Elektromyografie: Meting van de elektrische spieractiviteit

Een elektromyografie is een diagnostisch onderzoek dat de spierrespons of elektrische activiteit in reactie op een zenuwstimulatie van de spieren meet. Het onderzoek is nuttig voor het opsporen van neuromusculaire afwijkingen (aandoeningen met betrekking tot de hersenen en spieren). De neuroloog (zenuwarts) plaatst één of meer kleine naalden (elektroden) via de huid in de spier. Een EMG meet de elektrische activiteit van de spieren tijdens rust, een lichte contractie (spiersamentrekking), en een krachtig contractie. Het onderzoek is veilig en zo goed als pijnloos, en brengt zelden complicaties met zich mee.

• Indicatie EMG
• Tegenindicatie EMG
• Voor het onderzoek aan de spieren
• Tijdens de elektromyografie
• Resultaten
• Risico’s en bijwerkingen meting van de elektrische spieractiviteit

Indicatie EMG

Vaak gebeurt een EMG net na een zenuwgeleidingsonderzoek, want dit laatste onderzoekt kijkt of de symptomen van de patiënt te wijten zijn aan de zenuwen. Een EMG spoort spieraandoeningen op die het gevolg is van tintelingen, een verdoofd gevoel, spierpijn, spierkrampen, spierzwakte, misvorming, spasticiteit, atrofie, stijfheid, verlamming en andere pijn in de ledematen. Volgende aandoeningen zijn mogelijk op te sporen:

• aandoeningen die de zenuwwortel aantasten (radiculopathie), zoals een hernia in de wervelkolom of ischias (pijn in het gebied van de heupzenuw)
• motorische problemen, zoals onvrijwillige spiertrekkingen, amyotrofe laterale sclerose (neurodegeneratieve aandoening met eerst verlamming van ledematen en vervolgens andere spieren en zenuwen) of polio (virusziekte met gedeeltelijke of gehele verlamming)
• neuromusculaire aandoeningen (aandoeningen van de verbinding tussen zenuw en spier), zoals myasthenia gravis (chronische auto-immuunaandoening met spierzwakte aan het gezicht = gezichtszwakte, de ledematen en de ogen)
• spieraandoeningen zoals spieratrofie (spierverlies)
• zenuwcompressie (beknelde zenuw) of letsels zoals het carpaal tunnel syndroom (pijn, gevoelloosheid, tintelingen en/of zwakte in hand door druk op de zenuw in de pols)

Tegenindicatie EMG

Een EMG vindt niet plaats bij patiënten die anticoagulantia (bloedverdunnende medicatie) nemen, omdat het inbrengen van de naaldelektroden mogelijk leidt tot een bloeding in de spier. Het onderzoek gaat tot slot evenmin door wanneer de patiënt lijdt aan hemofilie, een bloedstollingsaandoening waardoor de patiënt mogelijk langdurig gaat bloeden.

Voor het onderzoek aan de spieren

Voorbereidingen

De patiënt meldt de arts alles over zijn mogelijke medicatiegebruik inclusief kruiden en vitaminesupplementen, omdat dit mogelijk interfereert met een EMG. De arts moet tevens op de hoogte zijn van een mogelijke pacemaker bij de patiënt.

Praktisch

Meestal hoeft de patiënt niet nuchter te zijn voor het onderzoek. Soms mag de patiënt enkele uren voor het onderzoek geen cafeïnerijke dranken drinken en sigaretten roken. Hij gebruikt voorts gedurende enkele dagen voor het onderzoek geen lotions of olie op de huid. De patiënt komt met makkelijk zittende kledij naar een EMG-onderzoek. Het onderzoek gebeurt op poliklinische basis en kent een tijdsduur tussen de dertig en zestig minuten. De patiënt mag hierdoor na het onderzoek meteen naar huis gaan.

Tijdens de elektromyografie

Vooreerst doet de patiënt de kledij, sieraden, haarspelden, brillen, hoorapparaten enzovoort uit. Deze materialen zorgen namelijk soms voor foute onderzoeksresultaten. Het onderzoekt gaat door in zittende of liggende houding. De neuroloog (zenuwarts) zoekt naar de spieren die hij verder wenst te onderzoeken. Daarna reinigt hij de huid met een antiseptische oplossing (ontsmetten). De neuroloog plaatst naaldelektroden toe op verschillende locaties. Hij vraagt vervolgens aan de patiënt om zich te ontspannen en daarna om de spieren licht en ook krachtig samen te trekken, bijvoorbeeld door het benen te heffen of te buigen. De elektrische activiteit die de elektrodes oppikken, verschijnt op een speciaal beeldscherm (oscilloscoop) waarop golven verschijnen, die de elektrische activiteit voorstelt. Met behulp van een audioversterker is het ook mogelijk om de activiteit te beluisteren. Na het onderzoek verwijdert de arts de elektroden en reinigt hij de gebieden waar de elektroden hebben gezeten.

Resultaten

Normale resultaten

Normaal gezien produceert het spierweefsel geen elektrische signalen tijdens rust, enkel kort nog na het inbrengen van de elektrode. Op de monitor is een gladde, golvende lijn te zien bij elke spiercontractie.

Abnormale resultaten

Bij schade aan de spieren en zenuwen, treedt mogelijk toch activiteit op. Bij het samentrekken van de spieren zijn vervolgens abnormale patronen te zien. Een abnormaal EMG-resultaat wijst op diverse spier- of zenuwaandoeningen, zoals:

• alcoholische neuropathie (schade aan perifere zenuwen met symptomen aan armen, benen, darmen en urinewegen)
• amyotrofe laterale sclerose (ALS)
• axillaris dysfunctie
• Becker spierdystrofie (spierzwakte en/of hartproblemen)
• brachiale plexopathie (zenuwpijn of zwakte in arm of hand)
• cervicale spondylose
• denervatie (verminderde zenuwstimulatie van een spier)
• dermatomyositis (huiduitslag en spierproblemen)
• distale zenuw dysfunctie
• Duchenne spierdystrofie (neurologische aandoening met spierproblemen)
• facioscapulohumerale dystrofie (Landouzy-Dejerine)
• familiale periodieke verlamming
• femorale zenuwdysfunctie
• Friedreich ataxie (neurodegeneratieve aandoening)
• het carpaal tunnel syndroom
• het cubitaal tunnel syndroom (druk op elleboogzenuw met zwakte)
• het Guillain-Barré syndroom (zwakte en pijn door zenuwschade)
• het Lambert-Eaton syndroom (auto-immuunaandoening)
• het Shy-Drager-syndroom (progressieve neurologische aandoening)
• heupzenuwdysfunctie
• mononeuritis multiplex
• mononeuropathie (zenuwschade aan één zenuw)
• myasthenia gravis (ernstige spierzwakte dat als gevolg van een stoornis in de overdracht van zenuwprikkels)
• myopathie (spierdegeneratie veroorzaakt door een aantal aandoeningen, waaronder spierdystrofie)
• myotone (stijve) spieren
• perifere neuropathie (schade aan zenuwen met pijn, zwakte, gevoelloosheid en tintelingen aan vooral de handen en voeten)
• polymyositis (auto-immuunaandoening waarbij de spieren ontsteken met spierzwakte als gevolg)
• radiale zenuwdysfunctie
• scheenbeenzenuwdysfunctie
• sensomotorische polyneuropathie (verminderd pijngevoel, verlammingen, prikkelingen en tintelingen in handen en voeten)
• spierdystrofie (een chronische erfelijke ziekte waarbij de spierfunctie geleidelijk achteruitgaat)
• thyrotoxische periodieke verlamming

Risico’s en bijwerkingen meting van de elektrische spieractiviteit

Het onderzoek brengt zelden bijwerkingen en risico’s met zich mee. Het plaatsen van de naaldelektroden in de spier geeft mogelijk wat ongemak, net zoals het inbrengen van een injectienaald of een accupunctuurnaald. Soms ontstaat hierbij een bloeding, een infectie en/of een zenuwbeschadiging. Verder zijn de spieren mogelijk pijnlijk gedurende enkele dagen en ontstaat soms een blauwe plek of spierpijn op de plaats waar de naalden zijn ingebracht. Bij een EMG aan de spieren langs de borstwand ontwikkelt de patiënt heel af en toe een klaplong (pneumothorax).