaat van bot- en gewrichtsafwijkingen, een binnenooraandoening en diverse andere lichamelijke afwijkingen. Maar ook tal van oogaandoeningen veroorzaken mogelijk een afwijkende hoofdstand. Een adequate chirurgische behandeling verbetert de oogafwijking waardoor de hoofdpositie zich weer herstelt en klachten van nekpijn en hoofdpijn verdwijnen.

• Waarom kantelt of draait een patiënt het hoofd en/of de kin?
• Nystagmus
• Ptosis
• Refractieafwijkingen
• Positie van de ogen
• Verschil in gezichtsvermogen
• Consequenties langdurige abnormale hoofdhouding
• Behandeling afwijkende hoofdpositie

Waarom kantelt of draait een patiënt het hoofd en/of de kin?

Een abnormale hoofdpositie verbetert de gezichtsscherpte en/of voorkomt dubbelzien. Bovendien biedt de andere hoofdhouding voor een aantal patiënten een meer comfortabel gezichtsvermogen met beide ogen.

Nystagmus

Nystagmus is een oogaandoening waarbij de ogen erg schokkerig en onwillekeurig bewegen, ook gekend als "wiebelogen". Bij sommige patiënten vermindert of verdwijnt de nystagmus wanneer ze het hoofd in een bepaalde positie (nulpositie) plaatsen. Een verminderde of afwezige nystagmus zorgt voor een beter gezichtsvermogen. Het is daarom aangewezen om als ouder niets te veranderen aan de 'foute' hoofdpositie.

Ptosis

Ptosis staat voor het afhangen van één of beide bovenste oogleden. Dit is het gevolg van de verlamming van de gemeenschappelijke oogzenuw (n. oculomotorius). Door de kin te verhogen probeert de patiënt 'onder' de hangende oogleden te kijken.

Refractieafwijkingen

Patiënten met een significante refractiefout draaien het hoofd naar de zijkant. Door de gedraaide hoofdpositie kijkt een patiënt door de vernauwde opening van de oogleden, wat een 'turend' mechanisme simuleert. Hierdoor zien patiënten vaak beter. Dit is vooral het geval bij de refractieafwijking astigmatisme waarbij het hoornvlies en in mindere mate de ooglens ongelijkmatig gekromd zijn. Hierdoor is het voor stralen die van één punt uitgaan, niet meer mogelijk tot één punt te verenigen.

Positie van de ogen

Bij strabisme (scheelzien) is de gezichtslijn van één van beide ogen bij alle blikrichtingen afwijkend ten opzichte van het normale. De patiënt plaatst zijn of haar hoofd in een positie waar de ogen het best uitgelijnd zijn. Hierdoor vermindert het dubbelzien (diplopie), en zijn de ogen minder vermoeid (oogvermoeidheid). Dit vindt plaats bij binnenwaarts scheelzien (esotropie) en buitenwaarts scheelzien (exotropie).

Een ander voorbeeld situeert zich bij de verlamming van de vierde of zesde hersenzenuw, waarbij de patiënt het hoofd wegdraait respectievelijk van of naar het aangetaste oog.

Andere oorzaken van een abnormale hoofdhouding door strabisme omvatten het Duane-syndroom, het Brown-syndroom, oogkasfracturen, en beperkte oogbeweging in verband met de schildklier oogziekte (oogziekte van Graves).

Verschil in gezichtsvermogen

Soms ziet een patiënt met het éne oog beter dan het andere. Hij draait dan het hoofd om met het betere oog het doelobject beter te bekijken.

Consequenties langdurige abnormale hoofdhouding

Torticollis (scheefhals: abnormale hoofdpositie) leidt in veel gevallen tot chronische nekpijn of hoofdpijn. Een abnormale hoofdpositie resulteert eveneens in abnormale gezichtsbotten waardoor het gezicht niet meer symmetrisch groeit.

Behandeling afwijkende hoofdpositie

De oogarts behandelt de onderliggende oorzaak van de abnormale hoofdpositie indien mogelijk (scheelzien, nystagmus en ptosis). Dit is mogelijk via een chirurgische ingreep. Een bril is mogelijk bij een refractieafwijking. Een patiënt met amblyopie (een lui oog) krijgt een afdekbehandeling van het goede oog om het slechtere oog te stimuleren. Het is belangrijk dat elke patiënt met een abnormale hoofdpositie een grondig oogonderzoek krijgt door de oogarts.